خوزستان و تداوم تدبیر و امید

در کتاب «رئیس نفت» به نقل از جلال آل‌احمد آمده است: «خوزستان در نظر من شخصی بوده است به صورت خاکی، کسی بوده است به صورت اقلیمی، که اگر تو خود زیر آسمانش نیز به‌سر نبری، او مدام زیر آسمان تنگ تو به‌سر می‌برد... حتی اگر جسارت کنم، بایدم گفت که در تمام گوشه‌های مملکت ما همه به برکت خوزستان زندگی می‌کنیم و در سایه آن آسمان بزرگ».واقعیت هم همین است که خوزستان را می‌توان ثروتمندترین استان کشور عزیزمان، ایران، به‌شمار آورد. جاری‌بودن سه رود بزرگ کشور با چندین سد احداثی روی آنها، شبکه‌های طویل آبیاری، هزاران هکتار اراضی کشاورزی آبی، صنایع نفت و پتروشیمی، صنایع فولاد، نیروگاه‌های حرارتی و برقابی، وجود مرزهای آبی و تجارت خارجی و صدها کیلومتر مرز خشکی با کشور عراق، گوشه‌هایی از امکانات و پتانسیل‌های این خطه از کشورمان است. با دیدن چنین امکانات بالقوه و بالفعلی انتظار طبیعی این است که این استان از توسعه‌یافته‌ترین مناطق ایران و بلکه خاورمیانه باشد، اما چرا اوضاع استان قابل‌قبول نیست؟ به‌جرئت می‌توان ادعا کرد مسئولان عالی‌رتبه نظام توجه و دغدغه جدی نسبت به مشکلات استان خوزستان دارند. مقام معظم رهبری پس از بروز حوادث ماه‌های پایانی سال در خوزستان فرمودند: «آنچه که در خوزستان در این چند روز برای مردم پیش آمد واقعا دل انسان را می‌خراشد؛ رسیدگی به اینها وظیفه‌ ماست». دکتر روحانی نیز در سفر به خوزستان تأکید کرد دولت برای حل مسائل کنار مردم است. امروز، معاون اول رئیس‌جمهور برای پیگیری مسائل استان به خوزستان سفر می‌کند. وزرای دولت تدبیر نیز به‌دفعات راهی اين استان شده‌اند که دراین‌میان وزرای تعاون و رفاه و کشاورزی پیشتاز بوده‌اند. برخی اخبار تأییدنشده نیز حکایت از آن دارد که رئیس‌جمهور برای دومین‌بار در سه ماه گذشته به خوزستان سفر خواهد کرد و برنامه‌های متنوعی از جمله بازدید از طرح درخت‌کاری در کانون ریزگردها را در دستور کار دارد و قرار است طرح آماک؛ یعنی جمع‌آوری گازهای همراه نفت را در شهرستان اهواز افتتاح كند. «مقابله با ریزگردها» نیز در جلسه ستاد اقتصاد مقاومتی در استانداری خوزستان برگزار خواهد شد. مسجدسلیمان و دزفول هم از جمله مقاصد این سفر دوروزه عنوان شده است که در کنار افتتاح چندین پروژه صنعتی ازجمله کارخانه فولاد، کارخانه روغن‌کشی، کارخانه بسته‌بندی قارچ و کلنگ‌زنی پروژه جاده کمربندی اندیمشک، نشان می‌دهد دولت یازدهم نه به صورت «عوام‌فریبانه» که به شکل واقعی به دنبال توسعه استان است. از سوی دیگر با پیگیری‌های استاندار تلاشگر و پیگیر خوزستان در روزهای آغازین سال 1396 هيئت دولت مصوبه‌ای مهم برای حل مسائل و چالش‌های استان تصویب کرد. 
دراین‌میان اما سؤال مهم و کلیدی این است كه در کنار همه تلاش‌های قابل‌تقدیر دولت تدبیر، برای خوزستان چه باید کرد؟ به تعبیر دیگر برای توسعه خوزستان، کدام راهبرد مناسب‌تر است؟ یکی از پاسخ‌های قابل توجه به این سؤال در گزارشی که در مرکز پژوهش‌های مجلس در سال 92 ازسوي احمد میدری، از اقتصاددانان نهادگرای كشور، تدوین شده ذکر شده است. در این گزارش تصریح شده وضعیت کنونی خوزستان نتیجه کیفیت نظام اداری، کیفیت نهادهای اجتماعی و کیفیت بخش خصوصی است. البته این سه رکن نظام تدبیر در خوزستان به دلیل جنگ تحمیلی، نگاه خاص امنیتی و تغییرات اقلیم بیش از سایر نقاط کشور دچار بحران و آسیب شده است. دراین گزارش پیشنهاد شده نظام «تدبیرمحور» در خوزستان به‌جای نظام «پول‌محور»، الگوی حرکت باشد. مرتضی افقه، دیگر اقتصاددان خوزستانی است، که در پاسخ به سؤال «برای خوزستان چه باید کرد» گزارشی تحلیلی و سیاستی منتشر و اذعان کرده سیاست‌گذاری‌های اقتصادی در خوزستان باید همراه با فراهم‌کردن ساختارهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی صورت گیرد. افقه اشاره دارد باید فضای غیرتولیدی و بعضا ضدتولید که منجر به خنثی‌شدن بسیاری از سیاست‌ها و اقدامات مطلوب است از بین برود. واقعیت این است كه اجماع و ائتلاف فراگیر نخبگان همراه با حمایت مسئولان ملی و تدابیر مدیران منطقه‌ای می‌تواند ضامن حل مشکلات استان خوزستان باشد. آنچه مسلم است دولت یازدهم به‌ویژه شخص رئیس‌جمهور، عزم جدی و مدبرانه‌ای برای حل مسائل خوزستان از خود نشان داده‌اند؛ نه رویکردی عوام‌فریب داشته‌اند، نه شعارهای بی‌پشتوانه داده‌اند، نه مصوبات فله‌ای داشته‌اند و نه منکر مشکلات و مصائب مردم شده‌اند. ناگفته پیداست توسعه خوزستان و چاره‌جویی برای مشکلات موجود در استان و رسیدگی به مشکلات مردم مستلزم تداوم روند مدبرانه دولت فعلی در مواجهه با چالش‌های استان است. امیدواری مردم صبور استان به حل مسائل همراه با تدبیرداشتن برای مواجهه با مشکلات در کنار حمایت‌های دولت و همدلی و ائتلاف نخبگان می‌تواند تضمین‌کننده حرکت به سمت توسعه همه‌جانبه استان و گرفتن فرصت از سیاسی‌کارانی باشد که نه درد مردم که سودای ماهیگیری از آب گل‌آلود برای بالارفتن از نردبان قدرت را دارند.