روزنامه بهار

حرف هایی که به جایی نمی‌رسد!

سمپوزیوم چهلمین یادمان دکتر علی شریعتی با عنوان «اکنون، ما و شریعتی» که برگزاری آن در تیرماه امسال در حسینیه ارشاد لغو شده بود روزهای چهارشنبه و پنجشنبه هفته گذشته در دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد. در این همایش علمی سخنرانان زیادی ازجمله سوسن، سارا و احسان شریعتی فرزندان وی و یوسف اباذری، محمدجواد غلامرضاکاشی، حبیب اله پیمان، رضا داوری اردکانی، عباس منوچهری، مقصود فراستخواه و حسین راغفر به واکاوی ابعاد مختلف پروژه «نوشریعتی» به عنوان بدیلی در برابر دو قطب بنیادگرایی بازار و بنیادگرایی مذهبی پرداختند که البته گفته‌هاي اباذری در این همایش با واکنش هایی همراه شد که از آن جمله نقدهای حمید رضا جلائی پور جامعه شناس و فعال سیاسی اصلاح‌طلب به گفته‌هاي اباذری جامعه شناسی بیش از همه جلب توجه کرد.
اباذری در ابتدای سخنان خود در این سمپوزیوم گفته بود:«بحثم را با این گفته شروع مي‌کنم که یکی از سخنرانان گفتند مسئله اصلی ما زیست سنت و مدرنیته است. این اصطلاحی است که الان مد شده. در زمان شریعتی چیزی که باب بود جامعه سرمایه داری و فرارفتن از سرمایه داری بود. بعد از مدشدن سنت و مدرنیته، در طول سی-چهل سالی که ما با این کلمات ور مي‌رویم و جامعه و فلسفه و سایر علوم با آن کار مي‌کنند باید اعلام کنم به هیچ جایی نرسیده‌ایم. ده‌ها کتاب و تز نوشته و ترجمه شده ولی به هیچ جا نرسیده ایم. برای اینکه اتفاقا در غرب هم به هیچ جا نرسیدند. در غرب هم شروع کردند از جامعه غیرسرمایه داری صحبت کردن - اتفاقا قصدم چندان دفاع از سوسیالیسم نیست - آنها هم به هیچ جا نرسیدند. ما هم که به تقلید از آنها شروع کردیم راجع به سنت و مدرنیته صحبت کردن به هیچ جا نرسیدیم. اتفاقا به نظر من باید برگردیم به واژگان شریعتی یعنی جامعه سرمایه داری و جامعه غیرسرمایه داری.  این استاد جامعه شناسی افزود: «شریعتی در این زمینه با زمانه خودش کاملا در سازگاری بود یعنی با کسانی که دیدگاه انتقادی داشتند. در این چهل سال وضعیت جهان به مراتب بدتر شده است. فقر بیشتر شده، فاشیسم دم در ایستاده، درست است که آن زمان استعمار از جمله در الجزایر و دیگر کشورها مستقیما دست به عمل مي‌زد ولی الان تغییر صورت داده و دولت‌هاي به اصطلاح ملی خودشان دست به کار شده‌اند و دست به استعمار مي‌زنند و وضعیت پیچیده تر شده است. یکی از تغییرات هم تغییر در گفتمان و اصطلاحات و شرایطی مثل سرمایه داری و سوسیالیسم است. سوسیالیسم چندان مشخص نیست و باید خیلی در موردش حرف زد. یکی از دلایلی که مشخص نیست این است که راجع به آن حرفی زده نشده است.»
بی‌توجهی به دهه‌ها نظرورزی
همین بخش از گفته‌هاي اباذری منجر به واکنش و انتقاد جلائی پور شد و او در پاسخ به این گفته‌ها نوشت: « این سخن جناب اباذری که بحث‌هاي مربوط به مدرنیته ( که جای بحث‌هاي سرمایه‌داری/ سوسیالیسم را گرفته) حرف هایی است که «به هیج جایی» نمی رسد، بی توجهی به سه دهه نظرورزی در جامعه‌شناسی در سطح جهانی و در ایران است. و بی توجهی به آسیب شناسی زندگی معاصر جهانیان و از جمله ایرانیان ( که از منظر تئوری‌هاي مدرنیته کاویده شده است) هست. من بعنوان نمونه و ذکر یک مورد نقض ادعای جناب اباذری، شما را به نکات پیش رو ارجاع مي‌دهم. شما ببینید با نظریه « جامعه در آغوش خطر» اریک بک بهتر مي‌توان ایران را آسیب شناسی کرد یا با دیدگاه رتوریک سوسیالیسم ( بدون مشخص کردن یک قرائت شناخته شده از سوسیالیسم در جامعه شناسی)! ظریف اينكه بخش قابل توجهي از اين نظريه پردازان مدرنيته متاخر اتفاقا از لحاظ ارزشي به ارزشهاي سوسياليسم پايبند هستند ولي سخنان جامعه شناسانه مفيد (نه رتوريك) درباره جامعه معاصر متاخر مطرح كردند.» وی در ادامه این نوشتار آورد: «اتفاقا سخن این است که ما همچنان بجای رتوریک سوسیالیسم به آگاهی از نظریه‌هاي کلان مدرنیته خصوصا متاخر آن نیاز داریم. یان کرایب ( بعنوان یک جامعه شناس چپ انتقادی) که دوگانه سرمایه داری/ سوسیالیسم را ایضاح کرده آنرا از نقد بی دریغ مي‌گذراند. لذا دعوت غیر مدلل به این دوگانه آنهم بنام دفاع از اندیشه شریعتی به نظر چندان مسموع نمی رسد.» این استاد جامعه‌شناسی افزود: «بعد عجیب تر اینکه جناب اباذری با «چندتا کلمه» «شیعه شریعتی» را در برابر «شیعه کربنی» قرار مي‌دهند و با برچسب ایرانشهری و «ایرانشاهی» کربن را تخطئه مي‌كند. در صورتیکه استاد عباس منوچهری در همین نشست « فکر شریعتی را در شیعه شناسی او اندیشه شناسی» مي‌کند و اتفاقا نتیجه مي‌گیرد که عقلانیت شریعتی «عقلانیت اشراقی» است. البته منوچهری بدرستی عقلانیت و اشراق کربن را «فردی» دانسته و عقلانیت و اشراق شریعتی را «جمعی و مدنی» مي‌داند. و از «عرفان مدنی» شریعتی صحبت مي‌کند و بدین سان او را به میراث تاریخی و اندیشه ای ما ایرانیان وصل مي‌کند.» جلائی پور خاطرنشان کرد:«می توان گفت ارزشهای شیعه در نزد شریعتی با ارزشهای جهانشمول اخلاقی- بشری مثل آزادی و عدالت منافات نداشته است. ولی جدال اخیر سنی/ شیعه در یک دهه اخیر در خاورميانه علل دارد و برای رفع آن به آن علل باید اشاره کرد كه در سخنان جناب اباذري به اين علل اشاره نشده است.»
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
بنزين و اعتراضات (اعتماد) انفجار فاشیسم نتانیاهو در استرالیا (جوان) اخبار ویژه (کيهان)
سایر اخبار این روزنامه
تهران آماده بازسازی سوریه است بازداشت شوم نوارم پخش می‌شود دیپلماسی هم مقاومت است بازی با نان مردم حرف هایی که به جایی نمی‌رسد! حبس تصاویر یک پیروزی زنانه از نان تا ۸ ربیع! افشاگری در آینه گشایشی در کار سکه پدیده‌ای همیشه خبرساز از نان تا ۸ ربیع! دیپلماسی هم مقاومت است اصلاحات از نوع عربستانی توافق بر سر ساخت دوباره پلاسکو ششم آذر سینماها تا ساعت ۵ عصر تعطیل است! رفع محدودیت های بانکی در قبال اجرای برجام زلزله‌زدگانی که کانکس بگیرند، کمک بلاعوض نخواهند گرفت! تنها ۲سال زندان به اتهام معاونت در قتل؛ چون نادم بود سکه‌های بی‌مشتری! فریادهای در گلو مانده یکباره تخریب کردن، فرهنگ ما شده است جرم احمدی‌نژاد چیست؟ نکاتی درباره لایحه تامین امنیت زنان مصلحت‌طلبی! سرنوشت مبهم نان جرم احمدی‌نژاد چیست؟ باید ببازی! روایت‌های با قضاوت طرح موضوع سپنتا در جلسه سران قوا جنگ با آمریکا و اسراییل واجب است سرنوشت زنجانی تا ۱۰ روز دیگر مشخص می‌شود باید ببازی! تسلیم بهتر است یا مبارزه؟