روزنامه اعتماد
1396/12/20
خانه از پاي‌بست ويران است
سرانه كتاب خوب نيست و اين موضوع بسيار پيچيده است زيرا در جامعه‌اي زندگي مي‌كنيم كه هنوز درس مهم دوران ابتدايي و راهنمايي و دبيرستان دروس رياضي است. فارسي و ادبيات شوخي است. بنابراين جوان ايراني از همان دوران مدرسه ياد مي‌گيرد كه درس مهمش ادبيات نيست. در ايران از آن پايه تا اين بالا ادبيات جدي گرفته نمي‌شود و اينچنين است كه وقتي جوانان ما از دبيرستان به دانشگاه مي‌روند، هنوز نمي‌دانند شعر و رمان چيست، چون هيچ آموزش درستي در زمينه ادبيات به آنان داده نشده است. به هر حال اگر بخواهيد سرانه كتاب را تقسيم‌بندي كنيد، برخي از كتاب‌ها وجود دارد كه يك ساله به چاپ بيستم و سي‌ام مي‌رسد. بنابراين كساني هستند كه كتاب بخرند. در حال حاضر مثلا كتاب 30 هزار توماني را با 40 درصد تخفيف ارايه مي‌دهند و مردم هم مشتاق مي‌شوند كه اين كتاب را بخرند اما فست فودها پر از جوان است و براي هر وعده غذايي در اين فست‌فودها دست‌كم بايد بيست هزار تومان پرداخت و با اينكه هيچ تخفيفي هم نمي‌دهند، جوانان و مسن‌ها و ميانسالان ما همچنان به فست فودها مي‌روند. بنابراين موضوع اين نيست كه كتابي را با چهل درصد تخفيف ارايه بدهيم بلكه موضوع اين است كه مردم فكر مي‌كنند يك كتاب ارزش سي- چهل هزار تومان را ندارد ولي يك پيتزا دارد. درست است كه برخي از اقشار ما به لحاظ مالي خيلي تحت فشار هستند اما اگر كتاب خريدن يا دست‌كم كتاب خواندن جزو برنامه زندگي همين طبقه متوسطي كه در تهران دستش به دهانش مي‌رسد، باشد، حداقلش اين است كه كتابخانه‌هاي ايران فعال شوند و از ناشران كتاب بخرند و مردمي كه نمي‌توانند يا نمي‌خواهند براي خريد كتاب هزينه كنند، دست‌كم به كتابخانه‌ها بروند و به رايگان كتاب بخوانند.موضوع اين است كه همه مي‌گويند ادبيات يا تئاتر مهم است ولي جز دست‌اندركاران و عده معدودي، هنوز كه هنوز است همه فكر مي‌كنند هنر، ادبيات، تئاتر و... جزو اقلام لوكس زندگي است كه اگر بود، چه بهتر ولي اگر هم نبود، مهم نيست. اگر ناشري يك سال چهل درصد تخفيف بدهد، مردم كتاب مي‌خرند و اگر هم تخفيف ندهد، نمي‌خرند و نكته ديگر اينكه بعد از بين همه اين كتاب‌هايي كه مي‌خرند، چقدر اين آثار را مي‌خوانند. اين يك مشكل است و مشكل ديگر اينكه اصلا چه نوع كتاب‌هايي در ايران خواهان دارند و ناگهان پرفروش مي‌شوند. اگر به فهرست پر‌فروش‌ها نگاه كنيد، در‌مي‌يابيد كه مثلا كتابي كه شمارگان آن 2 هزار نسخه است، وقتي به چاپ سي‌ام و چهلم مي‌رسد، يعني اينكه مردم هر سال نزديك به صد‌هزار جلد از همان عنوان كتاب مي‌خرند ولي چه عنوان كتابي؟ بله، سرانه مطالعه بسيار پيچيده است. به خصوص اين روزها كه عده‌اي وارد نشر شده‌اند كه در دهه سوم يا اوايل دهه چهارم زندگي خود هستند و نه همه ولي تعدادي زيادي از آنان بي‌سواد يا نامترجم هستند يا اينكه كارهاي‌شان كم‌مايه است. مطمئنم در آينده متوجه مي‌شويم چه ضربه‌اي از همين دوره خورده‌ايم. يعني كسي كه بايد مشق ترجمه كند، ناگهان مشاور فلان انتشاراتي بسيار مهم است و اين باعث مي‌شود همان تعداد كم‌شمار كتابخوان حرفه‌اي هم كتاب فارسي نخرند چون مطمئن نيستند بنابراين يا نسخه انگليسي‌اش را مي‌خرند يا صبر مي‌كنند ببينند از بين مترجمان قديمي كدام يك چه كتابي را ترجمه مي‌كند. سراغ مترجمان جديد نمي‌روند. بارها ديده‌ام كساني بعد از خريدن كتابي احساس كرده‌اند سرشان كلاه رفته چون كيفيت كتاب خيلي بد بوده است. تا دو سال پيش كمي اميدوار بودم ولي حالا فكر مي‌كنم اوضاع بسيار بسيار بسيار بد است. اميدواري يك امر دلي است اما اگر به واقع باشد، بايد فكت‌هايي ببينيم كه بر اساس آنها عناصري اميدواركننده ديده شود به خصوص حال كه نسلي كه اشاره كردم در انتشاراتي‌ها پخش شده‌اند، اينها كار نابلد هستند. متاسفانه الان خود ناشران متوجه نيست و به اينها اعتماد مي‌كنند اما دو سه سال بعد كه كتاب مورد بررسي قرار مي‌گيرد، ناشر متوجه مي‌شود كه ديگر آبرويي برايش نمانده. اين روزها هم مي‌بينيم اطميناني كه خوانندگان كتاب به برخي از نشران معتبر داشتند، كمرنگ شده است. الان بسياري از خوانندگان حرفه‌اي كتاب يا از اينها كتاب نمي‌خرند يا با‌احتياط خيلي زيادي مي‌خرند. ناشراني كه تا 5 سال پيش جزو بهترين انتشاراتي‌هاي ايران بودند. اينها را مي‌گذاريم در كنار اينكه مردم هنوز فكر مي‌كنند ادبيات، داستان‌هاي زرد عاشقانه است. آن نوع كتاب‌ها فروش مي‌رود چون از اول سيستم آموزشي ما در زمينه ادبيات درست نبوده است. بنابراين عجيب نيست كه ناگهان از بازيگر بسيار مشهوري در برنامه‌اي تلويزيوني مي‌پرسند آخرين كتابي كه خوانده‌اي چيست و او سرش را بالا مي‌گيرد و كتابي را نام مي‌برد كه نشان مي‌دهد سطح سواد و فرهنگ درست و درماني ندارد. پس خانه از پاي‌بست ويران است مگر اينكه اتفاق عجيبي رخ دهد ولي با اين وضعيت اوضاع كتابخواني روز به روز بدتر خواهد شد.
سایر اخبار این روزنامه
واكنش سريع
تبعيض و بي‌عدالتي بياعتمادي عمومي را در پي داشته است
حساسيت‌سازي مخالفان
هيچ اصلاح‌طلبي در هدف برانداز نيست
نسل جوان امروز براي عقب‌راندن دشمن آماده‌تر است
با همه گفت‌وگو مي‌كنيم، مگر براندازها
پرسش «اون» از «ترامپ»
گفت‌وگوي ملي يا سياسي
خانه از پاي‌بست ويران است
ما و مذاكره ترامپ- اون
گام نخست اصلاح اقتصاد
اعتماد متقابل دولت و مردم
در سنگر اميد
