روزنامه قانون
1397/03/05
برجام در بز نگاهي تاريخي
پپه اسکوبار- دو اجلاس بین کشورهای هم مرز،جهان را به شوک واداشت.اولی دیدار میان کیم و مون و دیگری دیدار شی با مودی؛ دو دیداری که می‌تواند جاده اوراسیا را هموارتر کند.هرچند همه چیز به یک رویارویی دیگر باز می‌گردد: توافق هسته‌ای ایران موسوم به برجام که آینده آن نامعلوم است. با وفاداری برای توسعه پروژه اوراسیا، روسیه وچین درخط مقدم حمایت از ایران حضور دارند.چین برترین شریک تجاری ایران به ویژه درزمینه انرژی است.ایران بخشی بزرگی از واردات مواد غذایی خود را از چین وارد مي‌كند. روسیه قصد دارد در این جبهه فعال‌تر باشد.
کمپانی‌های چینی در توسعه میدان های عظیم نفتی ایران حرف اول را می‌زنند. شرکت ملی نفت چین (CNPC) ۳۰ درصد از سهام پروژه توسعه پارس جنوبی بزرگ‌ترین میدان گاز طبیعی جهان را در اختیار دارد. قراردادی سه میلیارد دلاری برای بهبود پالایشگاه‌های نفت ایران بین سینوپک و شرکت نفت ملی ایران برای گسترش پالایشگاه نفت آبادان بسته شده است. ريیس جمهور شی جین پینگ در سفرخود به ایران پس از امضای برجام از طرحی بلندپروازانه برای تجارت دوجانبه به ارزشی فرا تر از ۶۰۰میلیارد دلار در دهه آینده حمایت کرد. ایران برای پکن، نقطه‌ای کلیدی در جاده ابریشم جدید با طرح کمربند و جاده است.
پروژه اصلی به ارزش ۲.۵ میلیارد دلار شامل بزرگراهی به طول ۹۲۶ کیلومتر از تهران به مشهد است. برای این پروژه چینی ها با وامی به ارزش ۱،۶ میلیارد دلار پیش آمدند تا اولین پروژه خارجی برای حمایت از ایران پس از امضای برجام باشد. در بروکسل با توجه به احتمال بازگشت تحریم های شدید از سوی واشنگتن، نگرانی‌هایی درباره معاملات مالی و بانکی با ایران وجود دارد.
در این زمینه چینی ها خطوط اعتباری تا ۱۵میلیارد دلار ایجاد کرده اند. بانک صادرات و واردات چین تاکنون ۲۶ پروژه را در ایران تامین مالی کرده است که همه چیز از ساخت و ساز بزرگراه، استخراج معادن و تولید فولاد را دربرمی‌گیرد. شرکت بیمه صادرات و اعتبارات چین، تفاهم‌نامه‌ای را برای شرکت‌های چینی در پروژه های ایرانی ایجاد کرده است. شرکت ماشین آلات ملی چین قراردادی ۸۴۵ میلیون دلاری برای ساخت ۴۱۰ کیلومتر راه آهن در غرب ایران از تهران تا همدان و سنندج به امضا رسانده است. شایعات بسیاری هم از خواست چین برای حضور بلند مدت در توسعه بندر استراتژیک چابهار شنیده می شود. روسیه نیز مانند چین درحال گسترش حضوردرایران است.با تصمیم شرکت های هواپیمایی آمریکایی و ایران برای برهم زدن قرارداد با ایران، هواپیمایی ایران ۲۰ فروند سوپر جت سوخو ۱۰۰ اس از روسیه سفارش داد و سایر ایرلاین های ایرانی نیز ۲۰ فروند دیگر به این قرارداد اضافه کردند تا ارزش آن به دو میلیارد دلار برسد. روسیه و ایران هر دو در حال مبارزه با تحریم های آمریکا هستند. بر خلاف تعارضات تاریخی، ایران و روسیه نزدیک و نزدیک‌تر می‌شوند. تهران عمق استراتژیک مهمی برای حضور روسیه در جنوب غرب آسیا فراهم می‌کند. مسکو به صراحت از برجام حمایت کرده است.
براساس اظهارات وزیر انرژی روسیه، معامله نفت در برابر کالا تهران و مسکو می‌تواند از دلار آمریکا عبور کرده و در نهایت مسکو ۱۰۰ هزار بشکه نفت خام ایران را در روز خریداری کند.
روسیه و ایران در زمینه سیاست انرژی همکاری تنگاتنگی دارند. آن‌ها شش توافق همکاری به ارزش بیش از ۳۰ میلیارد دلار به امضا رسانده‌اند و سرمایه‌گذاری روسیه در توسعه میدان‌های نفت و گاز ایران می‌تواند از مرز ۵۰ میلیارد دلار عبور کند. ایران تبدیل به عضو رسمی اتحادی اقتصادی اوراسیا تا پایان سال جاری خواهد شد. ایران با حمایت جامع روسیه به عنوان عضوی از سازمان همکاری شانگهای تا سال ۲۰۱۹ پذیرفته خواهد شد. حالا همه این ها را باسیاست‌های دولت ترامپ در برابر ایران مقایسه کنید.
اولین سفر خارجی مایک پومپئو ، وزیر امور خارجه جدید آمریکا به عربستان سعودی و اسرايیل مربوط به لغو برجام میشود که در نتیجه آن باید تحریم های سنگین جدیدی از سوی ایالات متحده علیه ایران وضع شود. ریاض به رهبری ولیعهد خود محمد بن سلمان جبهه‌ای علیه ایران تشکیل داده است. هرچند او سابقه ایجاد بلوکی شکست خورده در برابر قطر و ایجاد فاجعه انسانی در یمن را دارد.
آنچه مشخص است ایجاد هم نوایی در شورای همکاری خلیج فارس علیه ایران کار آسانی نیست. قطر، عمان و کویت این کار را مخرب می‌دانند. عربستان سعودی و امارات و بحرین اما در یک جبهه حضور دارند. در اروپا امانوئل ماکرون به عنوان یکی از رهبران اتحادیه با ترامپ گفت وگو کرد و برای خوشایند ترامپ از اهرم تحریم برنامه موشک های بالستیک ایران صحبت کرد و همچنین خواستار این شد که ایران از سوریه، عراق و یمن خارج شود.
جای شک وجود ندارد که تهران به اندازه مسکو و پکن، به برنامه محمد بن سلمان برای خرید گسترده سلاح از ایالات متحده مربوط میشود و درست مانند واشنگتن و پاریس برای مذاکره مجدد بر سر برجام تلاش می‌کند.
دمیتری پسکوف سخنگوی پوتین اما برجام را محصول مذاکراتی گسترده میان هفت کشور در طول سال ها می‌داند و معتقد است: «سوال اینجاست، آیا در وضعیت فعلی امکان تکرار چنین موفقیتی وجود دارد؟»
منبع: آسیا تایمز/ مترجم: روزبه آرش، دیپلماسی ایرانی
سایر اخبار این روزنامه
