موازی‌کاری، پر هزینه و مشکل‌ساز



محمدرضا خباز
استاندار خراسان شمالی


سخنان حکیمانه رهبر معظم انقلاب در مورد به صلاح نبودن ایجاد تشکیلات جدید و کار موازی با دولت  می‏‌تواند نقشه راه دستگاه‎هایی قرار بگیرد که از مدت‌ها پیش رو به موازی‌کاری با دولت‏‌های مستقر آورده‏‌اند.
با کمال تأسف در 20 سال اخیر این اتفاق در همه سطوح کشور رخ داده است. مسئولیت کشورداری و پاسخگویی برعهده دولت است و در مقابل نهادها یا شخصیت‌هایی هستند که با وجود نداشتن مسئولیت و یا  اینکه وظیفه‎ آنها حوزه‌ای خارج از مسئولیت‌های اجرایی را شامل می‌شود، بدون هماهنگی، موازی‌کاری می‌کنند. این پدیده آثار نامطلوبی در کشور برجای گذاشته به شکلی که استفاده از چنین شیوه‎ای هزینه اداره کشور را که عمدتاً از جیب مردم پرداخت می‎شود، بسیار بالا برده است.
به عنوان نمونه وقتی در مجموعه دستگاه‏‌های اجرایی کشور، وزارتی با عنوان «اطلاعات» وجود دارد، طبیعی است که باید در مورد مسائل امنیتی حرف اول و آخر را همین وزارتخانه بزند. هیچ فرد و دستگاه دیگری حق ندارد در مقابل وزارت اطلاعات برای خود کار موازی انجام دهد. اگر هم قصد اظهار نظر در مورد فرد و یا موضوعی را دارد باید از این وزارتخانه استعلام کند که متأسفانه این چنین نیست. در مورد زندان‌های کشور نیز وضعیت همین گونه است.

مسئولیت زندان‎های کشور با قوه قضائیه بوده و یکی از معاونت‏‌های رئیس دستگاه قضا محسوب می‌شود لذا هیچ دستگاه دیگری حق ندارد برای خود زندان ایجاد کرده که فقط خود از آن خبر داشته باشد و کسی هم حق رجوع به آن را نداشته باشد. در مورد مسائل مربوط به سیاست خارجه نیز وضع به همین منوال است. وقتی فردی به عنوان وزیر خارجه بر سر کار است، طبیعی است که همه کارهای اجرایی در حوزه سیاست خارجی  باید از همین کانال انجام شود. او باید در مقابل ملت، دولت و نمایندگان مجلس پاسخگو باشد. معنی ندارد که دستگاه دیگری بیاید و در این رابطه کار موازی انجام دهد. بر سر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم سایه همین موازی‌کاری سنگینی می‌کند.
اگر قرار است شخص وزیر در برابر دولت و مجلس مسئول و پاسخگو باشد دستگاه‌‏های دیگر باید با آن همکاری کنند نه اینکه بیایند و در مقابل او  دستگاه جدید، برنامه جدید و هزینه جدیدی ایجاد کنند. 85 درصد از درآمد کشور صرف هزینه‎های جاری می‎شود.
متأسفانه این‎ موازی‎کاری‎ها باعث می‎شود که هزینه کشورداری بالا رود، گرفتاری‎ها افزایش پیدا کند و در نهایت هم اگر کسی از آنها سؤال کند که چرا در انجام کارتان تعلل و کوتاهی کرده‎اید، می‎گوید من که اختیاری ندارم. این درحالی است که 16 دستگاه دیگر همزمان با وزارت ارشاد کار فرهنگی انجام می‎دهند و هیچ کدام هم پاسخگو نیستند و اعتبارات کلانی هم به خود اختصاص می‎دهند. ما باید از فعالیت‎های دستگاه‎های موازی جلوگیری کنیم.
حال که رهبر معظم انقلاب این مهم را مطرح کردند هرکس در هر جای کشور باید برای حل این مشکل کمک کند تا این فرمایش رهبری بر زمین نماند. بخصوص دستگاه‌هایی که اقدام به تشکیل دستگاه‎های موازی کرده‎اند، اگر واقعاً تابع رهبری هستند خود باید پیشقدم شوند. از طرفی دیگر هم، قوه ‎قضائیه باید این گونه دستگاه‎ها را رصد کند و اگر کسی نخواهد فرمایش رهبری را اجرا کند و همچنان به موازی‌کاری خود ادامه دهد، با او برخورد قانونی شود. هرکس در این کشور دل در گرو سربلندی و کارآمدی بیشتر نظام دارد و باید نسبت به پدیده موازی‌کاری و تبعات منفی آن اهتمام داشته باشد. بدون تردید اگر فکر اساسی در این زمنیه نشود پیچیدگی‌های تصمیم‌گیری در نظام بیشتر بشودو اصطکاک‌های احتمالی بین نهادها مشکل ساز و منابع بیشتری هدر می‌رود.