اتحادیه اروپا در راستای جدال اقتصادی با آمریکا برای برخی از کالاهای این کشور تعرفه تعیین کرد

اولین گام اروپا در جنگ تجاری با ترامپ
محمدرضا ستاری
یک هفته پس از آغاز رسمی جنگ تجاری میان آمریکا و اروپا که پس از آن دامنه‌اش به چین نیز سرایت کرد، اتحادیه اروپا روز گذشته در اقدامی متقابل برای برخی از کالاهای آمریکایی به ارزشی در حدود 3 میلیارد دلار تعرفه تعیین کرد. این تعرفه‌ها شامل کالاهایی از جمله واردات آب پرتقال، موتور سیکلت، توتون، لباسشویی و البسه است که برای برخی از آنها تعرفه‌ای 50 درصدی معین شده است.
نکته مهم اقدام اروپایی‌ها در این است که ارزش واردات بر روی این کالاها از آمریکا، تقریباً سه برابر کالاهایی است که از اروپا به آمریکا صادر می‌شود و ترامپ برای آنها مالیات تعیین کرده است. در همین راستا و پس از اتخاد چنین راهبردی، ژان کلود یانکر رئیس کمیسیون اروپا با بیان اینکه سیاست تجاری دولت آمریکا مخالف هر منطقی است، از اقدام واضح و به اندازه اروپا سخن گفت.


حال با این تصمیم اروپایی‌ها برای مقابله با سیاست‌های اقتصادی دونالد ترامپ، این اتحادیه در دو جبهه سیاسی و اقتصادی با واشنگتن روبرو شده است. هر چند در تاریخ فراآتلانتیکی میان این دو قطب قدرت چنین شکاف و واگرایی وجود نداشته و هر دو سوی آتلانتیک در تصمیم‌گیری‌های نهایی در خصوص روندهای بین‌المللی دارای چسبندگی شدید سیاسی بودند، اما موضوع خروج آمریکا از برجام و آغاز اختلافات سیاسی میان واشنگتن و اروپا، با پیوند خوردن به واگرایی‌های شدید اقتصادی که آمریکا را در تقابل با تمامی متحدان سنتی خود قرار داده است به کم‌سابقه‌ترین شکل آن در حال رقم خوردن است.
وقتی ترامپ جلوی مرکل آب‌نبات پرتاب می‌کند!
پس از وضع تعرفه 25 و 10 درصدی برای واردات فولاد و آلومینیوم که علاوه بر اروپا، مکزیک و کانادا را نیز در بر گرفت و همزمان با اختلاف شدید سران گروه جی 7، واشنگتن با چرخش به سمت چین، برخی از کالاهای استراتژیک این کشور را نیز مشمول تعرفه‌های تجاری کرد. دامنه و سطح اختلافات در پی این اقدامات به حدی گسترش یافت که ترامپ در کانادا و در میان سران گروه جی7 به عقیده کارشناسان در انزوای کامل قرار داشت، اما با این حال تهدید کرد که هر گونه اقدام متقابل عواقب سخت‌تری را برای اروپا و حتی چین در بر خواهد داشت. اگر بخواهیم قدری از فضای نشست سران در کانادا با خبر شویم، نمونه رفتار زشت ترامپ با صدراعظم آلمان به عنوان رهبر اقتصادی اتحادیه اروپا جالب توجه خواهد بود. خبرگزاری اسپوتنیک به نقل از رسانه‌های آمریکایی گزارش داد که دونالد ترامپ در جلسه گروه جی 7 و پس از دیدار با همتایان خود در کانادا از اینکه آنگلا مرکل صدراعظم آلمان و جاستین ترودو، نخست وزیر کانادا سعی می‌کردند تا او را وادار به امضای بیانیه نهایی جلسه کنند، بسیار عصبی شده بود. ترامپ در ابتدا نشسته بود و عصبی بود و سپس ایستاد و از جیب کت خود چند آبنبات را در آورد و آنها را بر روی میز پرتاب کرد و رو به مرکل گفت: بیا، این برای تو، دیگر هیچوقت نگو که من به تو چیزی نداده ام. در نهایت نیز رئیس ایالات متحده آمریکا بدون امضا کردن بیانیه نهایی نشست، به سمت سنگاپور برای دیدار با کیم جونگ اون سفر کرد.
چرا آمریکا وارد جنگ تجاری شد؟
حال اینکه چرا آمریکا چنین راهبردی را اتخاذ کرده و آیا اروپا یا چین توان مقابله با واشنگتن را در این جنگ تجاری خواهند داشت، خود یکی از مهمترین محورهای تحلیل کارشناسان است. برخی از این کارشناسان می‌گویند که بنا بر استراتژی قرن بیست و یکم آمریکا، نومحافظه‌کاران آمریکایی که اکنون قشری تندروتر از همیشه آنها در کاخ سفید مستقر هستند، معتقدند پس از فروپاشی شوروی و پایان جنگ سرد، اکنون بهترین فرصت برای تبدیل هژمونی آمریکا به امپراتوری این کشور فراهم شده و از آنجا که ایالات متحده از توان نظامی و اقتصادی بالایی نسبت به رقبای خود برخوردار است باید از طریق ابزار سخت این هدف مهم را محقق سازد. با چنین راهبردی اکنون ترامپ با شعار اول آمریکا در کاخ سفید مستقر است و از همان زمان روی کار آمدن به طور کامل و یکجانبه‌گرا در مقابل روندها و توافقات مهم بین‌المللی ایستاده است. حتی دولت آمریکا علیرغم فشار بر متحدان سنتی خود با خروج از شورای حقوق بشر سازمان ملل این پیام را به جامعه جهانی مخابره می‌کند که واشنگتن حاضر است از یکی از اهرم‌های فشار دیپلماتیک خود که همان مسائل حقوق بشری است، دست کشیده و در پی بهره‌گیری از ابزارهای قدرت سخت خود باشد.
آیا اروپا توان مقابله با آمریکا را دارد؟
در چنین وضعیتی هر چند تحلیل مقاومت اروپایی‌ها در قبال آمریکا اندکی مشکل است، اما برخی شواهد نشان می‌دهد که تاکنون ترامپ با سنجیدن تمامی جوانب، بهترین زمان را برای افزایش فشار انتخاب کرده است. اکنون بیش از هر زمانی وحدت و همگرایی اروپایی در معرض تهدید قرار گرفته چرا که سلسله وقایعی همچون بریگزیت، موج استقلال خواهی از اسکاتلند تا کاتالونیا، قدرت گرفتن جریانات راست افراطی، تداوم بحران اقتصادی که از سال 2008 تاکنون گریبان اروپا را گرفته و نیز بحران سیاسی که اکنون در آلمان و ایتالیا نمایان است، بر چالش‌های اتحادیه اروپا افزوده است.
در این میان و همزمان با آغاز ایستادگی اروپا در مقابل اقدامات تجاری و سیاسی ایالات متحده، کشورهای قاره سبز در برابر سیاست مهاجرتی اتحادیه اروپا به بن‌بست خورده ‌و حتی چهار کشور اروپای شرقی، یعنی چک، مجارستان، اسلواکی و لهستان، نشست این اتحادیه تحریم کرده‌اند. از سوی دیگر و همزمان با این چالش، وزرای دارایی حوزه یورو بر سر خارج شدن یونان از برنامه کمک مالی به توافق رسیدند. هر چند این اقدام به عقیده کشورهای قدرتمند حوزه یورو، کمکی به یونان برای ورود مستقل به بازارهای مالی است، اما تمامی این مسائل دست به دست یکدیگر داده و حاکی از واگرایی در حوزه وحدت یورو است.
در چنین حالتی و هر چند که چین نیز اکنون با آمریکا وارد چالش اقتصادی شده است، اما نحوه عملکرد این کشور نشان می‌دهد که احتمال عقب‌نشینی از سوی آنها وجود دارد. امری که چندی پیش نیز قبل از اعمال تعرفه آمریکا بر کالاهای استراتژیک این کشور مشاهده شد. به زعم تحلیل‌گران اروپایی‌ها تنها در صورتی می‌توانند در مقابل آمریکا ایستادگی کنند که از یک وحدت رویه با سایر کشورهای قدرتمند برخوردار باشند. اما این مهم اکنون با توجه به شرایط کنونی حتی در حوزه یورو نیز دشوار است چه برسد به آنکه به سایر قدرت‌ها نیز تعمیم پیدا کند. بنا بر این شرایط است که به احتمال فراوان و طی ماه‌های آینده واشنگتن از اهرم فشار بر علیه متحدان اروپایی خود استفاده بیشتری خواهد کرد و تا موقع اخذ یک امتیاز کم نظیر، چنین فرصت زمانی استثنایی را از دست نخواهد داد.