حاشیه های پایتختی که منتقدانش به اندازه دوستدارانش بودند پایِ لنگ یک تخت

همدلی| مهدی فیضی‌صفت - عید 97، جلوه یک تعطیلات سرگرم کننده برای مخاطبان سریال های تلویزیونی را داشت. بازگشت «کلاه قرمزی» و پخش سری جدید مجموعه تلویزیونی پایتخت پس از نزدیک به 3 سال، مردم را به پر کردن اوقات فراغت شبانه خود امیدوار کرد. خانواده نقی معمولی در «پایتخت 5» با کارگردانی سیروس مقدم به خانه های مردم ایران بازگشتند تا روایتی جدید از دردسرهای شان را بازگو کنند اما حواشی پیرامون این سریال کم نبود.
اولین حاشیه «پایتخت5» پیش از پخش آن آغاز شد؛ حساسیت روی سرمایه گذار فیلم پس از جنجال های به وجود آمده در مراسم اختتامیه جشنواره فیلم فجر و صحبت های آتشین ابراهیم حاتمی کیا افزایش یافت و حضورش در کنار یکی از محبوب ترین مجموعه‌های تاریخ سیما برای برخی چندان خوشایند نبود اما ظاهرا همین حضور به عبور شوخی ها و دیالوگ های سریال از خطوط قرمز کمی کمک کرد؛ از جمله پخش صدای ابراهیم تاتلیسس و ساخت بخشی از یک سریال در کشوری دیگر که طبیعتا از عهده تهیه‌کننده‌های غیر ارگانی برنمی‌آید.
ازدواج دختران نوجوان
علاقه «رحمت» با نقش آفرینی هومن حاجی عبداللهی به ازدواج برادران دو قلویش با دختران همسان نقی معمولی به شدت خبرساز شد و موجی از واکنش های منفی را به دنبال داشت. منتقدان چنین سناریویی را ترویج ازدواج کودکان قلمداد کردند و خواستار برخورد با سازندگان سریال شدند. فعالان حوزه حقوق کودکان، جامعه شناسان، حقوق دانان و سیاستمداران پیشاپیش منتقدان حرکت می‌کردند اما مخالفت شدید پدر و مادر دختران 14 ساله در بالن در حال سقوط نشان از شتاب‌زدگی معترضان داشت.


رقص دردسرساز
ارسطو عامل به سبک بیشتر هموطنانش ابتدا از رقصیدن در مراسم شادی خودداری می کند اما به یکباره موتورش روشن شده و به هنرنمایی در میانه میدان می پردازد؛ صحنه‌ای جذاب و خنده دار که با استقبال گسترده‌ای نیز روبرو شد اما بازپخش قسمت پنجم و حذف سکانس رقص «ارسطو» حاشیه دیگری را به فهرست بلندبالای حواشی «پایتخت 5» اضافه کرد و انتقاد شدیدی را در فضای مجازی از مسئولان صدا و سیما در پی داشت. محسن تنابنده، بازیگر و یکی از عوامل اصلی سریال نیز در صفحه شخصی خود خواهان احترام گذاشتن رسانه ملی به مردم شد.
حذفِ نویسنده
حذف نام؛ اتفاقی که دو بار در جریان پخش سری پنجم سریال «پایتخت» رخ داد. ابتدا نام امیرحسین قاسمی، یکی از نویسندگان این مجموعه حذف شد که با توجه به حضور پر رنگ اقشار مختلف جامعه در فضای مجازی، واکنشی اینستاگرامی را از سوی او به دنبال داشت: «حذف اسم من از تیتراژ!!! بنا به مصلحت فقط تا پایان پخش سریال پایتخت سکوت می‌کنم.» اما الهام غفوری، تهیه‌کننده اثر و همسرِ کارگردان، این اتفاق را که حتی به اخبار سراسری سیما هم کشیده شده طبیعی دانست و حضور امیرحسین قاسمی را تنها محدود به 3 قسمت ابتدایی مجموعه توصیف کرد: «نگارش این سریال به تمرکز و سرعت عمل بالا نیازمند است و خشایار الوند به دلیل تمرکز بیشتر خواست به تنهایی ادامه کار را به دست بگیرد و این مسئله با نظر مساعد محسن تنابنده همراه شد تا آقای قاسمی از گروه نویسندگان جدا شود. البته همه چیز با هماهنگی و طبق قرارداد مکتوب انجام شده است.»
حضور کارمند شبکه ماهواره ای
در حالی که پول های «ارسطو» بر باد رفته و «نقی» و خانواده اش آواره کوچه و خیابان های ترکیه هستند، حریف ترکیه ای که در دیدار فینال رقابت های کشتی پیشکسوتان جهان مغلوب نقش اصلی سریال شده، رقیب ایرانی را می بیند و او را به رستورانش می برد اما حاشیه جدید زمانی ایجاد می شود که یک زن ایرانی و بدون حجاب وظیفه ترجمه صحبت های بازیگر ترکیه ای را بر عهده می گیرد؛ بازیگری به نام نگین میرزایی که ظاهرا سال ها در یکی از شبکه های ماهواره ای مشهور فعالیت داشته است. واکنش های منفی سبب شد نام او نیز مانند امیرحسین قاسمی از تیتراژ حذف شود و دیگر نامی از او در میان اسامی بازیگران ترکیه‌ای نباشد.
تبلیغی آزار دهنده تر از ستاره مربع!
یکی از انتقاداتی که به برنامه های پر بیننده تلویزیون مانند «خندوانه» و «دورهمی» و حتی برنامه های آشپزی وارد می شود، تبلیغ هزار باره و آزار دهنده اسپانسرهای برنامه است که با توجه به مشکلات عدیده مالی سازمان صدا و سیما توجیه پذیر است اما این مسئله در سریال «پایتخت» به شکلی بسیار مشخص و مکرر دیده می شود. زوم های چند باره دوربینِ سیروس مقدم روی لوگوی محلی که به بالن سواری اختصاص دارد و لانگ شات و کلوز شات های بیش از اندازه از طبیعت ترکیه، صدای حامیان گردشگری داخلی را در سال «حمایت از کالای ایرانی» درآورد، چرا که گویی اسپانسر از سیروس مقدم و گروه نویسندگانش خواسته مردم را به سفر به ترکیه، کشور همسایه ترغیب کند. البته سکانس بالن سواری و سقوطش چیزی شبیه به شوخی بود و حتی از دم‌دستی‌ترین جلوه های ویژه نیز بهره ای نداشت. سر آخر نیز فضای مجازی کاشف به عمل آورد اصلا ترکیه و دریایی در آن سوی مرزها در کار نبوده و نمک آبرود مازندران میزبان فیلمبرداری صحنه های پر التهاب «پایتخت 5» بوده است. برخی از رسانه ها در این باره نوشتند نویسندگان و کارگردان سریال پایتخت 5 که در قسمت های آغازین این مجموعه تلویزیونی از حذف برخی سکانس‌ها و بخش های طنز سریال از مسئولان صدا و سیما گلایه مند بودند، روند این سریال را به گونه‌ای تنظیم و طراحی کردند تا پیام مشخصی را به مخاطب القا کنند. تاکید بسیار عجیب کارگردان، نویسنده و بازیگران این سریال بر مناظر زیبای شهر، امکانات تفریحی و آزادی‌هایی که برای آنها فراهم شده، بسیار زیاد است و منتقدان را به این باور رسانده که قرار است «آدانا» به عنوان مقصد جدید گردشگری به ایرانیان معرفی شود.
بی طاقتی مقابل شوخی با لهجه ها
شوخی با لهجه ها و رسم و رسومات یک خطه از منطقه ایران در سال ها و حتی دهه‌های گذشته همیشه با واکنش های تندی همراه بوده است، حتی «شب های برره» مهران مدیری با این که منطقه ای خیالی را ترسیم کرده بود باز هم از تیغ تیز انتقادات در امان نماند. «پایتخت» نیز که در فصل های گذشته با اعتراض برخی از مردم و نمایندگان استان مازندران روبرو بوده، در سری پنجم نیز چنین شرایطی را تجربه کرده است: «قسمت های پخش‌شده سریال «پایتخت 5» این موضوع را القا می کند که مردم مازندران دور از مدنیت، سطحی نگر، عقب مانده، دنیا ندیده و در زبان عامه «خارج نرفته»، ساده‌لوح و ناآشنا به فناوری‌ها و علوم و فنون روز هستند.» این صحبت‌های علی محمد شاعری، نماینده بهشهر است که گلایه های مفصلی را مطرح کرده و به شدت به این مجموعه پرطرفدار تلویزیون تاخته است.
با این وجود نباید نادیده گرفت اقبال عمومی مردمی که پیش از این بی میل بودند به صدا و سیما و حالا به سبک سال های دور، خیابان‌ها خلوت می شود برای تماشای «پایتخت5» و مردم هر کجا که باشند ساعت 10 شب خود را به خانه می رسانند تا کشمکش میان پسرخاله‌ها و تلاش شان برای زنده ماندن در ترکیه را تماشا کنند.