روزنامه خراسان

پلاسکو همچنان «ویرانه»

دانش پور- به آخرین روزهای دی که می رسیم، نوستالژی تلخ پلاسکو ، شهادت آتش نشان ها و خاطره ثانیه ها و ساعت های تلخی که گذراندیم از جلوی چشمانمان رژه می رود. سال قبل درست در همین روزها تیتر یک روزنامه ها موضوعی با این مفهوم بود که "پلاسکو ریخت". ساختمانی که نماد دوران حرکت ایران به سمت مدرن شدن بود. یک سال گذشت. یکی سالی که وعده وعیدهای زیادی داده شد. اما اکنون فقط می توانیم بنویسیم از سال قبل در چنین روزهایی تا امروز، آب از آب تکان نخورده. حتی تل خاک و آجر و آهن پاره های ساختمان فروریخته پلاسکو همچنان باقی است. اکنون به جای ساختمانی 17 طبقه زمینی مسطح احداث شده! با وعده جدیدی که معاون معماری و شهرسازی شهردار تهران داده است « احداث ساختمان جدید پلاسکو از 29 دی ماه آغاز می شود» . خبری که کسبه پلاسکو به آن پوزخند می زنند و امیدی به انجام شدنش ندارند.
پلاسکویی های سردرگم !
حادثه 30 دی سال 95 بدون تردید از غم انگیزترین حوادث ساختمان های شهری بود. روزی که  ساختمان 54 ساله پلاسکو که نمادی از آغاز دورانی از مدرن شدن، شهرسازی و معماری و حتی استواری سازه های مدرن در ایران بود، ناباورانه فروریخت و خسارات مالی سنگین به جای گذاشت. بسیار فروشندگان ومغازه دارانی که تمام دار و ندار و سرمایه شان را در این حادثه ازدست دادند و به عبارتی به خاک سیاه نشستند. برخی از کسبه هم اگر چه آن قدر از این ماجرا نقره داغ نشدند اما باز هم ضررهای مادی زیادی را متحمل شدند. در این بین مانند خیلی از موارد که با گرم بودن ماجرا، بسیاری از مسئولان می آیند، دلداری می دهند  و وعده،  پشت وعده، این بار هم خیلی ها آمدند ؛ دلگرمی و وعده های شیرین دادند و رفتند. یک سال گذشت و معلوم شد تمام آن چه که گفته شد فقط در حد وعده بوده است. همین و بس . این را کسبه پلاسکو می گویند که یک سال است بلاتکلیف و سردرگم نمی دانند چه بر سر مغازه هایشان می آید.
تقلای کسبه برای بازگشت به پلاسکو


ساکنان قدیمی پلاسکو اکنون همان حول و حوش خیابان جمهوری مشغول به کار هستند. بعضی در مجتمع تجاری اداری نور تهران درخیابان ولی عصر و برخی هم در مرکز تجارت جهانی فردوسی در حاشیه خیابان فردوسی. هر کدام هم ترس ها و نگرانی های خاص خود را دارند . اگرچه فاصله این مراکز تجاری از پلاسکو کم است اما در هر ساعتی که به آن ها سر بزنی هیچ خبری از مشتری نمی‌بینی . بر خلاف پلاسکو که هر روز تعداد زیادی از فروشندگان، عمده فروشان  یا حتی مردم ، خریدهای پوشاک خود را از آن محل انجام می‌دادند. به هر حال این جا بورس لباس و تولیدی های لباس نیست . به همین دلیل هم بود که کسبه از همان ابتدا با انتقال به این مکان ها مخالف بودند . ولی آن قدر شرایط برایشان سخت شد که بین بد و بدتر ، ناچار به انتخاب مکانی شدند که می دانستند در آن جا کاسبی درست و درمانی نخواهند داشت. در این بین کسبه ای که مغازه هایشان از حادثه آتش سوزی سالم مانده است تقلای بیشتری برای برگشت دارند. اکبری که مغازه اش فرو نریخته است و اکنون در مغازه ای در مجتمع نور کار می کند می گوید: یک سال است داریم داد می زنیم و تقاضا می کنیم اجازه بدهند مغازه هایمان را باز کنیم و با مسئولیت خودمان دوباره در همان جا شروع به کار کنیم اما نمی گذارند. وی ادامه می دهد: چند وقت پیش حتی دادگستری مجوز داد که مغازه های بخش انتهایی پلاسکو ایمن است و مشکلی برای ادامه کار در آن ها وجود ندارد . اما فقط یک هفته توانستیم به این مکان برویم و دوباره شهرداری در را بست و مدعی شد که این مکان نیاز به مقاوم سازی دارد. ما آماده به کار هستیم و دلمان می خواهد در همان جا کاسبی کنیم اما شهرداری فقط چوب لای چرخ ما می گذارد.«ساعت از 4 بعد از ظهر گذشته، اما پاساژ خلوت است . البته بهتر است بگوییم به جز فروشنده ها هیچ کس در آن دیده نمی شود. » یکی دیگر از فروشنده ها از کمک ها و وعده هایی که محقق نشد گله می کند و می گوید: همان روزهای اول گفتند وام با سود 4 درصد به ما می دهند، اما برای دریافت این وام، آن قدر شرط و شروط با انواع ضمانت ها گذاشتند که بی خیال ماجرا شدیم.یکی دیگر از فروشنده ها می گوید: از همان زمان که قرار شد کسبه پلاسکو به مکان های دیگری منتقل شوند اعتراض های ما هم شروع شد. چون آن ها که پولدار بودند و می توانستند به محلی مناسب نقل مکان کنند به مرکز تجارت جهانی فردوسی رفتند که مکان مناسب تری برای خرید و فروش است . آن ها حتی خودشان داخل مغازه هایشان را دکور زدند و الان هم با وجود آن که فروش شان خیلی خوب نیست ولی وضعیت شان حداقل از ما بهتر است. او بعد هم به داخل پاساژ که هیچ کس در آن نیست اشاره می‌کند و ادامه می دهد: این وضعیت هر روز ماست. هیچی به هیچی. الان فقط به این امید هستیم که برای عید کمی فروش مان بالا برود.
نمی خواهیم برایمان کاری کنند
حسینی اما درد دل تلخ تری دارد: « من تولیدی داشتم . ولی الان فروشندگی می کنم. برای عید هم بنا دارم گوشه خیابان بساط راه بیندازم. هر چه چک داشتم داخل گاو صندوق مغازه بود. اما بعد از آتش سوزی و ویرانی پلاسکو هیچ اثری از صندوقم پیدا نکردم. تمام چک هایم برگشت خورده. حتی چک هایی که از دیگران داشتم نقد نشده ، آن ها می گویند چکی که داری، نشان بده تا پولت را بدهیم!
او ادامه می دهد: در پلاسکو چند کارگر داشتم که با این اتفاق عذر همه را خواستم. من خرج خودم را هم در نمی آورم. تلخ است اما شنیده ام که یکی از کارگرانم به دزدی افتاده است . برخی از همکارانم در پیک  یا اسنپ کار می کنند . خود من هم دو ماه مسافرکشی کردم اما نتوانستم ادامه بدهم . الان هم فقط شب ها مسافر کشی می کنم . وی می گوید: تو را به خدا از زبان ما بنویسید ؛ به مسئولان التماس می کنیم تکلیف ما را روشن کنند. این قدر وعده های توخالی ندهند. اصلا بنویسید ما نمی خواهیم برایمان کاری کنند ، فقط اجازه بدهند خودمان تصمیم گیری کنیم و کارمان را جلو ببریم.
کسبه خسته از بیکاری
پاساژ شش طبقه نور کاملا آرام و خلوت است.  وضعیت مرکز تجارت جهانی فردوسی هم دست کمی از مجتمع نور ندارد. به همان اندازه خلوت و به همان اندازه دلگیر. برخی از فروشنده ها استراحت می کنند و برخی هم با ناامیدی انتظار مشتری را می کشند. حمیدی فروشنده یکی از مغازه ها ، تقریبا نیمه خواب است و از زور بیکاری خسته. می گوید:« چیزی به شب عید نمانده ، مغازه من در پلاسکو ویران نشده است، بگذارند همان مغازه ها را آب و جارو کنیم و همان جا کاسبی راه بیندازیم. حتی اگر می گویند آن جا ایمن نیست  به من اجازه بدهند جلوی پلاسکو چادر بزنم و پوشاکم را بفروشم . آن جا بورس لباس است و شلوغ. ببینید من تولید کننده را  به کجا رسانده اند که به جای تولید و فروش عمده ،  تقلا می کنم اجناسم را لااقل تکی بفروشم . آخر خودتان بگویید آیا کسی این جا برای خرید می‌آید».فروشنده دیگری می گوید: همان ابتدا گفتند با شرایطی به ما وام می دهند. ما وام نمی خواهیم ، بگذارند مغازه هایمان را باز کنیم . بیشتر بخش های پلاسکو سالم مانده است و امکان کار کردن در آن ها وجود دارد.  او بعد هم ادامه می دهد: به تازگی گفته اند ،می خواهند کلنگ احداث پلاسکو را بزنند. منظورشان این است که می خواهند همه پلاسکو را دوباره بسازند در حالی که این دو ساختمان از یکدیگر جداست. تازه می‌گویند قرار است قیمت مغازه ها را با نرخ جدید با ما حساب کنند. آخر ما از  کجا بیاوریم . اصلا ما نمی خواهیم همه را بسازند. اجازه بدهند ما خودمان خرج می‌کنیم، لوله کشی و سیم کشی ساختمان را انجام می‌دهیم همان جا کار می‌کنیم. تازه اصلا امیدی نداریم که کلنگ زنی آن ها و شروع به ساخت و سازشان راست باشد. قبلا هم از این حرف ها زده اند اما هیچ خبری نشده است. ما هیچ اطمینانی به آن ها نداریم .
وعده های بی عمل کلنگ زنی
به خاطر دارم در شهریور که گزارشی درباره پلاسکو چاپ کردیم فروشندگان بعد از تجمعی که جلوی ویرانه پلاسکو داشتند قطعنامه ای منتشر کردند و در آن از بنیاد مستضعفان خواستند که هر چه سریع تر به صورت مکتوب با کسبه ساختمان پلاسکو قرارداد ببندد که چه زمانی ساخت پلاسکو را آغاز می کند. این کسبه همان موقع اظهار کردند: رئیس بنیاد مستضعفان یک بار اعلام کرد" ۳۰ خرداد عملیات بازسازی ساختمان پلاسکو آغاز می‌شود" اما بعد شهریور را اعلام کردند و شهریور هم خبری از کلنگ زنی نشد!
 اما آخرین خبر در این باره را  به تازگی معاون معماری و شهرسازی شهردار تهران  مبنی بر این که احداث ساختمان جدید پلاسکو از ۲۹ دی آغاز می شود،اعلام کرد. مهدی حجت با اشاره به سرانجام ساختمان پلاسکو گفت: ساخت ساختمان جدید پلاسکو حدود سه سال طول می کشد. وی افزود: از همان ابتدا بنیاد مستضعفان سعی کرد با تشکیل کارگروه های تخصصی روند کار را سرعت ببخشد و حتی مسابقه ایده طراحی ساختمان جدید پلاسکو را اجرا کرد. بنیاد مستضعفان زمینی که در زیر ساختمان بود، همچنین پارکینگ «اکبر» در شرق آن به مساحت 4200 مترمربع و ساختمان پنج طبقه پشتی را خریداری کرده است تا بتواند مجتمعی بسازد.    معاون شهردار تهران با بیان این که ما تراکم قانونی را که در طرح تفصیلی است به رسمیت می‌شناسیم، اما از سوی دیگر حقوق مکتسبه کسبه هم باید در نظر گرفته شود، افزود: در نهایت با جمع بندی های انجام شده به این نتیجه رسیدیم که در 29 دی ماه جاری کلنگ ساختمان جدید پلاسکو زده شود، ساختمان جدید پنج طبقه پارکینگ دارد و در 10 طبقه ساخته می شود.حجت با بیان این که سازمان میراث فرهنگی بارها اعلام کرده که پلاسکو در حریم مدرسه «ژاندارک» است، افزود: با این حال سازمان میراث فرهنگی موافقت کرده که با رعایت ضوابط میراثی این ساختمان ساخته شود، هرچند می توانیم بارگذاری را در آن سمت پلاسکو که نزدیک مدرسه ژاندارک است با طراحی خاصی کمتر کنیم. به گفته وی، باید در پلاسکو 2300 پارکینگ ساخته شود، اما با توجه به این که تنها در پنج طبقه زیرزمین 1300 پارکینگ می توانستند بسازند قرار است بنیاد مستضعفان پارکینگ مقابل پلاسکو، پارکینگ پروانه، را مرمت و هوشمند کند تا بقیه ظرفیت پارکینگ ها در این قسمت تامین شود. حجت با بیان این که تردد خودروها به پاساژ روبه رو موجب قطع شدن خط ویژه اتوبوس و بروز حوادثی می شد، افزود: بنیاد مستضعفان قبول کرد که از طرح ایجاد خط ال .آر.تی در مسیر بهارستان حمایت کند. معاون شهردار تهران تاکید کرد: شهرداری با بنیاد مستضعفان درباره پلاسکو با قوانین جاری عمل کرد منتهی برای این که ساخت پلاسکو مشکلات دیگری ایجاد نکند همه جوانب را سنجیده ایم. اظهارات معاون معماری و شهرسازی شهردار تهران که از قضا در حوزه میراث فرهنگی دستی بر آتش دارد در حالی است که  پژوهشگر میراث فرهنگی بر این عقیده است که :«به‌ جای پلاسکو نباید چیزی ساخته شود». به گزارش مشرق، اسکندر مختاری؛ معمار ــ استاد دانشگاه، پژوهشگر و محقق میراث فرهنگی درباره این موضوع اظهار کرد: محله‌ای که پلاسکو در آن استقرار یافته بخشی از تهرانی است که از سال ۱۲۸۵ در محدوده توسعه شهری قرار گرفت. در غرب این منطقه اراضی مستوفی الممالک و در بالای خیابان جمهوری باغ‌های ظهیرالدوله و باغ سردار معتمد و خانواده پیرنیا قرار داشته است که در توسعه شهری این قسمت در داخل مجموعه شهری قرار گرفت. مختاری گفت: تحولات دوره قاجاری نشان می‌دهد این جا بیشتر خانه ‌باغ‌های درشت قرار داشته  و در این محله یک بنیاد دیگر ادیان هم مشاهده شده است و شاهد سکونت ارامنه و بعدها کلیمیان هستیم که این امر نشان می‌دهد این مناطق برای سکونت ادیان مختلف پرجاذبه بوده‌اند. وی گفت: طرح‌های خیابان‌کشی بلدیه به‌شکلی است که نقش شهر حفظ می‌شود و صدمه‌ای در این محدوده به شهر نمی‌خورد و ساختار شهر بعد از تعریض و خیابان‌کشی همان ساختار دوره قاجاری است.
پلاسکو حاصل یک رانت
مختاری یکی از پیامدهای این اتفاق را شکل‌گیری و رواج رانت خواری در شهر دانست و گفت: پلاسکو با ۱۰۰ درصد سطح اشغال و تراکم ۱۷طبقه در مرکز تاریخی حاصل یک رانت است. با ساخته شدن پلاسکو دیگر سکونت در خانه‌های اطراف به‌ دلیل اشراف دید معنا نداشت، از سوی دیگر این مرکز تجاری دیگر حتی جایی برای کسب و کارهای عادی و محلی هم نمی‌گذاشت و بساط محله‌ای را منفجر می‌کرد. این استاد دانشگاه، پژوهشگر و محقق میراث فرهنگی، این سال‌ها را سال‌های افول مرکز تاریخی نام گذاری کرد. مختاری به آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو در سال گذشته اشاره کرد و گفت: در این ترم پروژه‌ای را مطرح کردم با این عنوان که "اگر شهر همین وضعیت را ادامه دهد و مدیر نداشته یا مدیریت اش تحت سیطره سوداگر باشد چه اتفاقی می‌افتد؟ و اگر به‌عکس مدیریت درستی وجود داشته باشد چه می‌شود؟" این استاد دانشگاه با اشاره به این که در وضع موجود چند لحظه وجود دارد، گفت: وضعیت نخست، وضع سلامت (خانه پیرنیا)، بعدی لحظه ناخوش‌احوالی (مدرسه ژاندارک)، سوم مرحله بیماری و در آخر استحاله را داریم. مختاری افزود: اگر وضعیت نخست را که حال خوبی دارد رها کنیم در نهایت به پاساژ فردوسی می‌رسیم که قسمتی از محل را گرفته و مدام در حال عقب رفتن است.  این استاد دانشگاه، گفت: یک نفر تعدادی از خانه‌های تاریخی را خریده و منتظر است تا در فرصت مناسب بقیه را هم خریداری کند، به‌عبارتی این افراد در حال رصد هستند تا هر زمان که موفق شدند به مدیریت شهری آسیب بزنند و به اهداف خود برسند. وی افزود: اکنون ما دو آینده در این جا می‌توانیم داشته باشیم؛ آینده‌ای که کیفیت‌محوران رقم می‌زنند و دوم آینده‌ای که سوداگران شهر رهاشده می‌سازند و این دو همچنان در حال جدال هستند، هرچند در ظاهر هر دو گروه مشابه هم هستند اما نتیجه کار این دو بسیار متفاوت است.مختاری درباره تصمیم‌گیری برای ساختمان پلاسکو گفت: ساختمان‌های باقی‌مانده پلاسکو را به مردم تحویل نمی‌دهند چون قصد بارگذاری روی آن را دارند.این پژوهشگر میراث فرهنگی افزود: یک عده را برای دادخواهی جلو می‌اندازند و به ‌بهانه پاسخ گویی به زیان‌دیده‌ها قصد بارگذاری در پلاسکو را دارند و در نهایت ما ۵۰ سال دیگر مثل امروز افسوس خواهیم خورد که چرا شهر اجازه داد یک متجاوز این فاجعه را رقم بزند. مختاری با تاکید بر این که در این جا ساختمان بلند بی‌اعتبار خواهد بود و مرکز تاریخی را هم بی‌اعتبار خواهد کرد، گفت: این جا جای بارگذاری بیشتر نیست. این پژوهشگر و محقق میراث فرهنگی با اشاره به حریم مدرسه ژاندارک و محدوده خانه سردار معتمد خاطرنشان کرد: من معتقدم به‌جای پلاسکو نباید چیزی ساخته شود یا تنها یادمانی ساخته شود اما اگر هم قرار بر ساخته شدن است همان چیزی که تخریب شده دوباره ساخته شود.
 
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
درس ونزوئلا!(یادداشت روز) (کيهان) تهدید دولت و ملت با ابرتوهم تورمی (جوان)مردم نگران‌طرح صیانت3 (اعتماد)
سایر اخبار این روزنامه
بی اعتنایی 1.5 میلیارد یورویی به تولید داخل مروری بر وضعیت شرکت های سبد سهام عدالت از نظر آخرین ارزش و وضعیت سوددهی دورخیز برای انتخابات میان دوره ای کنگره آمریکا کربلای 5 معادلات جهان را تغییر داد چرا میرزای شیرازی مصرف توتون و تنباکو را حرام کرد؟ کفاش، نویسنده: پای نویسنده ها به تایلند و ترکیه باز است، به میانمار و یمن نه ! ترامپ و بازگشت فلسطین به کانون توجه جهان اسلام تسویه ناحساب با سپرده گذاران پلاسکو همچنان «ویرانه» خروج مسکن و سرمایه گذاری از رکود درخواست ۱۵۳ نماینده از روحانی: نرخ خرید تضمینی گندم اعلام شود تکذیب ادعاها درباره پذیرش مذاکره موشکی اجرای حکم قطع دست یک دزد شمخانی بدون بادیگارد عادل زیر تیغ کیهان و خواستگاری در خیابان! عاشقانه های زندگی