روزنامه ابتکار
1397/06/22
«ابتکار» ابعاد حقوقی مصونیت نمایندگان و دلایل واهمه آنها از اظهارنظرهای صریح را بررسی می‌کند
محافظه‌‌کاری یا مصلحت‌اندیشی؟الهام برخوردار
عباسعلی کدخدایی گفته که شورای نگهبان هیچ‌گاه نمایندگان مجلس را به خاطر رایی که آنان به طرح یا لایحه‌ای می‌دهند و یا اظهارنظری که می‌کنند، ردصلاحیت نکرده است. سخنگوی شورای نگهبان بیان کرده این حرفی که برخی می‌گویند دلیل مخالفت با طرح شفاف‌سازی آرای نمایندگان، ترس آنان از شورای نگهبان به هنگام بررسی صلاحیت‌ها است، حرف بی‌ربطی است. اما آیا این ترس نمایندگان از کجا است و به چه دلیل برخی از آنان همچنان با ملاحظه‌کاری اظهار نظر می‌کنند. اگر واقعا چنین امری وجود ندارد دلایل رد صلاحیت برخ از نمایندگان دوره‌های قبلی چه بوده است. شورای نگهبان تا چه اندازه در این زمینه شفاف‌سازی کرده است.
روزنامه «ابتکار» در همین زمینه گفت‌وگویی دارد با دو نفر از حقوقدانان به منظور بررسی ابعاد حقوقی این ماجرا که چرا با وجود اصل آزادی بیان در قانون اساسی باز هم نمایندگان مجلس خیلی تمایل ندارند از این حق خود استفاده کرده و در برخی زمینه‌ها با خاطری آسوده و بدون ترس از اینکه در مرحله بعد رد صلاحیت نمی‌شوند اظهارنظر کنند. نمایندگان حتی مخالفت خود را با طرح شفاف‌سازی آرای نمایندگان اعلام کردند.
علی دشتی، حقوقدان با بیان اینکه حق اظهارنظر یک حق پذیرفته شده در همه پارلمان‌های دنیا است، به «ابتکار» گفت: طبق قانون اساسی اظهارنظر حق اساسی نمایندگان است و می‌توانند در همه امور کشور نظر بدهند. برای تضمین این حق هم قانونگذار اصل مصونیت قضایی را در اصل 84 قانون اساسی آورده است. یعنی نمایندگان طبق قانون اساسی حق اظهارنظر در همه امور کشور را دارند و از این بابت نباید مورد تعقیب قرار گیرند. البته اگر اظهار نظر متضمن جرم باشد روش‌هایی برای پیگیری قانونی وجود دارد.
دشتی در افزود: آزادی بیان را می‌توان به دو گونه تصور کرد. اولی آزادی در حین بیان و دوم و به قول معروف آزادی پس از بیان. به گمان ما هر دو نوع آزادی در قوانین ما مورد شناسایی قرار گرفته است. ترس نمایندگان از اظهارنظر ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد. البته ممکن است این اظهارنظر در رد صلاحیت آنها تاثیرگذار باشد و در پرونده آنها ثبت شود وگرنه در قانون اساسی ما آزادی پس از بیان نیز وجود دارد. اما به لحاظ قوانین و حقوق نمایندگان اینها نباید باعث باعث محرومیت و سلب حقوق از نمایندگان باشد.
نظام حقوقی و سیاسی مکلف است تضمین‌های لازم برای آسودگی خاطر نمایندگان فراهم کند
این حقوقدان در ادامه تصریح کرد: اینکه برخی از دوستان مطرح می‌کنند طرح شفافیت آرای نمایندگان در شرایط کنونی به دلیل اینکه جامعه امروز ما هنوز رشد لازم را در این زمینه پیدا نکرده است، قبول ندارم. چرا که اگر مردم به آن حد از رشد نرسیده‌اند پس در انتخاب نمایندگان خود نیز به آن درجه از رشد و آگاهی نرسیده‌اند. باید توجه داشت که مردم زمانی به رشد و آگاهی می‌رسند که شفافیت وجود داشته باشد. اگر شفافیت وجود داشته باشد مستندات لازم برای اجرای قوانین به وجود می‌آید و می‌توانند به آن مواد رجوع کنند. لذا شفافیت در هر حالتی به نفع کشور است. شفافیت در حوزه تقنین مقدمه شفافیت در حوزه اجرا است. تا زمانی که در حوزه تقنین شفافیت نداشته باشیم نمی‌توانیم دولت را موظف کنیم که در حوزه اجرا شفافیت داشته باشد.
آزادی در اظهار نظر و اطمینان نمایندگان از این نظر که عواقب بدی برای آنها ندارد لازمه انجام وظیفه نمایندگی است. نظام حقوقی و سیاسی مکلف است تضمین‌های لازم برای این آسودگی خاطر نمایندگان را فراهم کند.
نمایندگان حق دارند بترسند
نعمت احمدی، استاد دانشگاه و حقوقدان معتقد است که اگر این حرف آقای کدخدایی را درست تلقی کنیم پس دلیل رد صلاحیت بسیاری که نمایندگان در دوره‌های قبل چه بوده است، این را برای مردم و نمایندگان شفاف‌سازی کند.
احمدی به «ابتکار» گفت: اگر این فرمایشات آقای کدخدایی درست است و از روی حرف و نظریات نمایندگان را رد صلاحیت نمی‌کنند، دلایل رد صلاحیت برخی نمایندگان از دور سوم مجلس را اعلام کنند. چرا که شورای نگهبان در دور اول که اصلا نبود و دور دوم مجلس هم این قدرت را نداشت که نظارت استصوابی را وارد کند. توضیح دهند نمایندگانی که رد صلاحیت شدند به استناد چه حکم محکومیت و محرومیت از حقوق اجتماعی محکوم کردیم؟ متاسفانه نمایندگان با همین اظهارنظرات رد صلاحیت می‌شوند.
احراز صلاحیت خلاف اصل قانون برائت است
این حقوقدان تصریح کرد: شورای نگهبان آمده است برای خود یک عنوانی به نام «احراز صلاحیت» را تعریف کرده که در هیچ متن قانونی نیست. برابر قانون باید چهار مرجع از نمایندگان سوال کنند آن چهار مرجع زمانی که مطلب، محکومیت و یا محرومیتی در مورد کاندیدای نمایندگی نداشته باشند باید شورای نگهبان این رای را قبول و آنها را تایید کند. اما ما می‌بینیم که این نهاد اعلام کرده است که من باید احراز صلاحیت کنم. احراز صلاحیت خلاف اصل قانون برائت است. ما در قانون یا اصل استصواب را داریم یا قانون برائت. در قانون اصل برائت می‌گوید من نظارت بر انتخابات را دارم اما شورای نگهبان در اینجا آمده و قانون «احراز صلاحیت» را برای خود تعریف کرده است.
شورایی نگهبان ادله عدم احراز صلاحیت‌ها را منتشر کند
احمدی در ادامه افزود: متاسفانه شورای نگهبان تا این لحظه ادله عدم احراز صلاحیت‌ها را منتشر نکرده است. ما الان در مجلس دهم هستیم، با توجه به اینکه نظارت استصوابی در دو مجلس اول و دوم وجود نداشته است. از مجلس سوم یعنی 8 مجلسی که شورای نگهبان تعداد بیشماری را رد صلاحیت کرد و بعضا تا یک سوم نمایندگان هم جزو آنها بوده است. بیاییم دلایل این رد صلاحیت‌های گسترده را بررسی کنیم. ببینیم اگر دلیلش چیز دیگری بوده چرا اعلام نمی‌کنند.
وی گفت: من ضمن احترام به آقای کدخدایی یک سوالی را مانند احمدی‌نژاد مطرح می‌کنم. ما 8 دوره نظارت استصوابی را داریم. بیایند بگویند در این 8 دوره‌ای که نظارت استصوابی بوده است و تعداد زیادی افراد شاخصی از صادق خلخالی گرفته تا نایب رئیس مجلس مانند آقای بهزاد نبوی و آرمین و خیلی از افراد دیگری که رد صلاحیت شدند، اینها حکم محکومیت نداشتند، چه اتفاقی افتاد که این افراد رد شدند؟ زمانی که می‌گویند ما نمایندگان را به خاطر اظهار نظر رد صلاحیت نمی‌کنیم پس دلیل رد این افراد چه بوده است. بیایند شفاف‌سازی کنند که به چه علت رد صلاحیت شدند.
نمایندگان نمی‌توانند این سخن آقای کدخدایی را بپذیرند
این استاد دانشگاه با بیان اینکه نمایندگان نمی‌توانند این سخن آقای کدخدایی را قبول کنند، گفت: دلیل آن این است که نمونه‌اش آن را نسبت به همکاران‌شان قبلا دیده‌اند. این امر حتی در مورد ریاست‌جمهوری هم مطرح بوده است. مثلا مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی چه حکم محکومیتی داشت که رد صلاحیت شدند؟ حتی صحبت هم شد که آقای حسن روحانی هم رد صلاحیت شدند و در رای گیری دور دوم رای آورده است. پس ما می‌بینیم که نمایندگان ما حق دارند که بترسند.
وی در ادامه گفت: بهزاد نبودی، محسن آرمین، محمد نعیمی‌پور و شکوری‌راد؛ این افراد حتی قبل از حادثه 88 رد صلاحیت شدند. سوال اینجا است علت رد صلاحیت این افراد چه بوده است. ما می‌بینیم در واقع اینها فقط به دلیل نوشته‌ها، گفته و صحبت‌های‌شان بوده که رد صلاحیت شدند. متاسفانه وقتی نمایندگان اینگونه برخوردها را می‌بینند حق دارند بترسند.
این حقوقدان با اشاره به اینکه نمایندگان برابر با اصل 84 و 86 قانون اساسی حق آزادی بیان و اظهارنظر در حیطه وظایف نمایندگی خود را دارند، گفت: در اصل 99 قانون اساسی آمده است که شورای نگهبان نیز در رابطه با صلاحیت نمایندگان مجلس نظارت دارد، اما دیگر ورود پیدا نکرده و تعریفی از آن نداده است.
احمدی افزود: در مجلس سوم بود که شورای نگهبان در پاسخ به وزیر کشور وقت که پرسیدند نظارت چگونه است؟ آمد برای خود یک واژه جدیدی به نام «نظارت استصوابی» وارد کرد که من حقوقدان تا آن تاریخ این کلمه را نشنیده بودم. بعدا مجلس آمد قانون آن را نوشت. الان هم شورای نگهبان به عنوان مفسر قانون این حق را برای خودش قائل شده و پاسخگو هم نیست. یعنی حتی ما اگر این وضع را داشتیم که شورای نگهبان علت رد صلاحیت‌ها را به خود نمایندگان اعلام می‌کرد، باز وضعیت بهتر بود. مردم حق دارند بدانند وقتی به یکی رای می‌دهند و او چهار سال در مجلس بوده چرا در دوره دوم رد صلاحیت میشود، این وظیفه شورای نگهبان است و این حق مردم است که این موضوعات را بدانند. ما حتی نمونه‌ای داشتیم مانند خانم خالقی که بعد از تایید صلاحیت و انتخاب مردم و بعد از ورود به مجلس او را رد صلاحیت کردند.
سایر اخبار این روزنامه
رئیس کل دادگستری تهران:
مشایی ۶ سال و نیم و جوانفکر 4 سال به زندان می‌روند
رضا دهکی
تو برو خود را باش!
احمدرضا اعتماد مظاهری از جای خالی چاپخانه‌داران در کارگروه تامین کاغذ می‌گوید
چاپ ؛ حلقه اول زنجیره یک بحران فرهنگی
منابع مطلع از برگزاری جلسه نمایندگان گروه تحقیق اروپایی برای چگونگی برکناری نخست‌وزیر خبر دادند
بیژن اشتری ، مترجم و منتقد سینما در گفت‌وگو با «ابتکار»:
سینماگران اندکی اهل کتاب خواندن هستند
«ابتکار» ابعاد حقوقی مصونیت نمایندگان و دلایل واهمه آنها از اظهارنظرهای صریح را بررسی می‌کند
«ابتکار» از دغدغه های اجتماعی درباره مراسم سوگواری محرم گزارش می دهد
عزاداری حسینیِ حسینی
رئیس‌جمهوری در جلسه هیات دولت:
به جز چند کشور معدود معلوم‌الحال، هیچ‌کس در کنار آمریکا قرار ندارد
حسین عرفانی درگذشت
از «هامفری بوگارت» تا «اسب لوک خوش شانش » با یک عینک بزرگ!
رئیس‌جمهوری در جلسه هیات دولت:
به جز چند کشور معدود معلوم‌الحال، هیچ‌کس در کنار آمریکا قرار ندارد
