روزنامه خراسان

قاری محبوب و ماندگار

مازیار حکاک- چند دهه قبل به ویژه اوایل دهه شصت، پخش تلاوت های مجلسی از رادیو و تلویزیون برنامه ای ثابت و فراگیر بود که خیلی هم مورد توجه قرار می گرفت و باعث شده بود نسل جوان و نوجوان تلاوت های قاریان بزرگ جهان اسلام به ویژه چهره های مصری را دنبال کنند. چهره هایی مثل مصطفی اسماعیل، عبدالباسط، غلوش و... از جمله قاریان مطرح مصری بودند که نوارهای‌شان فروش خوبی داشت و البته خواندن قرآن با دستگاه‌های مختلف، ادغام نواها و البته توجه به معانی در تلاوت آیات، همه را به وجد می‌آورد و همه به دنبال پیدا کردن تلاوت‌های جدید بودند.روز گذشته سالروز درگذشت راغب مصطفی غلوش یکی از قاریان صاحب سبک مصری بود که دو سال قبل و در سن 77 سالگی درگذشت. او که بعد از عبدالباسط محبوب ترین قاری در ایران بود و همه از او خاطرات زیادی داشتند. چهار مرتبه به کشورمان سفر کرد و اتفاقا تلاوت سوره احزاب او در ایران یکی از زیباترین تلاوت‌هایش است. غلوش با آن صدای بم، طنین بسیار زیبا و تحریرپذیری صدایش تلاوت های ماندگاری از خود به یادگار گذاشته است. به مناسبت درگذشت این استاد و قاری مطرح بین المللی نگاهی به زندگی او انداخته ایم و همچنین به چگونگی یادگیری تلاوت و تقویت صوت و لحن و همین طور زمان مناسب برای شروع آن پرداخته‌ایم که درادامه می‌خوانید.
 
از کودکی تا سربازی راغب ‌مصطفى غلوش در سال۱۹۳۸ یعنی درست 14 تیرماه 1317 در روستاى برما، مرکز طنطا در استان غربى کشور مصر متولد شد. پدرش علاقه‌مند بود او را برای تحصیل علوم ابتدایى بفرستد تا صاحب مقامی بزرگ در کشور مصر شود. از این ‌روی یکى از نزدیکان به پدر او حاج «مصطفى غلوش» سفارش مى‌کند فرزندش راغب را به یکى از استادان حفظ بسپارد تا حفظ قرآن را به او بیاموزد. راغب کودکی هشت ساله بود که به فراگیری قرآن روی‌ آورد و به دلیل صوت زیبا و تا قبل از 10 سالگى موفق به حفظ کل قرآن کریم شد و بعد از حفظ کامل قرآن، به یادگیری احکام آن تحت نظارت شیخ «عبدالغنى شرقاوى» در روستاى برما پرداخت.درسن 14 سالگى آوازه وی به روستاهاى همجوار و حتی شهر طنطا، هم رسید. در سن 15 سالگى به روستاى «محلةالقصب» در استان کفرالشیخ دعوت شد. در این سن او به موسسه و آکادمى قرائات در مسجد احمدى ملحق شد و تحت نظر مرحوم استاد «ابراهیم طبلی‌هى» به فراگیری علوم و فنون قرائت قرآن پرداخت.غلوش در گفت وگویی درباره سبک کاری خود در سنین نوجوانی و جوانی می‌گوید: من همیشه آرزو می‌کردم یک قاری مشهور و محبوب باشم و در آغاز بسیار به خود مغرور بودم و فکر می‌کردم که چون صدای من شبیه صدای استاد «مصطفی اسماعیل» است، من نیز مانند او مشهور و محبوب خواهم شد. غلوش توانست در سن نوجوانی و قبل از 18 سالگى براى خود شهرتی به دست آورد. وی در سال 1958 میلادی در حالی که 20 سال داشت براى سربازى و ادای خدمت خوانده شد و به مرکز آموزش اداره امنیت مرکزى برای انجام خدمت سربازی فرستاده شد.   علاقه مفرط غلوش برای قرائت قرآن غلوش به نیروهاى امنیت مرکزى ملحق شده بود اما در عین حال مرتب به مسجد امام حسین(ع) تردد می‌کرد و مشتاق بود تا در بزرگ ترین و مشهورترین مساجد مصر و قاهره چند آیه ای قرائت کند و توانایی‌های خود را به مسئولان مسجد نشان دهد. تا این که این اتفاق افتاد او در خاطرات خود از چگونگی قرائت قرآن در مسجد امام حسین (معروف به حسینی) می‌گوید: «پس از مدتی با امام جماعت مسجد حسینى، شیخ «حلمى عرفه» آشنا شدم و نزد وی به تلاوت قرآن پرداختم که باعث رضایت و خرسندی وی از تلاوت من شد، روزى فرصت را غنیمت شمردم و علاقه‌ خود را برای تلاوت قرآن در مسجد حسینی ابراز کردم و از وی خواستم که به من براى قرائت قرآن قبل از اقامه نماز اجازه دهد، وی به من گفت: از آن‌جا که شیخ «طه‌الفشنی» قاری مسجد است اگر تأخیر کرد این اجازه را داری که به تلاوت قرآن بپردازی.»این قاری ممتاز در ادامه خاطره خود می‌گوید: «از خداوند خواستم که شیخ طه‌الفشنى تأخیر کند و آن روز استاد الفشنی تأخیر کرد و موعد اذان نیز نزدیک شد، در آن هنگام شیخ حلمى به من گفت: خود را برای قرائت قرآن آماده کن.» راغب ادامه می‌دهد: «این موضوع در ماه رمضان اتفاق افتاد و صدا در حال روزه خوب و کشیده و زیبا مى‌شود و من شروع به تلاوت 10 آیه اول سوره الحاقه کردم و فضای مسجد منقلب شد.»  
از مسجد امام حسین (ع) تا رادیو درخشش غلوش در مسجد امام حسین(ع) باعث شد او با مشاهیر قاری رادیو مانند استاد مصطفی اسماعیل، استاد عبدالباسط، استاد حصری و ... آشنا شود. این شهرت در آن سال ها باعث شد که مدیر وقت رادیو برای حضور در رادیو از او تست بگیرد. غلوش در حالی که در آن دوران سرباز بود درباره این موضوع می گوید: «بنابر تاریخ اعلام شده به رادیو رفتم تا امتحان را نزد هیئت داوران به اتمام برسانم آن جا در اطرافم 160 قاری دیدم و در حالی که لباس سربازی به تن داشتم با آن ها برای حضور در رادیو رقابت کردم. به لطف خدا موفق شدم. اعضای هیئت برایم درود فرستادند و به محافظت صدا توصیه‌ام کردند.»   حضور غلوش در ایران با پیروزی انقلاب اسلامی فعالیت های قرآنی در کشور، رشد قابل توجهی پیدا کرد و حضور قاریان مصری نیز در این رشد بی تاثیر نبود. سال 1368 برای نخستین ‌بار دو تن ازقاریان به نام مصری به کشورمان آمدند. «غلوش» و «بسیونی» در آن سال حدود ساعت دو نیمه شب به ایران آمدند. راغب مصطفی غلوش بعد از آن سه بار دیگر در سال‌های ۱۳۷۴، ۱۳۷۹ و ۱۳۸۱ همراه قاریانی مانند؛ مرحوم شحات محمد انور، بسیونی، مرحوم ابوالعینین شعیشع، مرحوم سید‌متولی عبدالعال و چند نفر دیگر از قاریان مصری به کشورمان سفر کرد و تلاوت‌های زیبا و ماندگاری را از خود به یادگار گذاشت.در تلاوت اخیر، شیخ راغب «آیه تطهیر» را به طرز بسیار زیبایی قرائت می کند که نشانگر علاقه ایشان به اهل بیت (علیهم السلام) و محبانشان در ایران است. از شیخ راغب، اذان دلنشینی هم به یادگار مانده است که سال هاست از ماذنه های شیعه به گوش می رسد. از جمله برجسته‌ترین آثار غلوش در ایران می‌توان به تلاوت سوره های «مریم، مطففین، علق»، «قمر، الرحمن»، «اسراء، بلد»، و به ویژه سوره «احزاب» در مدرسه عالی شهید مطهری اشاره کرد که هنوز هم هر شنونده ای را تحت تاثیر قرار می دهد. اذان و تلاوت آیه تطهیر هم از ماندگارهای استاد غلوش است که هنوز پس از گذشت سال‌ها از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می‌شود.   


سبک تلاوت استاد غلوش درباره سبک استاد غلوش، باید گفت: او تا مدت‌ها مقلد استاد مصطفى اسماعیل بوده است تا آن جا که به سختى می توان صوت آن دو را از هم تشخیص داد، اما پس از ورود به صدا و سیما، بنا بر سفارش بسیارى از بزرگان، سبکى خاص براى خود در پیش گرفت؛ گرچه هنوز از تلاوت هاى او بوى قرائت مصطفى اسماعیل برمى‏خیزد و بر مشام جان مى ‏نشیند اما سبک خودش را در قرائت ها رعایت می کند. غلوش البته مانند قاریان متأخر کشور مصر علاقه‌ای به مبسوط‌ خوانی مقام بیات در ابتدای تلاوت ندارد، وی پس از خواندن چند فراز ابتدایی در مقام بیات به مقام رست منتقل می‌شود و پس از اجرای آن مقام آن‌گاه اسکلت تلاوت خود را پی‌ریزی می‌کند. تلاوت سوره احزاب این استاد را که در ایران با زیبایی هرچه تمام‌تر اجرا شده است می‌توان به عنوان نماد و سمبل تلاوت‌ها و نمایانگر سبک وی در تلاوت قرآن دانست، تلاوتی که در آن مقام صبا را با ظرافت فنی خاصی اجرا می‌کند. غلوش از صدایی بم و با طنین بسیار زیبا برخوردار است.از جمله قاریان و استادانى که شیخ غلوش با آن ها در ارتباط بود، مى‏توان به «طبلاوى‏»، «حصان‏»، «شعیشع‏»، «شبیب‏» و «بسیونى‏» اشاره کرد. در زمینه سفرهاى استاد غلوش باید گفت: ایشان به بسیارى از کشورهاى دنیا، از جمله کشورهاى‌اروپایى، آسیایى و آفریقایى سفر کرده و با استادانی چون «خلیل‏ الحصرى‏»، «مصطفى ‏اسماعیل‏»، «منشاوى‏»، «نصیرالدین طوبار» و «بسیونى‏» همراه بوده است.    محمد جواد پناهی، مدرس و قاری بین الملل  از بایدها و نبایدهای قاری شدن می گوید   محمد جواد پناهی قاری 54 ساله مشهدی است که از هفت سالگی در جلسات آموزش قرآن شرکت کرده و از سن 11 سالگی رسماً مدیریت برخی از جلسات آموزش قرآن را به عهده داشته است. با او که چندین مقام اول مسابقات کشوری و بین المللی را در کارنامه دارد و بارها برای تلاوت قرآن به کشورهای دیگر سفر کرده است پیرامون زمان برای یادگیری قرائت قرآن همکلام شدیم که در ادامه می‌خوانید.
 به عنوان اولین سوال چه سنی برای شروع یادگیری قرائت قرآن کریم مناسب است؟ درباره یادگیری در هر زمینه بهترین سن کودکی و نوجوانی است. چراکه ذهن آماده‌تر و قدرت فراگیری بیشتر است. برای روخوانی چون به سواد نیاز هست طبیعتا یک مقدار باید سن بگذرد اما برای خود قرائت بچه اگر بخواهد تقلیدی کار کند چهار سالگی سن بسیار خوبی هست. البته این منوط به علاقه خود کودک است و این که پدر و مادرها وقت بگذارند تا بچه با یک سری الحان و نغمات آشنا شود.  چه طوری باید شروع کرد و چه مراحلی باید پشت سر گذاشت؟  یک قاری قرآن باید چند مهارت را کسب کند و به درستی از آن بهره ببرد. اول روخوانی و روان‌خوانی است و به طور کلی این که قرآن را صحیح بخواند. این موضوع با تکرار و ممارست زیاد به دست می‌آید تا چشم با کلمات قرآن آشنا شود تا جایی که خواندن قرآن مثل خواندن زبان فارسی راحت باشد. بعداز این مرحله نیاز به تجوید است. یعنی یاد گرفتن علومی که انسان بتواند قرآن را به طور صحیح و همان طور که نازل شده بخواند. در زبان عربی چون با اعراب سروکار داریم و از طرفی تلفظ برخی حروف مثل «ص» و «سین» و یا «ط» و «ت» متفاوت است انسان اگر غلط بخواند به طور کلی معنا عوض می‌شود بنابراین یادگیری نحوه درست ادای کلمات و همین طور قوانینی که در زیباتر خواندن قرآن به ما کمک می‌کند در مرحله تجوید اتفاق می‌افتد. بعد از این مرحله هم برای درست خوانده شدن قاریان باید وقف و انتظار را یاد بگیرند که خود این موضوع و این که انسان کی بخواند و کی صبر کند یک مقوله عظیم در مسئله قرائت هست که باید با علم صرف و نحو آشنا شوند. همزمان با این علوم قاری بهتر است که روی صوت و لحن کار بکند. صوت به طنین صدا، انعطاف و تحریر مربوط می‌شود و لحن هم که همان دستگاه ها و نغمات موسیقی عربی است. از خود پیامبر(ص) هم حدیث داریم که قرآن را به الحان عرب بخوانید.  برای پیشرفت سریع در این مراحل چه کاری را می‌توان انجام داد؟ ببینید قاری باید یک سری مراحل مثل روخوانی و روان خوانی را پشت سر بگذارد اما بهترینش این است که از دهان استاد یاد بگیرد. اگر بخواهد قوی‌تر بار بیاید ما می‌گوییم تقلید کار کند ولی اگر بخواهد کیفیتش بالا برود بهتر است که در محضر استاد بنشیند. حتی اگر کسی بنشیند و تقلید هم کار کند در نهایت برای تحویل کارش نیاز هست که در جلسات و در محضر استاد حاضر شود. درست مثل یک خطاطی که می‌خواهد خط یاد بگیرد. او باید زیاد مشق کند و به استاد تحویل دهد تا ایرادهایش برطرف شود. برای نوشتن این مطلب از مطالب همشهری آنلاین استفاده شده است
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
عذرخواهی یک مدعی اصلاحات از اهانت بی‌شرمانه به شهید رئیسی (کيهان) پزشکیان به اصلاح‌طلبان و امریکا باج نداد (جوان)
سایر اخبار این روزنامه
بهای آب، برق و گاز افزایش نمی‌یابد دستاوردهای عظیم حسرت های عمیق چرا صهیونیست ها از پیروزی انقلاب اسلامی به شدت بیمناک بودند؟ ساعتی در جمع پیش کسوتان هنر انقلاب در مسجد مالک اشتر مشهد بررسی روند شعر در قبل از انقلاب و بعد از آن دستی که قطع شد! دلایل روان شناسانه احساس این که قدیم ها خیلی بهتر از الان بود دکترین جدید اتمی آمریکا و 2 دقیقه مانده به آخر الزمان ناقوس مرگ پژوهش به صدا درآمد وزیر نفت: حکم دیوان لازم الاجراست اما از رقم آبونمان گاز نمی شود صرف نظر کرد! روحانی: برای توانمندی دفاعی خود نیاز به مذاکره و توافق نداشته و نداریم اتمام حجت محسنی اژه ای با متخلفان احتمالی دستگاه قضا افزایش پلکانی حقوق بازنشستگان در سال 97 با اختصاص 3400 میلیارد تومان روز مرگبار ترکیه در عفرین قاری محبوب و ماندگار دفاع قاطع رئیس کل دادگستری از اجرای حکم قطع ید یک غارتگر سرنوشت کمک های جمع آوری شده توسط سلبریتی ها