راهبرد ناموفق

نادر کریمی‌جونی - چند روز پس از اظهارات ظریف در نیویورک در این‌باره که منازعه ایران و عربستان برنده‌ای نداشته و تنها موجب ویرانی منطقه شده است حسن روحانی در اظهاراتی مسالمت‌آمیز به همسایگان حاشیه جنوبی خلیج‌فارس پیشنهاد کرد که به جای دعوت از بیگانه و تحت‌الحمایه آمریکا شدن، به تقویت مناسبات با همسایگان بپردازند. او به صراحت بر خواست ایران برای برقراری صلح میان کشورهای حاشیه خلیج‌فارس تاکید کرد و گفت که ایران نمی‌خواهد کسی از شهروندان عربستان کشته شود همان‌طور که نمی‌خواهد کسی از شهروندان یمن کشته شود. در سوچی نیز علی شمخانی بدون به رخ کشیدن پیروزی‌های ایران در سوریه و عراق، خواستار حل مشکل یمن از طریق سیاسی شد. تا اینجای کار تهران به ویژه در هفته اخیر مواضعی اتخاذ کرده که حاکی از چرخش او به سمت ایجاد روابط بهتر و مناسباتی آشتی‌جویانه با اعراب حاشیه خلیج‌فارس است. البته اگر این برداشت از مواضع ایران نادرست باشد و تهران علاقه‌ای به بهبود روابط با همسایگان جنوبی خود نداشته باشد آنگاه مواضعی که در هفته گذشته به‌طور مسلسل و از زبان چهره‌های مختلف کشورمان مشاهده شد، اقدامی فریبکارانه و ریاکارانه است چراکه در پشت لفاظی‌های یادشده، واقعیتی وجود نداشته است.
اما اگر سناریوی پیش‌گفته درست باشد و ایران با هدف ذوب کردن یخ‌های روابط و تلطیف مناسبات دو سوی خلیج‌فارس چنین مواضعی اتخاذ کرده باشد آنگاه ملاحظات متعددی در این‌باره وجود دارد. در وهله اول این تلاش بسیار دیر شروع شده و به همین دلیل نوعی سوء‌ظن درباره نیات ایران به وجود آمده است. جنگ لفظی میان مقامات دو سوی خلیج‌فارس طی دو سال گذشته با شدت ادامه داشته و رهبران ایرانی و عربی با بدترین عبارت و انتساب شدیدترین تهمت‌ها و تحقیرها یکدیگر را خطاب قرار داده‌اند. اینک و با نزدیک شدن به 22 اردیبهشت که موعد باقی ماندن یا خروج ایالات متحده از برجام است ایران لبخند زدن به همسایگان جنوبی خویش را آغاز کرده است.
آیا این لبخند مصلحتی و برای ایجاد حاشیه امن در مقابل تخاصم ایالات متحده آمریکا نیست؟ همین حالا هم اعراب، لبخند ایران را چندان جدی ارزیابی نکرده و به آن واکنش مطلوب نشان نداده‌اند. این امر در واقع به این معنی است که برنامه تهران برای نزدیک شدن به پایتخت‌های عربی و به ویژه پایتخت‌های حاشیه جنوبی خلیج‌فارس چندان موفقیت‌آمیز نبوده به ویژه آنکه در همین موضع‌گیری‌های مسالمت‌آمیز و آشتی‌جویانه، اتهام‌های پنهانی نیز خطاب به اعراب بیان شده است.
از نگاه اعراب، نوعی ناهمگونی نیز در مواضع ایران نسبت به همسایگان جنوبی‌اش وجود دارد در حالی که مقامات دولتی با لحنی آشتی‌جویانه نسبت به اعراب و کشورهای مهم خلیج‌فارس سخن گفته و تلویحا این کشورها را به صلح و دوستی فراخوانده‌اند. محافظه‌کاران قدرتمند حکومتی در مجلس شورای اسلامی، نمازجمعه‌ها و نهادهای نظامی با همان لحن جنگ‌جویانه که براندازی و نابودی حاکمان کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس را هدف گرفته، سخن می‌گویند. محافظه‌کاران پنهان نمی‌کنند که همچنان براندازی حکومت‌های یادشده، از مهم‌ترین آرزوهای ایشان است. به این ترتیب شانس موفقیت راهبرد جدید دیپلماسی ایران در منطقه چندان زیاد نیست به ویژه آنکه ایرانیان برای اثبات و احراز حسن نیت خود، واقعیت‌های چندانی برای ارائه ندارند.
قیمت لحظه ای ارز دیجیتال