شکست سناریوی دولت در بازار ارز

مجیدرضا حریری*- هر سال‌ از شش‌ماهه دوم شاهد روند صعودی نرخ ارز بودیم اما امسال نوسانات به گونه‌ای دیگر رقم خورد به طوری که سیاست‌های گذشته دولت دیگر همانند سال‌های گذشته عمل نکرد. در ابتدای سال نرخ ارز با شیبی همانند سالیان گذشته در حال حرکت بود بنابراین این انتظار در بازار شکل گرفت که نرخ‌ها با همان شیب به سمت پایین برمی‌گردد یعنی انتظار داشتیم که نرخ دلار 3800 تومانی ابتدای سال در کانال 4000 تومان متوقف شود.
اما یکباره دلار 700 تومان گران شد و نوسانات بازار ارز به اوج رسید. این در حالی است که طی چند سال گذشته‌ از فروردین تا اسفند‌ماه، روند تغییرات نرخ ارز بین 8 تا 12 درصد بوده است. تکرار هر ساله این روند نشان می‌دهد دولت به عنوان سیاستگذار قیمت ارز، خود این مسیر را در پیش گرفته است.
دولت ایران به طور میانگین‌ سالانه حدود 54 میلیارد دلار نفت صادر می‌کند و حدود 45 میلیارد دلار سهم دولت از صادرات غیرنفتی است. این مهم به این معنی است که 80 درصد از منابع ارزی کشور در دست دولت قرار دارد که مستقیما به حساب خزانه دولت واریز می‌شود. در دست داشتن 80 درصد از منابع ارزی کشور از سوی دولت به این معنی است که کنترل بازار ارز در دست دولت قرار دارد و نوسانات سال‌های گذشته نیز توسط سیاست‌های دولتی اجرا و از سوی بانک مرکزی اداره می‌شد.
اما امسال دو دلیل این سیاست‌های دولت را با شکست مواجه کرد؛ دلیل اول به ناآرامی‌های ماه گذشته در کشور مربوط می‌شود که نرخ دلار را به یکباره با جهشی 200 تومانی روبه‌رو کرد. این مهم باعث شد که کنترل بازار از دست نهادی که سناریوی بازار ارز را تنظیم می‌کند یعنی دولت، خارج شود‌ بنابراین شوک خارج از بازار اولین دلیلی بود که التهابات بازار را موجب شد.


اما شوک دومی که پس از آن اتفاق افتاد به سیاست مالیات بر ارزش افزوده‌ای مربوط می‌شود که در امارات مطرح شد. مالیات بر ارزش افزوده به خودی خود موجب تنظیم گردش مالی می‌شود و جلوی هر گونه فعالیت صوری را می‌گیرد. از آنجا که دوبی یکی از منابع اصلی تامین ارز ایران بوده، شوکی که به بازار این کشور وارد شد موجبات التهاب در بازار ارز ایران را نیز فراهم کرد.
بنابراین در این شرایط تنها توصیه‌ای که می‌توان کرد این است که مدیر ارزی بانک مرکزی بر اساس وظیفه قانونی‌ای که دارد سیاست‌های مدیریتی خود را اعمال کند تا از رشد بیشتر نرخ ارز جلوگیری شود و نرخ ارز بتواند به میزان 4200 تومان بازگردد. در غیر این صورت نمی‌توان پیش‌بینی کرد نرخ ارز تا چه میزان افزایش خواهد یافت.
*نایب‌رییس اتاق ایران- چین
سایر اخبار این روزنامه