روزنامه خراسان
1396/12/10
وثوق الدوله؛ مردی که نشان «حمام» گرفت!
زنده یاد دکتر «عبدالرضا هوشنگ مهدوی»، در کتاب معروف «تاریخ روابط خارجی ایران» می‌نویسد:«انگلیسی‌ها به طور محرمانه با وثوق‌الدوله وارد مذاکره برای انعقاد قراردادی شدند که شباهت بسیاری به قرارداد تحت الحمایگی داشت. این قرارداد در نهم اوت 1919 بین وثوق‌الدوله و سرپرسی کاکس، وزیر مختار انگلیس به امضا رسید و کاملاً محرمانه نگه داشته شد. به موجب این قرارداد، نظارت بر تشکیلات نظامی و مالی ایران، منحصراً در دست مستشاران انگلیسی قرار می‌گرفت.» این قرارداد، بعدها در تاریخ به قرارداد 1919 معروف شد و رفتار «وثوق‌الدوله»، امضاکننده آن، مورد انزجار شدید مردم و مورخان قرار گرفت. بد نیست بدانید که انگلیسی‌ها برای اجرای قرارداد، منتظر تصویب مجلس ایران نماندند؛ یک هیئت مستشاری نظامی، به ریاست ژنرال «دیکسون» و یک هیئت مستشاری مالی به ریاست «سیدنی آرمیتاژ اسمیت» به تهران فرستاده شد تا امور مالی و نظامی ایران را به دست گیرد. «هوشنگ مهدوی» می‌نویسد: «وثوق‌الدوله هم به مناسبت خدماتی که انجام داده بود به دریافت نشان حمام از دولت انگلستان نائل شد![نشان حمام The Order of the Bath که دارنده آن، ضمنِ استفاده از مزایای نشان، لقب « سِر » نیز می گرفت]» جالب این‌جاست که حتی نمایندگان مجلس ایران نیز، پس از فاش شدن متن قرارداد در جراید اروپایی از محتوای آن مطلع شدند. در شرایط پس از جنگ جهانی اول و در حالی که بریتانیا به اوج اقتدار استعماری خود در خاورمیانه دست پیدا کرده بود، دیگر رقیبان این کشور قادر به تحمل گسترش بیش از پیش نفوذ این دولت استعماری در ایران، نبودند. در اروپا، به ویژه مطبوعات فرانسه، کشوری که در آن دوران، به طور سنتی رقیب اصلی انگلیس محسوب می‌شد، در پی امضای این قرارداد از سوی وثوق‌الدوله، جنجال فراوانی به راه انداختند. با این حال، انگلیسی‌ها بدون توجه به اعتراضات داخلی و بین‌المللی، در حال اجرای نقشه خود بودند. آن ها در گام بعدی، احمدشاه را به انگلیس دعوت کردند. «هوشنگ مهدوی» می‌نویسد:«وثوق‌الدوله، شاهزاده نصرت‌الدوله، وزیر امور خارجه جدید را که مورد اعتمادش بود، همراه شاه کرد تا در کشورهای اروپایی وی را وادار به ایراد بیاناتی در موافقت با قرارداد کند.» اما اقدامات وثوق‌الدوله و همکارانش راه به جایی نبرد. هنگام ورود احمدشاه به پاریس، «ممتازالسلطنه» وزیر مختار ایران، پس از دیدار محرمانه شاه با «ریمون پوآنکاره»، رئیس‌جمهور وقت فرانسه و ظاهراً با تحریک این دولت اروپایی، طی اعلامیه‌ای بر مظلومیت دولت ایران در مقابل بریتانیا تأکید و اعلام کرد که قاطبه مردم ایران با این قرارداد مخالف‌اند. جالب این‌جاست که وقتی «نصرت‌الدوله» با عصبانیت، وزیر مختار ایران در پاریس را برکنار کرد، دولت فرانسه با صدور اعلامیه‌ای بر این موضوع که تنها «ممتازالسلطنه» را وزیرمختار ایران در فرانسه می‌داند، تأکید کرد! اما واقعیت آن است که قرارداد 1919، با مقاومت مردم ایران و جمعی از رجال وطن دوست، راه به جایی نبرد. برخی از مورخان، شکست انگلیس در اجرای این قرارداد را، یکی از عوامل تصمیم دولتمردان این کشور، برای کودتا علیه احمدشاه و سپس، برکشیدن رضاخان به قدرت می دانند.
سایر اخبار این روزنامه
احتیاط و انتحار! در انتظار شهرآورد 86
تقوی نژاد: شرکت های وابسته به نهادهای انقلابی خوش حساب مالیاتی هستند
دیوید کاپرفیلدهای وطنی!
سرمایه گذاری در صکوک چرا و چگونه؟
استراتژی فاطمیون و آرزوی نابودی رژیم صهیونیستی
وثوق الدوله؛ مردی که نشان «حمام» گرفت!
«امید نعمتی» خواننده آلبوم حرمان در گفت و گو با «خراسان رضوی» : دنبال پولدارشدن نیستم
فقدان عدالت اقتصادی یا عقب ماندگی
میزان تحقق شاخص های کلان عدالت اقتصادی
بهره برداری از چند طرح عمرانی در هرمزگان با حضور رئیس جمهور
رئیس دانشگاه آزاد:چگونه یک نفریک جا تمام وقت و جای دیگر نیمه وقت تدریس می کند؟
پرچم سفید غنی مقابل طالبان
ماجرای زورگیری مسلحانه از مرد پولدار!
متهمان: روش اعتراض ما اشتباه بود
11 میلیون نفر سبد کالا می گیرند
