روزنامه جهان صنعت
1396/10/05
کم‌درآمد‌ها بیشتر آسیب می بینند
گروه اقتصادی- برای اولین‌بار مرکز آمار روز گذشته تورم دهک‌های درآمدی را بررسی کرده است. مرکز آمار ایران روز گذشته تورم دهک‌های درآمدی را بررسی کرده است که طبق آن بیشترین عدد شاخص مربوط به دهک اول بالغ بر 5/111 و کمترین مقدار شاخص متعلق به دهک دهم بالغ بر 7/109 است و کمترین افزایش ماهانه شاخص کل برای دهک دهم بالغ بر 6/0 و بیشترین افزایش ماهانه شاخص کل برای دهک اول بالغ بر 3/1 بوده است که در مقایسه با تورم ماهانه کل خانوارها در آذرماه 6/0 واحد درصد بالاتر است.مقایسه دهک‌های مختلف جامعه بر اساس میزان درآمد و هزینه‌های مصرفی هر خانوار نشان می‌دهد هر خانوار در کدام طبقه از جامعه قرار دارد. هرچه دهک (یک‌دهم از خانوارهای جامعه) بالاتر باشد، نشان‌دهنده ثروتمندتر بودن آن بخش از خانوارهایی است که در آن دهک از جامعه قرار می‌گیرند.
در این بین میزان درآمدها و هزینه‌های خانوارها تحت تاثیر مستقیم نرخ تورم قرار دارد. واضح است دهک‌های بالاتر درآمدی نرخ تورم را به میزان کمتری از دهک‌های پایین‌تر درآمدی احساس می‌کنند. بنابراین تغییر سال پایه برای تعدیل الگوی مصرف امری ضروری به نظر می‌رسید.
به همین منظور محاسبه نرخ تورم که تا پایان سال 95 بر اساس سال پایه 90 محاسبه می‌شد، طبق گزارش مرکز آمار با به کارگیری یک روند جدید و استفاده از سال 95 به عنوان سال پایه در جهت تعدیل الگوی مصرف خانوارها، اقدام به محاسبه نرخ تورم آن هم نرخ تورم دهک‌های مختلف جامعه کرده است. این برای اولین بار است که مرکز آمار اقدام به محاسبه تورم درآمدهای دهک‌های مختلف جامعه کرده است.
تغییر الگوی مصرف
این اقدام را می‌توان از آن جهت مثبت ارزیابی کرد که با توجه به تغییر الگوی مصرف خانوارها و تغییرات عمده در درآمد سرانه کشور، لزوم تغییر سال پایه نمود پیدا می‌کند. این اقدام همچنین می‌تواند گامی مثبت در جهت حمایت موثرتر از دهک‌های پایین جامعه باشد تا بتوان با توجه به تغییر الگوی زندگی، الگوی مصرف آنها را بر اساس نرخ تورم تعدیل کرد.
بررسی نتایج قیمت مصرف‌کننده در گروه خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات بر اساس دهک‌های هزینه‌ای هم نشان‌دهنده آن است که بیشترین عدد شاخص این گروه در آذرماه سال ۱۳۹۶ عدد 3/115 متعلق به دهک دهم و کمترین آن عدد 9/113 متعلق به دهک اول است. در حالی که بیشترین افزایش ماهانه شاخص این گروه معادل ۳ درصد متعلق به دهک اول و کمترین آن معادل 1/2 درصد متعلق به دهک دهم است. در گروه غیرخوراکی و خدمات مصرفی بیشترین مقدار شاخص در این گروه عدد 7/109 برای دهک اول و کمترین مقدار شاخص در این گروه عدد 5/108 متعلق به دهک دهم است در حالی که بیشترین افزایش ماهانه این شاخص معادل 2/0 درصد متعلق به دهک دهم و برای دهک اول این شاخص نسبت به ماه گذشته تغییری نداشته است.
بر اساس گزارش منتشرشده مرکز آمار، تورم دهک اول درآمدی 8/8 درصد و تورم دهک دهم درآمدی 4/7 درصد است. این آمار نشان‌دهنده سهم بیشتر درآمدهای پایین جامعه از نرخ تورم است. بر این اساس آنچه از سوی مرکز آمار منتشر شده نشان می‌دهد افزایش قیمت در گروه خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات که سهم عمده سبد مصرفی خانوارهای دهک پایین را به خود اختصاص داده منجر به بروز فشار تورمی بیشتر در این دهک نسبت به دهک‌های بالاتر شده است. همچنین بر اساس آماری که مرکز آمار منتشر کرده، سهم اقلام خوراکی در محاسبه تورمی کاهش یافته است در حالی این اقلام سهم عمده سبد مصرفی دهک‌های پایین جامعه را تشکیل می‌دهد.
در همین خصوص آمارهای بانک مرکزی نیز نشان می‌دهد طی هشت ماهه سال جاری، شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی نسبت به دوره مشابه سال قبل از آن (یعنی سال 95) معادل 8/9 درصد افزایش داشته است. همچنین میزان نرخ تورم در 12 ماهه منتهی به آبان 96 نسبت به 12 ماهه منتهی به آبان 95 معادل 9/9 درصد است.
بنابراین با وجود اقدام مثبتی که در تغییر سال پایه برای محاسبه تورم انجام شده، لازم است سهم اقلامی که نقش بیشتری در سبد مصرفی خانوارهای کم‌درآمد جامعه دارند مورد توجه جدی‌تری از سوی دولتمردان قرار گیرد.
تغییر سال پایه تورم را کاهش داد!
در همین زمینه معاون مرکز آمار ایران با بیان اینکه از این پس تورم دهک‌ها هم توسط مرکز آمار ایران اعلام میشود، بیان کرد: تورم دهک اول 4/7 درصد و تورم دهک دهم 8/8 درصد بوده است. جواد حسین‌زاده اظهار کرد: دو دستاورد بزرگ در مرکز آمار ایران وجود دارد که این دستاورد، تغییر سال پایه تورم از ۱۳۹۰ به ۱۳۹۵ در تورم و همچنین به دست آوردن تورم دهک‌‌هاست. وی افزود: بر این اساس در آذرماه تورم کل کشور به عدد 8 درصد رسیده که شهری 8/7 درصد و روستایی 2/9 درصد بوده است.
معاون مرکز آمار افزود: شاخص قیمت درصد تغییر میانگین موزون قیمت کالا و خدمات در مقایسه با سال پایه است که سال پایه به ۱۳۹۵ تغییر یافته است. حسین‌زاده ادامه داد: تورم شهری، روستایی و کل کشور بر اساس سال پایه ۱۳۹۵ محاسبه میشود که بر این اساس علت تغییر سال پایه به دلیل تغییر تکنولوژی تولید کالا، حذف برخی اقلام از سبد مصرفی و افزودن برخی دیگر، تغییر در وزن کالاها و مواردی از این دست علت تغییر سال پایه است. ضمن اینکه افزایش درآمد خانوارها، الگوی مصرف را تغییر می‌دهد و همین امر تغییر سال پایه را رقم می‌زند.
وی درباره تغییر سال پایه هم اظهار کرد: بر مبنای سال پایه جدید، تورم آذرماه که 8 درصد اعلام شده بود 6/7 درصد محاسبه شده است. حسین‌زاده در ادامه سخنانش چنین توضیح داد که در محاسبه تورم دهک‌های درآمدی در دهک اول وزن خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها 3/43 درصد و وزن غیرخوراکیها 7/56 درصد محاسبه میشود. این در حالی است که در دهک دهم وزن خوراکی و آشامیدنی 2/17 درصد و وزن غیرخوراکیها 8/82 درصد محاسبه میشود.
حسین‌زاده در پاسخ به این سوال که آیا در محاسبه تورم برنامه‌ای برای محاسبه تورم به تفکیک استان وجود دارد، یا خیر توضیح داد: محاسبه کل تورم، به تفکیک استان بررسی میشود ولی در محاسبه دهک‌ها چنین برنامه‌ای وجود ندارد.
به گفته وی، اقلامی که برای محاسبه تورم در سبد قرار می‌گیرند باید دارای ویژگی‌های خاصی باشند که شاخص‌های آن از سوی مرکز آمار لحاظ شده است. ضمن اینکه مرحله بعد جمع‌آوری آمار مربوط به قیمت است که این طرح هم به صورت ماهانه اجرایی میشود و از فروردین سال ٩۵ شروع شد. البته بین سال ٩٠ تا ٩۵، ٢۶ قلم حذف و ۳۰ قلم اضافه شده است و پایش در ۴٧۵ قلم کالا در مناطق شهری و روستایی صورت می‌گیرد.
کاهش سهم اقلام خوراکی در محاسبه تورم
معاون مرکز آمار ایران اظهار کرد: سهم دخانیات و خوراکی و آشامیدنی در سبد مصرفی خانوار کم شده و سهم مواد غیرخوراکی بیشتر شده است. وقتی سهم خوراکی کم و غیرخوراکی بیشتر میشود، نشان می‌دهد خانوارها نیازشان به کالاهای خوراکی کمتر شده است.
حسین‌زاده در خصوص تورم دهکی و دلایل محاسبه آن بیان کرد: برای تجزیه و تحلیل دقیق علت‌ها و معلول‌هایی که منجر به تغییر تورم در هر یک از دهک‌ها میشود نیاز است تورم دهکی را مورد محاسبه قرار دهیم به خصوص در حوزه مباحث مرتبط با فقر مورد نیاز است. بر این اساس نتایج محاسبات نشان می‌دهد تورمی که اقشار پردرآمد جامعه با آن مواجه هستند کمتر از کم‌درآمدهاست به نحوی که تورم دهک دهم در آذرماه ١٩ درصد کمتر از دهک اول بوده است.
وی اضافه کرد: این تورم نشان می‌دهد اقلام سبد مصرفی دهک‌های کم‌درآمد باید مورد حمایت واقع شود، این در حالی است که تورم برای کم درآمدها کمتر از تورم پردرآمدهاست که دولت می‌تواند برنامه‌ریزی لازم را در این حوزه داشته باشد.
حداقل دستمزد براساس تورم دهکی
هادی حق‌شناس*- روز گذشته برای اولین‌بار محاسبه تورم بر اساس تورم دهک‌های درآمدی اعلام شد. تورم در واقع افزایش سطح عمومی قیمت کالاها و خدمات در طی یک سال است که معمولا 12 گروه در قالب حدود 160 قلم کالا با وزن‌های مختلف روی محاسبه نرخ تورم تاثیرگذار است. به عنوان مثال زمانی که نرخ تورم 9 درصدی اعلام میشود، این نرخ تورم برای دهک‌های کم‌درآمد جامعه ممکن است بیش از دو برابر و برای دهک‌های پردرآمد ممکن است کمتر از نصف یا یک‌سوم باشد. دلیل این موضوع آن است که برای دهک‌های کم‌درآمد جامعه، مهم‌ترین هزینه‌ها، هزینه اجاره مسکن، هزینه حمل‌ونقل، درمان، آموزش و مسایلی از این قبیل است، اما برای دهک‌های پردرآمد جامعه که صاحبان مسکن و خودرو و... هستند، حتی هزینه‌های درمان به دلیل پرداخت هزینه‌های پیشگیری کمتر است. بنابراین می‌توان همواره تورم را برای دهک‌های کم‌درآمد دردناک‌تر و برای دهک‌های پردرآمد کم‌اثرتر دانست.
از طرفی، جهش در درآمدهای دهک‌های مختلف جامعه نیز بسیار متفاوت است؛ به‌گونه‌ای که دهک‌های پردرآمد جامعه گاها درآمدهای چند 10 میلیون تومانی دارند و نسبت هزینه‌های آنها به درآمدشان ممکن است کمتر از 10 درصد باشد اما در دهک‌های پایین درآمدی، این نسبت می‌تواند بیش از 100 درصد باشد که در این صورت مابقی هزینه‌های دهک‌های پایین جامعه از طریق استقراض، عدم مصرف و یا به تعویق انداختن مصرف تامین میشود.
محاسبه تورم براساس تورم دهکی از سوی مرکز آمار را در واقع می‌توان گامی مثبت برای سیاستگذاران دانست که بتوانند برای تعیین حداقل دستمزد، آن را به‌گونه‌ای تعیین کنند که پاسخگوی حداقل هزینه‌ها باشد و حداقل هزینه خانوارها را پوشش دهد. برای محاسبه تورم دهکی و تغییر سال پایه نیز کاملا روشن است که هرچقدر سال پایه تعیین شده جدیدتر باشد، بیانگر این است که اعداد و ارقام محاسبه شده به واقعیت نزدیک‌تر است و لذا می‌توان اقدام مرکز آمار را در جهت تغییر سال پایه از سال 90 به سال 95 مثبت ارزیابی کرد.
*کارشناس اقتصادی
سایر اخبار این روزنامه
زمان سفر ماکرون تعیین نشده است
مهاجرت بیضایی 8 ساله شد؛
منکر ضعف در عملکرد دستگاه‌های منصوب رهبری نیستیم
برخورد شدید با غیرشفاف‌ها
چشم‌انداز رونق
اظهارات جهرمی درباره افشای اطلاعات کاربران رد شد؛
توقف تولید خودرو‌هایی که در کشور تولید نمی‌شدند!
انتشار ۴۰ هزار میلیارد ریال اوراق مالی
نطق پیش از دستور!
با روحانی چه کنیم؟
حداقل دستمزد براساس تورم دهکی
ارزیابی «جهان صنعت» از نوسان شدید قیمت مواد اولیه در کشور؛
کم‌درآمد‌ها بیشتر آسیب می بینند
روند افزایشی قیمت کالاهای اساسی در کشور؛
خودداری سپرده‌گذاران از خرید مسکن؛
کره‌شمالی:
رنگ رخساره خبر می‌دهد
رنگ رخساره خبر می‌دهد
رنگ رخساره خبر می‌دهد
