روزنامه شرق
1396/10/12
مردم را متقاعد کنید
متقاعدسازی، یکی از مهم‌ترین موضوعات در سیاست‌گذاری است. وقتی صحبت از سیاست‌گذاری میشود، در همه مراحل از انتخاب و تصمیم‌گیری تا تدوین سیاست، اجرا و ارزیابی نباید از واقعیت متقاعدسازی به دور بود. اگر همراهی با سیاست‌ها از سوی مجریان و مردم برای سیاست‌گذاران از اهمیت برخوردار است، پس گریزی نیست جز توسل به همراهی مردم در همه مراحل تدوین سیاست‌های عمومی. مردمی که همراه فرایند سیاست‌گذاری نباشند یا در تصمیم‌ها نادیده گرفته شوند، به‌راحتی با هر موج نارضایتی از مسیر همراهی خارج می‌شوند. فارغ از اینکه تصمیم‌های سیاستی دولت، به چه میزان تخصصی یا برای مردم فهمیدنی است، متقاعد‌کردن عموم مردم می‌تواند در همراهی و همدلی آنها مؤثر باشد. تمام سیاست‌ها را می‌توان به زبان مردم ترجمه کرد، تنها لازم است که سیاست‌گذاران در فرایند تدوین، مردم را همراهي کنند، به‌گونه‌ای که احساس طردشدگی و نادیده‌انگاری نداشته باشند. احساس طردشدگی مهم‌ترین دلیلی است که مردم را به اعتراض مقابل سیاست‌های عمومی سوق می‌دهد. هنر سیاست‌گذاری در متقاعدسازی و طراحی رویه‌هایی است که مردم بتوانند رد نظرات و منافع خود را در ساحت تصمیم‌های عمومی ببینند، نه اینکه با رونمایی از سیاست‌ها غافلگیر و به هر شیوه‌ای متوسل شوند تا نظراتشان شنیده شود. تجربه تاریخی در ایران نشان می‌دهد که سوار بر موج اعتراض‌های مردمی شدن کار دشواری نیست؛ زیرا بی‌خبری و کم‌اطلاعی از کمّ و کیف سیاست‌ها نه‌تنها بر شایعه‌ها دامن می‌زند؛ بلکه راهی میشود برای خودنمایی آنان که ورشکسته سیاسی هستند و برای تجدید آبرو راهی جز هم‌زبانی با مردم نمی‌بینند. متقاعدسازی از ضرورت‌های سیاست‌گذاری در دنیای امروز است، به‌این‌دلیل که کمتر سیاستی را می‌توان یافت که در هریک از مراحل، نیاز به مردم نداشته باشد. حتی در سیاست‌های دفاعی و امنیتی که به تخصصی‌ترین شکل ممکن و بنابر ضرورت‌های استراتژیک دولت‌ها شکل می‌گیرند نیز متقاعد‌کردن مردم اهمیت دارد. انتشار شفاف‌تر برخی ردیف‌های بودجه سال 97، اگرچه گام مؤثری در پاسخ‌گویی و عمومی‌کردن تصمیم‌های سیاستی داشت؛ اما نمی‌تواند به‌تنهایی نقشی در متقاعدسازی ایفا کند. توضیح بودجه به زبان مردم و تبیین دقیق محدودیت‌ها کافی نیست، فرایند بودجه‌ریزی که از اصول برنامه‌ها و سیاست‌های کلان ناشی میشود، باید منطبق بر ذائقه مردم باشد. فرایند متقاعدسازی را نباید تنها به اطلاع‌رسانی و شفافیت محدود کرد. متقاعدسازی به معنای دقیق‌تر، قائل‌شدن نقش کنشگری برای عموم مردم است، نه فقط برای نمایندگانی از مردم. از‌همین‌روست که حتی در کشورهای توسعه‌یافته هم فقط به نظرات و رأی نمایندگان مردم در مجالس اکتفا نمی‌شود. ذات خروجی سیاست‌گذاری، هنجاری و از جنس بایدها و نبایدها است.از این نظر سیاست‌گذاری بدون هنر ارتباط با مردم و ذینفعان اصلی نمی‌تواند به صورت دائم به موفقیت دست یابد. بسیاری از تصمیم‌های مهم سیاست‌مداران در سراسر تاریخ و در گوشه و کنار دنیا، با اعتراضات مردمی و فشار ذینفعان از دستور کار دولت‌ها خارج شده است. نادیده‌گرفتن این سرشت تعاملی و ارتباطی جز القای دستوری‌بودن سیاست‌ها دستاوردی نخواهد داشت و چنانچه نتواند تصمیم‌ها را از دور خارج کند، دست‌کم اجرای آنها را دچار چالش‌های جدی خواهد کرد. صحبت از محدودیت‌ها و محذوریت‌های تصمیم‌گیری با عموم مردم و نه فقط بخشی از آنها، شاید نتواند در ابتدای امر اعتمادسازی کند؛ اما می‌تواند در درازمدت منجر به همراهی مردم شود. صحبت از دلایل اتخاذ سیاست‌ها و به میان مردم آوردن رویه‌های تصمیم‌سازی، در سیاست‌گذاری اهمیت دارد. به‌ویژه در جوامع سیاست‌زده که مردم، بیشتر تصمیم‌ها را ناشی از پشت پرده‌ای مبهم می‌دانند، توضیح و گفت‌وگو با آنها راه‌حل نخست است. طراحی فرایند گفت‌وگو و در‌میان‌گذاشتن مسائل با مردم، بنا بر اهمیت و ذات مسائل، شدت اعتراض و ناهمراهی‌ها، اعتماد عمومی میان جامعه و سیاست‌مداران و شکل کلی اداره امور عمومی متفاوت خواهد بود. مواجه‌شدن تصمیم‌های عمومی با مقاومت‌های مردمی، خوشایند هیچ دولتی نیست؛ اما بی‌توجهی به آن نه‌تنها می‌تواند منجر به بهره‌برداری دیگرانی شود که سوار بر موج‌های اعتراضی خواهند شد؛ بلکه می‌تواند ضربه اساسی به انسجام اجتماعی وارد کند. پاسخ به «چه باید کرد؟» دست‌کم در شرایط کنونی که تنها هفت ماه از انتخابات ریاست‌جمهوری می‌گذرد دشوار نیست. دولت برخاسته از مردم باید با مردم گفت‌وگو کند. منظور از گفت‌وگو تنها ارائه گزارش‌های یک‌طرفه نیست؛ بلکه معجزه متقاعدسازی را نه به سهولت، اما با طی فرایندی در بر خواهد داشت. سیاست‌های خوب، سیاست‌هایی نیستند که خوب نوشته می‌شوند، سیاست‌هایی هستند که در اجرا موفق خواهند بود. رها‌کردن کشور از اسارت اقتصاد نفتی، یارانه‌های کمرشکن، پاسخگو‌نبودن و مسئولیت‌ناپذیری نهادهای متعدد با کارکردهای غیرشفاف و رویه‌های نادرست و بعضا فسادآمیز فقط با تدوین قانون، برنامه و سند ممکن نیست. گریزی جز همراهی مردمی نیست. مردمی که خود را در تدوین سیاست‌ها مؤثر بدانند؛ شریک تصمیمات باشند و تنها نقش امربری برای خود قائل نباشند. گفت‌وگو و متقاعدسازی مردمی که احساس طردشدگی دارند، جسارت می‌خواهد و این جسارت، در اساس از دولتی که برآمده از رأی قاطع مردم است، برمی‌آید؛ بنابراین اراده می‌خواهد.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
اعتراض مردم بايد به رسميت شناخته شود
هزينه شفافيت سنگين است
واکنش محصولی به گزارش «شرق»
هيچ‌يک از افراد کابينه‌هاي بعد از انقلاب دزد يا فاسد نبوده‌اند
مردم مي‌خواهند فضا بازتر شود
ناآرامی در برخی از شهرهای کشور
فرشاد مؤمنی: موتور توسعه فقر 97 فعال‌تر از 5 سال قبل
تکلیف عددهای چندهزار میلیاردی
اوباما طرح ترور سردار سليماني را لو داد
تمنای رفتن
مطبوعات می‌مانند چون اثرگذارند
مردم را متقاعد کنید
به‌دنبال راه علاج
