روزنامه ابتکار
1395/10/15
نتایج تحقیقات تیم بررسى توان اراضى ایران براى کشاورزى پایدار گندم یا سیب؛ میوه ممنوعه کدام است
گروه ایرانشهر: سالهاست که کشاورزی متهم به نابودی آب ایران است. آبی که حالا به مدد مدیریت ناصحیح منابع به یغما رفته و اندکی از آن برای سالهای پیش رو باقی مانده است. آمارها میگویند که کشاورزی ۹۵ درصد آب ایران را مصرف میکند و اگر قرار باشد همین اندک آب کفاف آیندگان را بدهد باید کشاورزی در ایران اصلاح یا حذف شود. رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در سالهای اخیر برای کاهش شدت بحران آب دستور به بستن چاههای غیر مجاز داد و میزان استفاده از آب چاههای مجاز را برای کشاورزان نصف کرد. با این حال همچنان انگشت اتهام به سوی گندم و هندوانه نشانه میرود و میگویند آب مجازی هندوانه به پول نمیارزد. حالا اما کاوه مدنی، استاد مدیریت منابع آب و محیط زیست اموریال کالج لندن و یکی از اعضای تیم پژوهشی پروژه ایران ۲۰۴۰ دانشگاه استنفورد نتایج تحقیقاتی را در مورد توان کشاورزی ایران ارائه کرده که اتهام را از سوی گندم بر میدارد و آمارها و ارقامش حکایت از آن دارد که ما میتوانیم کشت گندم را افزایش و مصرف آب را کاهش دهیم البته به این شرط که کشت صیفی را به گلخانهها منتقل کنیم. به گزارش ابتکار، کاوه مدنی، استاد مدیریت آب و محیط زیست امپریال کالج لندن و عضو تیم پژوهشی پروژه ایران ۲۰۴۰ دانشگاه استنفورد در نشست خبری گفت: پروژه ایران ۲۰۴۰ دانشگاه استنفورد پروژهای است که برخی از محققان و صاحب نظران خارج و داخل را گرد هم آورده تا به هدف توسعه پایدار در ایران کمک کند. او ادامه داد: یکی از مشکلاتی که ما با آن در کشور مواجه بودهایم آنالیز با نگاه کلان و نگاه فرابخشی به آب و کشاورزی است. این ضعفی بوده که داشتیم و داریم و سعی میکنیم با صاحب نظران ایرانی داخل و خارج آن را برطرف کنیم. استاد مدیریت آب و محیط زیست امپریال کالج لندن افزود: پروژه ایران ۲۰۴۰ فرصتی است برای انجام مطالعات بنیادین که نگاهی به آینده داشته باشد. نمیشود همیشه گذشته را نگاه کرد اما برای اینکه آینده خوبی ترسیم کنیم باید دید درستی از وضعیت حال و گذشته داشته باشیم تا بتوانیم تصمیمات درستی اتخاذ کنیم. او گزارش اول این دانشگاه را پیرامون نفت و وضعیت منابع نفتی و دلایل کاهش یا افزایش درآمدهای نفتی ایران و ظرفیت میادین نفتی عنوان کرد و افزود: ارزیابی جامع توان اراضی ایران برای کشاورزی گزارش دومی است که برای اولین بار ارائه خواهد شد. ۱۲ میلیون هکتار زمینهای تحت کشت در ایران عضو تیم پژوهشی پروژه ایران ۲۰۴۰ دانشگاه استنفورد با بیان اینکه حدود ۱۲ میلیون هکتار زمینهای تحت کشت بوده که مساحت آن در سالهای کم بارش نوسان داشته که این کاملا طبیعی است، گفت: عملکرد کشاورزی در ایران از ۲.۸ تن در هکتار به ۶.۴ تن در هکتار رسیده است. این عملکرد در ظاهر بسیار خوب است. او افزود: عملکرد غلات در کشور تقریبا ثابت بوده و سه چهارم اراضی کشور را به غلات اختصاص دادیم اما عملکرد ما در زمینه غلات با تمام تاکیدها بر خودکفایی غذایی و افزایش تولیدات غلات ثابت بوده است. مدنی بیان کرد: نمودارهای این تحقیق نشان میدهد که افزایش تولید در سطح کشور بیشتر از طریق محصولات آببر و صیفی بوده و ما تولید صیفیجات و سبزیجات را با تمام فقر آبی افزایش دادیم. دلیل این افزایش نیز به راحتی قابل تشخیص است، کشاورزان به دنبال افزایش درآمد از طریق کاشت محصولات درآمزا بودهاند و صیفی و سبزیجات درآمدزا هستند. عضو تیم پژوهشی پروژه ایران ۲۰۴۰ دانشگاه استنفورد ادامه داد: این سوال همیشه مطرح است که سیاست کشت با توجه به فقر آبی ایران درست بوده است؟ باید گفت که بخش آبی بخش کشاورزی را متهم میکند چرا که ۹۰ درصد آب کشور را مصرف میکند و بهره وری پایین آن را زیر سوال قرار میدهیم اما بخش آب نیز دائما گله میکند چرا که دغدغهاش خودکفایی غذایی است و همیشه گندم به عنوان قاتل آب مورد مواخذه قرار گرفته است. گندم را توبیخ نکنید مدنی افزود: مطالعات این تحقیق نشان میدهد که گندم نباید مورد توبیخ قرار گیرد چرا که محصولاتی که در تمام این سالها آب ایران را مصرف کردهاند از جنس غلات نبودهاند. این یک خبر خوب است به این معنی که اگر درست برنامه ریزی کنیم میتوانیم کشت گندم را افزایش و مصرف آب را کاهش دهیم البته به این شرط که کشت صیفی را به گلخانهها منتقل کنیم. او با بیان اینکه کشور ما پتانسیل کشت گلخانهای را دارد گفت: کشت گلخانهای فرصت خوبی است برای دولت و کشاورزان که درآمد را افزایش و مصرف آب را کاهش دهند. در بسیاری از مناطق ایران تبخیر بالاست و در سایر مناطق شرایط برای کاشت گلخانه ای بسیار مطلوب است. حتی ما می توانیم با استفاده از انرژیهای نو و خورشیدی گرمای گلخانهها را تامین کنیم. استاد مدیریت آب و محیط زیست امپریال کالج لندن گفت: از لحاظ ریالی و دلاری در ۲۵ سال گذشته هر سال به طور متوسط ۹۰۰ هزار نفر به جمعیت اضافه شده که این جمعیت به منابع نیاز دارد. بنابراین بخش کشاورزی همیشه دونده بوده و نتوانسته نیاز جمعیت را تامین کند. شکاف میان عرضه و تقاضا بیشتر شده و ما با بیلان منفی ریالی روبهرو بودهایم. به این معنی که هر روز نیاز ما به غذا بیشتر شده و ما حدودا ۵ میلیارد دلار یا ۱۴ درصد درآمد نفتی را به واردات مواد غذایی اختصاص دادهایم که این به خاطر عدم برنامه ریزی صحیح است و نه به خاطر کمبود منابع. تولید مازاد افتخار ندارد او با اشاره به افزایش تولید در کشور در ۲۵ سال گذشته بیان کرد: با تمام افزایش تولید نمیتوان به آن افتخار کرد چرا که محصولات آببر و سنگین را برای خود انتخاب کردهایم. مدنی افزود: محصولات ۲.۶ میلیون هکتار از زمینهای ما در ایران به باغ اختصاص دارند و در حدود ۶.۴ تن به ازای هر هکتار از باغات را تولید داریم که بسیار آب بر هستند. عضو تیم پژوهشی پروژه ایران ۲۰۴۰ دانشگاه استنفورد با بیان اینکه خطا داشتهایم ولی همیشه فرصت جبران هست. همیشه دیر است ولی هیچ وقت دیر نیست، گفت: هدف ما این است که ارزیابی کنیم که توان اراضی ایران برای کشاورزی چقدر است و پتانسیل صنعتی به نام کشاورزی که ۹۰ درصد آب را مصرف میکند و حدود ۱۰ درصد به تولید ناخالص کمک میکند و ۲۰ درصد شغل را تامین میکند چقدر بوده است؟ این استاد دانشگاه با بیان اینکه کشاورزی از نظر اشتغالزایی به شدت اهمیت دارد، گفت: دولت تا نتواند توسعه اقتصادی ایجاد کند و شغل جایگزین را تامین کند نمیتواند صنعت کشاورزی را دگرگون یا حذف کند. بیشترین آب کمترین محصول او ادامه داد: مساحت کشت دیم و مساحت کشت آبی با یکدیگر برابرند اما ۹۵ درصد محصولات ما از طریق کشت آبی تولید میشود. نصف زمینها کشت دیم میکند اما ۵ درصد محصولات را تامین میکند. نبود عدم مطلوبیت بارش برای کشت دیم سبب شده است که پتانسیل کشت دیم از سایر کشورهای جهان پایینتر باشد. استاد مدیریت آب و محیط زیست امپریال کالج گفت: هدف ما از این گزارش این است که به سوالاتی از جمله اینکه زمینهای ایران از لحاظ کشاورزی چگونه است، آیا با تغییر توزیع جغرافیایی اراضی ایران میتوان تولیدات کشاورزی را بالا برد؟ آیا میتوان با کاهش مصرف کشور تولیدات را بالا برد؟ پاسخ دهیم. ما اعتقاد داریم که می توانیم هم مصرف آب را کاهش و افزایش تولید داشته باشیم. مدنی در رابطه با نحوه عملکرد تهیه این گزارش گفت:استانداردهای بسیاری برای تهیه این گزارش وجود داشتند اما ما از استانداردهای فائو استفاده کردیم. درصد کربن آلی و اسیدیته، هدایت الکتریکی، درصد سدیوم قابل تبادل خاک، بافت خاک، درصد اشتباه بازی خاک، ظرفیت تبادلی کاتیونی خاک و ذرات خاک، کربنات کلسیوم و ... از جمله شاخصهایی بودهاند که برای مطلوبیت خاک مورد استفاده قرار دادهایم. عضو تیم پژوهشی پروژه ایران ۲۰۴۰ دانشگاه استنفورد افزود: در این گزارش ما ایران را به صورت بکر و طبیعی در نظر گرفتهایم و منابع ما بدون در نظر گرفتن ذخایر آب سطحی، میزان آب قابل برداشت در سطح و منابع آب زیر زمینی و سطحشان سنجیده شده است. گام بعدی این است که با کمک وزارت نیرو و جهاد کشاورزی ذخایر آبی، آب شیرین کن را به معادلات اضافه کنیم. ۵۶ میلیون هکتار خاک فقیر در ایران مدنی ادامه داد: در شروع کار کیفیت خاک را بدون بارندگی و تبخیر لحاظ کردهایم و در کشور ۰.۴ درصد زمین ها برای کشاورزی غنی هستند. حدود ۳ درصد مساحت ایران یعنی در حدود ۵ میلیون هکتار را زمینهای خوب و مطلوب تشکیل میدهند و ۱۰درصد یا ۱۷ میلیون هکتار از زمینها مطلوبیت متوسط دارند. از اینجا به بعد زمینها وضعیت مطلوبی برای کشاورزی ندارند. حدود ۲۵ میلیون هکتار یا ۱۵ درصد مساحت کشور را خاک فقیر تشکیل داده و ۳۴درصد یا ۵۶ میلیون هکتار خاک را خاک بسیار فقیر تشکیل داده و حدود ۲۴ درصد یا ۴۰ میلیون هکتار را مساحت نامناسب تشکیل داده است. ۱۹ میلیون هکتار نیز به عنوان مناطقی هستند که جزو مناطق حفاظت شده یا مناطق شهری که توسعه غیر کشاورزی داشتند از این گزارش حذف شدهاند. او با اشاره به موارد محدود کننده کشاورزی در ایران گفت: مواد الی خاک و شیب بیشترین محدودیت را در سطح کشور برای کشاورزی ایجاد میکند. این استاد دانشگاه در رابطه با میزان بارندگی در ایران افزود: حدود ۷۵ درصد از مساحت کشور زیر ۲۵۰ میلی متر بارندگی دارد. چرا این عدد مهم است؟ چون این عدد به عنوان عدد پایه برای کشت دیم استفاده میشود. به این معنی که اگر زیر ۲۵۰ میلی متر بارندگی داشته باشیم کشت دیم کشت مناسب نخواهد بود. مدنی با بیان اینکه پتانسیل کشت دیم ایران از متوسط جهان پایین تر است، گفت: مناطقی که ۵۰۰ میلی متر به بالا بارندگی دارند از نظر مساحتی در ایران محدود هستند. یعنی حدود ۳ درصد مساحت ایران بالای ۵۰۰ میلی متر بارندگی داریم. به عبارت دیگر بودجهای که طبیعت هر ساله به ما میدهد بودجه خوبی برای کشاورزی نیست. بنابراین اگر بخواهیم در کشوری با این محدودیت ها دیوانه وار کشاورزی کنیم باید سراغ منابع غیر تجدیدشونده برویم. استاد مدیریت آب و محیط زیست امپریال کالج لندن با بیان اینکه خشکی تالابها و آب رفتن آبهای زیر زمینی به این خاطر است که پتانسیل تولید را به خوبی نفهمیدهایم، گفت: خیلیها میگویند که خاورمیانه نمی تواند از نظر محصولات غذایی خود کفا باشد. اما با تمام مشکلات باید گفت که ما ۹۵ درصد محصولات غذایی را در داخل کشور تامین کردهایم. او افزود: شاید باید امروز شعار خودکفایی را به امنیت غذایی تغییر دهیم. امنیت غذایی واژه ای است که در کنار سایر امنیت ها تعریف می شود. اگر امنیت سیاسی و اقتصادی داشته باشیم باید گفت که به دنبال آن امنیت غذایی نیز خواهیم داشت. اتفاقی که ما در شرایط تحریم یا جنگ تحمیلی آن را حس کردیم. مدنی با اشاره به میزان خشکی مساحت ایران گفت: ۷۳ درصد مساحت کشور خشک است و ۲۴ درصد نیمه خشک است. یک درصد معتدل و یک درصد خشک رو به معتدل و یک درصد فوق خشک است. عضو تیم پژوهشی پروژه ایران ۲۰۴۰ دانشگاه استنفورد درباره توزیع ماهانه خشکی در ایران گفت: از اردیبهشت به بعد وضعیت رطوبت بد است و تا مهر بیشتر مساحت کشور خشک است. در دی و بهمن وضعیت خوبی دارد و وقتی به سمت بهار و تابستان میرویم وضعیت تبخیر و تعرق گیاهان بالا میرود. هر چه که در این فصول کشت کنید باید بابت آن هزینه آب پرداخت کنید. یا اینکه کشت را به فصولی اختصاص دهید که وضعیت رطوبت مناسب باشد. او ادامه داد: نتایج میگوید کشت دیم میتواند افزایش یابد اما به هیچ وجه نمی توان این رویا را به واقعیت تبدیل کرد که غذا را از این طریق تامین کنیم چرا که پتانسیل کشور بسیار پایین است. به هندوانه گیر دادهایم مدنی در رابطه با پتانسیل کشت دیم در کشور بیان کرد: ۰.۴ درصد مساحت برای کشت دیم غنی است و ۳ درصد خوب و ۷.۶ درصد متوسط است . به صورت کلی ۱۰ درصد مساحت برای کشت دیم مناسب است. ۵.۴ درصد مساحت ضعیف، ۲ درصد خیلی ضعیف و ۶۹ درصد بلا استفاده برای گشت دیم است. ۱۲ درصد مساحت نیز مناطقی از جمله مناطق حفاظت شده هستند که نمیتوان برای کشت از آن استفاده کرد. این استاد دانشگاه در رابطه با محصولات رایج تولید شده در ایران گفت: دو محصول رایج که ۷۰۰ میلی متر آب نیاز دارند برنج و چغندر قند هستند که در برخی از مناطق ایران مظلوم واقع شده است. مدنی با اشاره به جلوگیری از کشت هندوانه گفت: هندوانه درست است که پر آب به نظر میرسد اما براساس آبی که برای آن خرج می کنید با کشت ذرت و سیب در یک راستا قرار میگیرد و حتی ممکن است آورد ریالی هندوانه از محصولات مشابه آن بیشتر باشد. عضو تیم پژوهشی پروژه ایران ۲۰۴۰ دانشگاه استنفورد جابهجایی زمینهای کشاورزی به مناطق نیمه مطلوب را یکی از راهحلهای مشکل کشاورزی در ایران عنوان کرد و گفت: در استان های کردستان، آذربایجان غربی و کرمانشاه، لرستان و مازندران و گیلان نسبت اراضی به مساحت مطلوبیت خوبی برای کشت دارند. استانهایی چون همدان، زنجان، قزوین،آذربایجان شرقی و بخشهایی از فارس و خوزستان مطلوبیت متوسط کشت دارند. او در رابطه با چگونگی استفاده از اراضی در حال حاضر گفت: ما زمین خوبی نداریم که کشاورزی را توسعه دهیم. ما باید مراقب توسعه شهری باشیم. زمینهای شمال کشور زمینهایی هستند که میتوانند از لحاظ تولید کشاورزی به ما کمک کنند و ما اکنون در آنها ویلا می سازیم و این فاجعه است. مدنی ادامه داد: در حال حاضر ۲ درصد زمینهای کشاورزی در زمین های خیلی خوب دایر شده و ۱۲ درصد آن در زمینهای خوب و ۳۴ درصد در زمینهای با مطلوبیت متوسط و ۳۰ درصد در زمینهای با مطلوبیت پایین و فقیر ایجاد شده است. ۱۷درصد در زمین هایی است که اصلا به درد کشاورزی نمیخورند. ۵ و نیم میلیون هکتار زمینها در مناطق ضعیف و یا مطلوبیت پایین است. عضو پژوهشی پروژه ایران ۲۰۴۰ دانشگاه استنفورد گفت: خبر خوب این است که ما مناطقی داریم در مطلوبیت متوسط که از آن استفاده نکرده ایم. ۴ و نیم میلیون هکتار زمین در مناطق با مطلوبیت متوسط داریم که کمتر از ۲ میلیون هکتار قابل استفاده است. ما با باز توزیع اراضی می توانیم هم تولید را بالا ببریم و هم مصرف آب را کاهش دهیم. او ادامه داد: ما به ازای هر ۵ هکتار زمین در مناطقی با مطلوبیت ضعیف فقط یک هکتار زمین با مطلوبیت متوسط برای تولید دیم گندم نیاز داریم. ما می توانیم ۵ برابر عملکرد بهتر در زمینهای با مطلوبیت متوسط داشته باشیم. ۵۰ درصد کشاورزی ما در زمینهای نامطلوب انجام میشود و ما می توانیم حدود ۲ میلیون هکتار آن را به جاهای دیگر منتقل کنیم.پربازدیدترینهای روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
آیتالله هاشمی رفسنجانی:
کارها را باید مردم انجام دهند
سخنگوی هیات نظارت بر رفتار نمایندگان خبر داد
بررسی بیشتر شکایت فریدون از کریمی قدوسی
اکبر ترکان:
کمک های بابک زنجانی به هر ستادی رفته باید برگردد
مهران کرمی
هوای ما را داشته باشید
«ابتکار» نتایج نبود کاندیدای رقابتی مقابل حسن روحانی در انتخابات 96 را بررسی میکند
دیباچهای بر تاریخنگار عامه از تبار دهنشینان
فساد مالی نخستوزیر رژیم صهیونیستی، بحرانی برای ادامه کار او ایجاد کرده است
پایان تاریخ مصرف نت
زنگ خطر تشکیلاتی شدن قاچاق لوازم خانگی در ایران به صدا درآمد
صنعت لوازم خانگی زیر تیغ نابودی
قبر وحشی بافقی از یزد به بافق میرود؟
گور به گور
نتایج تحقیقات تیم بررسى توان اراضى ایران براى کشاورزى پایدار
گندم یا سیب؛ میوه ممنوعه کدام است
در حاشیه رویارویی پرسپولیس و تیم ملی
معمای کی روش
دلایل توصیه دانشمندان آمریکایی به رییسجمهوری منتخب آمریکا برای حفظ برجام بررسی شد