زمانی برای شفاف شدن رسانه ملی

سجاد وجدانیان- محرم، ماهی است که یادآور تکلیف است. مسلمانان هر سال در این ماه با بازخوانی حوادث کربلا، تکالیف خود را مرور می‌کنند. برای درک تکلیف‌های برآمده از قیام، باید گفت که هدف برای همه کاملا مشخص بود و هیچ جای ابهامی برای هیچ‌کس نداشت. ترجمه امروزی این پیام قیام، شفاف بودن امور است. مواجهه اقتصاد کشور با بحران‌های نوظهور، لزوم و اهمیت شفافیت را بیش از هر زمان دیگری برجسته ساخته است. در واقع شفافیت یک تکلیف است که چاره‌ای جز عمل به آن نداریم و هیچ‌کس هم از آن مستثنی نیست. یکی از مراکزی که لازم است فعالیت‌هایش شفاف‌سازی شود، رسانه ملی است: چقدر بودجه و درآمد دارد، اینها چگونه هزینه می‌شوند، جایگاه نظارت مردمی در صدا‌و‌سیما کجاست و اینکه اصلا فعالیت رسانه ملی با این همه شبکه، توجیه اقتصادی دارد یا ندارد. شفاف‌سازی همه موارد مربوط به صدا‌و‌سیما، نیاز به تغییر در ساختار قانونی و مدیریتی آن دارد. با این حال برخی موارد قابل نظر دادن است. به عنوان مثال وقتی برنامه‌های صدا‌و‌سیما را مرور می‌کنیم، با انبوهی از برنامه‌های تکراری مواجه می‌شویم. برخی از این برنامه‌ها به قدری تکرار شده که شاید اگر به جای آنها، صدای بوق ممتد پخش شود، مناسب‌تر و قابل تحمل‌تر باشد. صدا‌و‌سیما پخش این برنامه‌ها را به درخواست مردم نسبت می‌دهد ولی آیا واقعا چنین است؟ برنامه‌های پرمخاطبی مانند نود، شفافیت مناسبی در این خصوص دارند و آمار می‌دهند. می‌توان همین الگو را برای سایر برنامه‌ها هم به کار بست یعنی سامانه‌ای تشکیل شود که در آن درخواست‌های مردمی نسبت به پخش برنامه‌های تکراری ثبت شود و این سامانه برای عموم قابل دسترسی باشد. تشکیل چنین سامانه‌ای حداقل این حسن را دارد که تعداد درخواست‌ها برای هر برنامه را مشخص می‌کند و دیگر نمی‌توان چیز نامعقولی مانند تعداد دفعات پخش برخی از سریال‌ها را به مردم نسبت داد. نتیجه دیگری که به دنبال این به دست می‌آید، این است که اگر تعداد مخاطبان یک شبکه از تعداد انگشتان دست هم کمتر باشد، آیا ادامه فعالیت آن شبکه مقرون به صرفه هست به ویژه اینکه هزینه پخش آن از ‌جیب مردم‌ تامین می‌شود. شفاف‌‌‌سازی کمک زیادی به برنامه‌ریزی برای شبکه‌ها (بودن یا نبودن) و برنامه‌ها (پخش یا عدم پخش) خواهد کرد. هرچند موضوع پخش فقط به برنامه‌ها محدود نمی‌شود بلکه شامل تبلیغات هم می‌شود. بعضا تبلیغاتی پخش می‌شود که با بزرگنمایی برخی ویژگی‌ها یک کالا، بینندگان را نسبت به خرید آن به شدت ترغیب می‌کنند. در این تبلیغات همه چیز و به ویژه چهره‌های خندان افرادی که از آن محصول استفاده کرده‌اند، نشان داده می‌شود و تنها چیزی که اصلا نشان داده نمی‌شود، کارخانه سازنده است. خیلی راحت می‌توان به این نتیجه رسید که کالای تبلیغ شده، یک کالای وارداتی است و آنقدر هم برای واردکننده سود دارد که حاضر شده هزینه سنگین تبلیغ در رسانه ملی را بپردازد ولی کالایش را در هر حال به فروش برساند. احتمال اینکه فسادی در این نهفته باشد، بسیار بالاست. شفاف‌سازی مناسب، راه را برای این‌گونه تبلیغات می‌بندد. امید است که پیام شفاف‌سازی محرم به خوبی شنیده شده و به کار گرفته شود.
s.vojdanian@chmail.ir