وزیر نفت: هرتصمیمی خلاف منافع ایران باشد وتو می‌کنم



گروه اقتصادی/ با نزدیک شدن به 13 آبان ماه سال‌جاری یعنی موعد اعمال تحریم‌های نفتی امریکا علیه ایران، بازار نفت و بخصوص سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) سیاسی‌تر شده است.
درحالی که در روز اول تیرماه اعضای اوپک یکصد و چهارمین نشست خود را برگزار کرده‌اند، فردا (اول مهرماه) قرار است نشست کمیته مشترک نظارتی وزارتی نظارت بر توافق اوپک و غیراوپک (JMMC) در الجزایر برگزار شود. با وجودی که این کمیته تنها برای نظارت بر پایبندی به سهمیه‌ها و تعهدهای اعضاست و ارتباطی با نشست‌های عادی سالانه وزیران نفت و انرژی اوپک ندارد، اما پشت پرده همکاری‌های سیاسی برخی از اعضای اوپک همچون عربستان با امریکا این نشست را با حاشیه‌های بسیاری همراه کرده است.


کمیته مشترک نظارتی وزارتی نظارت بر توافق اوپک و غیراوپک تنها مسئولیت بررسی و نظارت بر پایبندی اعضا به تعهدهای کشورهای حاضر در توافق کاهش عرضه اوپک و غیراوپک را به عهده دارد و از لحاظ قانونی حق تصمیم‌گیری و تصویب مصوبه‌ای ندارد.
تولیدکنندگان نفت عضو و غیرعضو اوپک سال 2016 توافق کردند تولید نفت خام خود را در مجموع حدود یک میلیون و
 800 هزار بشکه در روز کاهش دهند که این توافق تا پایان ماه دسامبر 2018 معتبر است.
کشورهای حاضر در توافق تصمیم گرفتند به منظور نظارت بر حسن اجرای مصوبه‌های نشست‌های اوپک و نشست‌های مشترک اوپک و غیراوپک و بررسی میزان پایبندی تولیدکنندگان به سهمیه‌ها و تعهدها، کمیته‌ای متشکل از چند کشورعضو و غیرعضو اوپک تشکیل دهند که هرچند وقت یکبار نشست‌های فنی با حضور کارشناسان و نشست‌های وزارتی با حضور وزیران کشورهای عضو کمیته برگزار می‌شود. نشست‌های عادی وزیران نفت و انرژی اوپک هر سال 2 بار در تابستان و زمستان برگزار می‌شود، دومین نشست امسال وزیران اوپک یعنی نشست 175 این سازمان سوم دسامبر (12 آذرماه) در مقر دائمی اوپک واقع در وین اتریش برگزار می‌شود.
کمیته رصد و نظارت بر برنامه کاهش عرضه (JMMC) متشکل از وزیران کشورهای کویت، عربستان، ونزوئلا، الجزایر، روسیه و عمان است. امارات هم به عنوان رئیس دوره‌ای اوپک در این نشست‌ها حضور دارد.
این درحالی است که بیژن زنگنه، وزیر نفت در نشست این کمیته که روز یکشنبه (23 سپتامبر، یکم مهرماه) در الجزایر برگزار می‌شود، شرکت نخواهد کرد و حسین کاظم‌پور اردبیلی، نماینده ایران در هیأت عامل اوپک، ریاست تیم ایرانی را به‌عهده خواهد داشت.
زنگنه به تازگی در گفت‌وگویی با مؤسسه خبری پلاتس و خبرگزاری بلومبرگ درباره موضع ایران در این نشست گفته است که اعتقاد داریم که کمیته مشترک وزارتی نظارت بر توافق کاهش عرضه نفت اوپک و غیراوپک حق تصمیم‌گیری ندارد. این کمیته اختیار قانونی ندارد و از نظر حقوقی دارای صلاحیت نیست که درباره هیچ مسأله‌ای به تصمیم برسد و نظارت‌ آن هم تعیین کننده نیست.
هر تصمیمی که منافع ملی ما را تهدید کند وتو می‌کنم
وزیر نفت دراین گفت‌و‌گو با بیان این‌که«کمیته نظارتی اوپک و غیراوپک از نظر حقوقی حق تصمیم‌گیری ندارد»، گفت: بدون لحظه‌ای تردید، بی‌گمان من هر تصمیمی را که منافع ملی ما را تهدید کند وتو می‌کنم. بدون لحظه‌ای تردید. وتو به این معناست که آن تصمیم قانونی نیست.این نهاد تنها نظارت و بررسی می‌کند و به نشست وزارتی گزارش ارائه می‌دهد و این کمیته حق تصمیم‌گیری ندارد.
اوپک قربانی یک جریان خزنده
زنگنه تصریح کرد: تحلیل من اکنون این است که اوپک قربانی جریانی خزنده است که همزمان نتیجه همکاری با امریکا و ترس از قانون ضد اوپکی مطرح شده در کنگره امریکا، نوپک (NOPEC) است؛ آنها اوپک را قربانی می‌کنند و به آهستگی، بدون اعلام علنی این مسأله، آنها قصد دارند تعداد زیادی از کشورهای تولیدکننده را گردهم آورند و مجمعی ایجاد کنند تا جای اوپک را بگیرد.در عمر نزدیک به 60 ساله اوپک، چنین شرایطی بارها اتفاق افتاده است، فراز و نشیب‌های بیشتری هم در آینده وجود خواهد داشت. شما نباید اوپک را تنها به دلیل ترس قربانی کنید.
وزیر نفت با بیان این‌که«از دید من اوپک یکی از بزرگترین موفقیت‌های جهان سوم است، نه تنها برای تولیدکنندگان نفت بلکه سازمانی است که می‌تواند در اقتصاد جهان کارآمد باشد»، گفت: کسانی هستند که می‌خواهند آن را منحل کنند و می‌خواهند بی‌دلیل این نهاد (کمیته وزارتی نظارت بر توافق اوپک و غیراوپک) را بزرگتر از آن چیزی که هست جلوه دهند.
وی افزود: روسیه برای مدتی کمک کرد و در وضع کنونی، آنها مشکل ما نیستند؛ آنها کمک کردند و سپس آن دوران منقضی خواهد شد و آنها هر چه بخواهند طبق منافع ملی خود به عنوان کشوری که یک تولیدکننده نفت غیر عضو اوپک است، همکاری می‌کنند، اما من از کشورهای عضو اوپک انتظار بیشتری دارم و بویژه در وضع کنونی درست نیست که دو عضو به سردمداری و ایفای نقش رهبری در جریان ضد ایرانی بپردازند.این کار نه در عالم همسایگی و نه در عالم همکاری، صحیح نیست. آنها این موج ضد ایرانی را پی می‌‌گیرند و سپس در همکاری با امریکا همسو می‌شوند تا به ایران آسیب بزنند و برخی کشورهای غیر عضو اوپک را با خود نیز همراه می‌کنند که الزاماً عمق این پیچیدگی سیاسی را درک نمی‌کنند و دیگر جنبه‌هایی که نمی‌خواهم در اینجا توضیح دهم.
وی ادامه داد: اوپک و برخی کشورهای غیرعضو اوپک همسو با رویکرد امریکا فعالیت می‌کنند، متأسفانه بخشی از دبیرخانه اوپک هم در این جهت حرکت می‌کند و ما متوجه این مسأله هستیم و من به این وسیله می‌خواهم به دبیرخانه تذکر بدهم که درباره بخشی از فعالیت‌های خود، مراقب باشد و به آنها یادآوری می‌کنم که اوپک سازمانی مستقل است و زیر مجموعه وزارت انرژی امریکا نیست و مسئولان اوپک باید به این مسأله توجه کنند.
وی افزود: آنها باید علنی مطرح کنند و بگویند: «امریکا با ما تماس گرفته و به ما گفته است که تولید را افزایش دهیم و ما هیچ راه دیگری نداریم جز این که این کار را انجام دهیم.»
وزیر نفت در پاسخ به این‌که «آیا شما به عنوان یک عضو بنیانگذار اوپک، درباره این سازمان نگران هستید؟»، گفت: بله ما نگران هستیم، اما بیشتر درباره خود ایران. من این سازمان را برای ایران می‌خواهم، نه برعکس. ما سازمانی ایجاد کردیم که جهان سوم تاکنون از آن سود برده است. این سازمان همچنان می‌تواند نقش ایفا کند، اما جهان تغییر می‌کند و تحولاتی دارد. ما نباید یکی از اصول یعنی قدرت را فراموش کنیم. نفوذ در جهان از قدرت می‌آید، نه از استدلال و این موضوع بسیار مهم است.
وزیر نفت در پاسخ به این‌که «اگر نشست آینده کمیته مشترک وزارتی نظارت بر توافق اوپک و غیراوپک به تصمیمی برسد که فراتر از پیشنهاد مصوب باشد، آیا اوپک رویکردی درباره آنچه باید انجام شود، دارد؟»، گفت: باطل است. این نامعتبر و یک تصمیم باطل است. چنین تصمیمی غیر قانونی است.
وزیر نفت در پاسخ به این‌که «دیدگاه شما درباره توافق کنونی اوپک و استمرار آن چیست؟»، گفت: توافق واقعاً دیگر وجود ندارد. تمام شده است.
وی افزود: برخی اعضای اوپک، برخلاف هر موضوعی که خودشان گفته‌اند و بر خلاف شعار خود ضد سیاسی کردن اوپک، در واقع آنها دارند کل سازمان را سیاسی می‌کنند با این هدف که خواسته امریکا را اجرایی کنند. و آنها زمینه را برای آنها (امریکا) فراهم می‌کنند. وقتی که آنها می‌گویند «ما برای تضمین (عرضه) بازار آماده هستیم» منظور آنها این است که «امریکا، ایران را هر چه که می‌خواهی تحریم کن و مردم ایران را نابود کن و این مشکلی نیست. ما در کنار تو هستیم.» از دید سیاسی، معنایش این است. این موضوع به معنای همکاری با امریکا در تحریم ایران است. زنگنه در پاسخ به این‌که «تحریم‌ها و وضع کنونی چه تفاوتی با وضع در سال 2011 دارند»، گفت: در آن زمان با تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد روبه‌رو بودیم. اکنون تنها قلدری امریکاست و در آن زمان تحریم‌های چند جانبه و بین‌المللی بود. اکنون هیچ کشوری به جز اسرائیل و دو کشور دیگر در منطقه با امریکا نیست.
وی ادامه داد: امریکایی‌ها بشدت تلاش می‌کنند تا جلوی رشد قیمت‌ها را تا ماه نوامبر بگیرند، اما اگر نگاه کنید، روند کنونی قیمت‌ها اکنون افزایشی است و آنها با مداخله قیمت را پایین می‌آورند، اما اگر آن را به حال خود بگذارند، روند قیمت رو به افزایش است و به افزایش ادامه می‌دهد.
این عضو کابینه دولت در پاسخ به این‌که «آیا امریکا می‌تواند صادرات ایران را صفر کند و یا این‌که این یک بلوف است؟»، تصریح کرد: من فکر می‌کنم که به‌واقع آقای ترامپ بدون مشورت با کارشناسان حتی درون دولت امریکا چنین تصمیمی را گرفته که صادرات نفت ایران را به صفر برساند، مصرانه و سرسختانه هم درصدد اجرای آن است. اکنون به‌تازگی متوجه شده‌اند که این تصمیم شدنی نیست، بنابراین در پی آن هستند که حتی برای یک ماه هم که شده به‌طور نمادین صادرات ایران را به صفر برسانند، بنابراین آقای ترامپ به‌طور جدی و با همه قوای خود درصدد صفر کردن صادرات نفت ایران است.