تیم‌های امدادی به محل سقوط هواپیما رسیدند؛

لاشه هواپیما و اجساد کشته‌شدگان پیدا شد
گروه حمل‌ونقل- فاجعه سقوط ATR هواپیمایی آسمان با پیدا شدن قطعات هواپیما توسط نیروهای امدادی وارد چهارمین روز شده است‌. روز گذشته نیروهای امدادی در ادامه تلاش‌های خود برای یافتن محل سقوط هواپیمای مسیر تهران- یاسوج هواپیمایی آسمان با توجه به تعیین محدوده سقوط توسط سازمان هواپیمایی کشوری لاشه هواپیما را پیدا کرده و امدادگران به سمت محل اصابت هواپیما با دامنه کوه دنا رفتند‌. عملیات پاکسازی منطقه پس از این حادثه اگرچه همچنان ادامه دارد اما ابهامات زیادی از همان لحظه محو شدن هواپیما از رادار شکل گرفته است‌. اینکه چرا دستگاه ارسال امواج (ELT) هواپیما از کار افتاده است؛ رادارهای فرودگاه یاسوج به درستی کار کرده یا خیر و علت طولانی شدن عملیات جست‌وجوی هواپیما چه بوده است، از سوالاتی است که پس از این حادثه ایجاد شد‌. این سوالات در نهایت زیر سایه همان دغدغه قدیمی در مورد «امنیت پرواز» در میان ایرانیان شکل گرفته است؛ دغدغه‌ای که چند سالی به فراموشی سپرده شده بود‌.
فرودگاه یاسوج نیازی به رادار ندارد
رییس سازمان هواپیمایی، مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری و معاون هوانوردی سازمان هواپیمایی روز گذشته به برخی از ابهامات در مورد این حادثه پاسخ دادند‌. مه آبادی، مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چرا فرودگاه یاسوج مجهز به رادار نبوده و چه تعداد فرودگاه در کشورمان مجهز به رادار هستند، اظهار داشت: رادار، ابزاری برای افزایش ظرفیت از فضای پروازی است و ما برای ارتقای کیفیت کنترل پرواز از رادار استفاده می‌کنیم‌.


وی ادامه داد: هدف اصلی ما از تجهیز کردن فرودگاه‌ها به رادار اجرای مراقبت پرواز و جلوگیری از برخورد هواپیماهاست‌. مدیرعامل شرکت‌ فرودگاه‌ها و ناوبری کشور ادامه داد: از رادارها بهره‌برداری‌های مختلفی می‌کنیم که یکی از آنها بهره‌برداری در حوزه ایمنی است‌. مه‌آبادی گفت: این اجرای دستورالعمل‌هاست که ایمنی می‌آورد نه الزاما خود تجهیزات‌. برای مثال روز گذشته مرکز رادار فرودگاه امارات برای مدتی قطع شد و مشکلاتی برای فرودگاه به وجود آ‌ورد‌. بنابراین قطعا آنچه که ایمنی را تضمین می‌کند دستورالعمل‌ها هستند‌.
این مقام مسوول با اشاره به انواع رادارها و مورد استفاده آنها در فرودگاه‌ها اظهار داشت: رادارها چند نوع هستند که یکی از آنها رادارهایی هستند که در ارتفاعات خاص نصب می‌شوند. نوع دیگر رادارهای تقرب هستند که ترمینال‌های هوایی را پوشش می‌دهند برای مثال رادار تقرب فرودگاه مهرآباد ۱۲ فرودگاه دیگر را پوشش می‌دهد‌. وی افزود: نوع دیگر رادارها، رادارهای فرودگاهی است که خوشبختانه توانستیم در شرایط پسابرجام رادارهای مورد نیاز در کشور را خریداری کنیم که این رادارها وارد و نصب شدند‌. مه‌آبادی تاکید کرد: ‌در حال حاضر فرودگاه امام خمینی ، فرودگاه مهرآباد، فرودگاه شیراز و فرودگاه مشهد مجهز به رادار تقرب هستند و به زودی در فرودگاه بندرعباس هم رادار تقرب نصب می‌شود‌. وی گفت:‌اساسا فرودگاه یاسوج نیازی به رادار ندارد چرا که این رادارها برای کنترل تعداد پروازهای همزمان است و در بسیاری از فرودگاه‌های کم تردد کشورهای آمریکایی، آسیایی و اروپایی هم به دلیل کمبود ترافیک رادار فرودگاهی نصب نشده است‌. وی تاکید کرد: در یک فرودگاه یا باید رادار نصب شود یا اینکه از افزایش ترافیک مازاد جلوگیری شود‌.
مه‌آبادی ادامه داد: در حال حاضر ما در حال توسعه سامانه‌های راداری هستیم و در حوزه ناوبری پس از برجام توانستیم اقدامات قابل توجهی انجام دهیم‌. وی تاکید کرد: پیش از برجام حوزه ناوبری هوایی در شرایط تحریم‌ با چالش‌های بسیار جدی مواجه بود اما در سه سال گذشته توانستیم بخشی از نیازهای خود را در این حوزه تامین کنیم‌. مه‌آبادی در ابتدای این نشست نیز گفت: مدیران فرودگاه یاسوج بلافاصله پس از قطع ارتباط رادیویی با هواپیما موضوع را به برج مراقبت پرواز مطابق دستورالعمل اعلام می‌کنند و دو واحد تجسس فردی فعال می‌شوند‌. مدیر عامل شرکت فرودگاه‌ها ادامه داد: نیروها با استفاده از شنیدن مکالمات برج و خلبان شروع به نقطه یابی می‌کنند و در قالب دستورالعمل، اطلاع رسانی به شرکت آسمان انجام می‌شود‌.
فرودگاه یاسوج ایمنی خود را افزایش داده است
وی درباره وضعیت فرودگاه یاسوج اظهار داشت: اتفاقات در سه سال گذشته کیفیت و ایمنی خدمات را افزایش داده است‌. فرودگاه یاسوج به واسطه موقعیت جغرافیایی که در آن قرار دارد، یکی از فرودگاه‌های خاص است‌. هم در حوزه آسمان و هم ناوبری اعتبارات سنگینی در دو سال گذشته درنظر گرفته شده و حدود ٣٠میلیارد تومان نیز برای توسعه این فرودگاه صرف شده است‌.
مه‌آبادی ادامه داد: حدود۶٠٠متر باند فرودگاه را افزایش دادیم و ١١مانع پروازی را رفع کردیم‌. حدود ١٠٠٨ متر باند را آزاد کردیم و طول باند را از ٢۶٠٠ به ٣٢٠٠ متر افزایش دادیم‌. این فرودگاه فلایت چک شده است‌. سیستم لایتینگ را در این فرودگاه نصب کردیم و فرودگاه شب پرواز شده است و حداکثر کار را برای ارتقای ایمنی این فرودگاه انجام داده‌ایم‌.
تاسف مه‌آبادی برای رسانه ملی
مدیرعامل شرکت فرودگاه‌های کشور با بیان اینکه توسعه فرودگاه یاسوج خواسته وزیر راه در سه سال گذشته بود، اظهار کرد: توسعه این فرودگاه بسیار سخت بود و متاسف هستیم که در این شرایط اقدامات توسعه‌ای را اعلام می‌کنیم‌. برخی از اسناد منتشر شده از فرودگاه یاسوج سراسر کذب است و تاسف می‌خوریم که رسانه ملی تنها منعکس‌کننده یاس و ناامیدی شده است‌.
بررسی جعبه سیاه هواپیما در حداقل زمان
رییس سازمان هواپیمایی کشوری نیز گفت: درباره علل وقوع این حادثه پارامترهای زیادی می‌تواند وجود داشته باشد و پس از انتقال هواپیما به تهران در حداقل زمان ممکن جعبه سیاه هواپیما بررسی می‌شود‌. علی عابدزاده درخصوص بررسی علل سانحه هواپیمای ATR تهران- یاسوج، اظهارداشت: این هواپیما توسط کارخانه سازنده پشتیبانی می‌شد و تجهیزات هواپیما بسیار کامل بود‌.
وی افزود: درباره علل وقوع این حادثه پارامترهای زیادی می‌تواند وجود داشته باشد و پس از انتقال هواپیما به تهران در حداقل زمان ممکن جعبه سیاه هواپیما بررسی می‌شود‌. وی با تاکید بر اینکه در اولین فرصت پس از دریافت جعبه بررسی علل سانحه آغاز می‌شود، گفت: در تلاش هستیم در حداقل زمان ممکن پاسخگو باشیم‌.
خلبان ATR تا آخرین لحظه اعلام وضعیت اضطراری نکرد
معاون هوانوردی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی با بیان اینکه ELTها در ۴۰ تا ۶۰ درصد سوانح هوایی عمل نمی‌کنند، گفت: خلبان هیچ اعلام وضعیت اضطرار‌ی نداشت، ارتباط در یک لحظه قطع شده و حادثه به صورت ناگهانی رخ داده است‌. مرتضی دهقان در تشریح آخرین جزئیات سانحه هواپیمای ATR شرکت هواپیمایی آسمان، بیان کرد: آخرین مکالمات خلبان هواپیمای ATR با برج مراقبت فرودگاه یاسوج، بابت تقرب پرواز و کاهش ارتفاع بوده است‌. وی افزود: در اطلاعات اولیه که در دست داریم خلبان هیچ اعلام وضعیت اضطرار‌ نداشته است و طبق این اطلاعات، شواهد حاکی از آن است که ارتباط در یک لحظه قطع شده و حادثه به صورت ناگهانی رخ داده است‌. معاون هوانوردی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی اظهار داشت: همه این اتفاقات در بازه زمانی کوتاهی رخ داده و حادثه پیش آمده است‌. دهقان با اشاره به انتشار اخبار ضد و نقیض در برخی کانال‌های غیرخبری، درباره‌ این سانحه تاکید کرد: مردم حتما برای کسب اطلاع درباره این سانحه فقط به رسانه‌های معتبر، خبرگزاری‌ها و رسانه ملی مراجعه کنند و از پیگیری اخبار در برخی شبکه‌های پیام‌رسان غیررسمی خودداری کنند‌.
ELT‌ها در ۴۰ تا ۶۰ درصد سوانح هوایی عمل نمی‌کنند
وی درباره سیستم ELT هواپیمای ATR سانحه دیده و عدم ارسال سیگنال از سوی این سیستم گفت: هواپیمای ATR آسمان به ELT مجهز بوده است ضمن آنکه در چک‌های این هواپیما نیز، ELT چک شده و هواپیما صلاحیت پرواز هم داشته است‌. معاون هوانوردی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی با بیان اینکه ELT هواپیمای ATR در حین سانحه عمل نکرده است، ادامه داد: این عدم کارایی می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد‌.
دهقان اظهار داشت:‌ معمولا در دنیا ELTها در ۴۰ تا ۶۰ درصد سوانح هوایی عمل نمی‌کنند که دلایل متفاوت فنی دارد که در این باره می‌توان به نوع حادثه، محل وقوع حادثه، شدت ضربه وارد شده به هواپیما و غیره اشاره کرد‌. ضمن آنکه ممکن است خود سیستم ELT عیب فنی داشته باشد یا اینکه ماهواره تجسس و نجات سیگنال‌های ELT را دریافت نکرده باشد‌.
معاون هوانوردی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی ادامه داد: همان‌گونه که گفته شد طبق مطالعات کشورهای پیشرفته در ۴۰ تا ۶۰ درصد سوانح هوایی ELTها عمل نکرده‌اند؛ در مورد ATR نیز‌ همه این موارد باید پس از بررسی جعبه‌های سیاه هواپیما به صورت تخصصی و دقیق بیان شود‌. دهقان در پاسخ به این سوال که آیا با موسسه ارائه‌دهنده خدمات ELT و ماهواره جست‌وجو‌ و نجات در ارتباط بوده‌اید، گفت: با همه مراکز و همچنین این موسسه در ارتباط هستیم و قطعا هر سیگنال ELT در قلمرو ما پخش شود و ماهواره‌‌های آنها دریافت کند، برای ما ارسال می‌کنند‌.
معاون هوانوردی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی افزود: ظاهرا سیگنالی از سوی ELT هواپیمای سانحه دیده به ماهواره جست‌وجو و نجات ارسال نشده است و آن ماهواره سیگنالی دریافت نکرده و بنابراین پیامی برای ما ارسال نشده است‌.
شرکتی که خدمات ELT ارائه می‌دهد موسسه‌ای بین‌المللی است و عمده سهام آن متعلق به یک شرکت آمریکایی است؛ این موسسه‌ یک ماهواره تجسس و نجات را به فضا پرتاب کرده است و شرکت‌های هواپیمایی عضو این موسسه می‌شوند و با پرداخت آبونمان خدمات ELT می‌گیرند یعنی هر زمانی که سانحه‌ای برای هواپیما رخ دهد یا ضربه‌ای مهلک به آن وارد شود، این سیستم از هواپیما سیگنال می‌دهد و آن ماهواره این سیگنال‌ها را دریافت می‌کند‌. وقتی سیگنال ELT از سوی ماهواره تجسس و نجات دریافت می‌شود، بررسی داده‌ها حاکی از آن خواهد بود که موقعیتی که این سیگنال‌ها از آنجا ارسال می‌شود، کجاست‌.
تحریم‌های بین‌المللی و امنیت پرواز در ایران
حادثه اخیر سقوط هواپیما نگرانی‌ها نسبت به امنیت پروازها در ایران را زنده کرده است‌. ناوگان هوایی ایران سال‌ها تحت تحریم‌های بین‌المللی قرار داشته است و هواپیمایی آسمان در لیست سیاه کمیسیون اتحادیه اروپا از سال ۲۰۱۶ قرار دارد‌. هواپیماهای دو موتوره 72 ATR- از سال ۱۹۹۳ در حال بهره‌برداری‌اند‌. یکی از مدل‌های این هواپیما در مسیر یاسوج-تهران مورد استفاده قرار گرفته و سقوط کرد‌.
ناوگان هوایی ایران سال‌ها تحت تحریم‌های بین‌المللی قرار داشته است‌. هواپیمایی آسمان در لیست سیاه کمیسیون اتحادیه اروپا از سال ۲۰۱۶ قرار دارد‌. ۱۹۰ خط هوایی دیگر پیش از این در لیست سیاه اروپا بودند‌. ایران همواره اعتراض کرده و آمریکا را به دلیل تحریم‌ها مسبب از بین رفتن امنیت پرواز‌ها در ایران می‌داند‌. شرکت هواپیمایی آسمان نیز مجبور شده بسیاری از هواپیماهایش را در اوج تحریم‌ها به دلیل دشواری در یافتن قطعات یدکی هواپیما از رده خارج کند‌. بر اساس این گزارش در یکی از کارگروه‌های ایکائو یا سازمان هوانوردی غیرنظامی بین‌المللی در سال ۲۰۱۳ ایران گفته بود تحریم‌های آمریکا دسترسی ایران به قطعات، خدمات و حمایت‌هایی که برای امنیت پروازها ضروری است را مسدود کرده‌.
آسوشیتدپرس در این زمینه نوشت: ایران بارها قربانی سوانح هوایی بوده و بیشتر این سوانح در سال ۲۰۱۴ اتفاق افتاد که در نتیجه آن ۳۹ تن کشته شدند‌ اما بسیاری از شخصیت‌ها در بنیاد پروازهای امن که یک سازمان مردم‌نهاد در آمریکاست گفته با همه این احوال ایران در اجرای استانداردهای ایکائو در سطحی بالاتر از میانگین قرار دارد‌.
برداشته شدن تحریم‌های خرید هواپیما یکی از بندهای کلیدی توافق هسته‌ای بوده است‌. در نتیجه این توافق شرکت آسمان موفق به امضای قراردادی با بویینگ شده که است که در پی این توافق 30 بویینگ خریداری شده است‌. این خریدها در صورتی که دونالد ترامپ تصمیم به اعمال مجدد تحریم‌ها در ماه‌های آینده بگیرد بار دیگر قطع خواهد شد‌.