«ابتکار» از نمایشگاه آثار تاریخی هلند در ایران و نمایشگاه ایران در هلند گزارش می‌دهد

تاریخِ سرزمین «گل‌ها» در خانه «شیران»
زهرا داستانی
برای پنجمین‌بار است که آثار تاریخی کشور‌های دیگر به موزه‌های ایران راه پیدا کرده. بعد از مجموعه آثاری که از موزه لوور در موزه ایران باستان به نمایش درآمد این‌‌بار آثار تاریخی کشور هلند است که پا به این موزه گذاشته. بعد از گذشت 4 ماه که مجموعه‌ای از آثار تاریخی ایران در موزه‌ درنتس هلند به نمایش گذاشته شده حالا در 10 مهر ماه 1397 موزه ایران باستان میزبان آثار تاریخی از کشور هلند است.
تبادل آثار باستانی نکات مثبتی بسیار برای ایران به همراه دارد، تغییر دیدگاه کشور‌های دیگر نسبت به ایران یکی از آنها است، چرا که تا سخن از ایران پیش می‌آید تصویری که پیش چشم جهانیان نقش می‌بندد جنگ، نابسامانی و عدم امنیت است. اما یکی از دستاوردهایی که مسئولان میراث فرهنگی از انتقال اشیاء تاریخی ایران به کشورهای دیگر یاد می‌کنند این است که با افتتاح این نمایشگاه‌ها دست کم روزانه 10 الی 15 نفر از مردم کشورهای دیگر مشتاق به بازدید از ایران و موزه ایران باستان می‌شوند. مسئولان میراث فرهنگی از ابتدای دولت یازدهم تاکنون نزدیک به 5 نمایشگاه از آثار تاریخی کشورهایی ارمنستان، کره جنوبی، ایتالیا، فرانسه و هلند برپا کرده‌اند. علاوه برآن برپایی نمایشگاه‌هایی از آثار تاریخی ایران در فرانسه و هلند نتیجه این اقدام مشترک بوده است. بعد از بازگشت مجموعه آثار قاجاری از فرانسه که با عنوان «امپراطوری گل‌های سرخ» در این کشور به نمایش درآمد، حالا همزمان با برگزاری نمایشگاه آثار تاریخی هلند، آثاری از موزه ایران باستان نیز در هلند به نمایش درآمده است.


سفر 196 اثر تاریخی ایران به هلند
جبرئیل نوکنده رئیس موزه ایران باستان درباره این نمایشگاه در هلند می‌‌گوید: 196 اثر تاریخی از دوره پایانه سنگی تا دوره صفوی متعلق به موزه ایران باستان در موزه درنتس به نمایش‌ درآمده است. او درباره اهداف برگزاری این نمایشگاه در هلند می‌گوید: هدف اصلی ما به نمایش گذاشتن فرهنگ و تمدن تاریخی ایران است چرا که برخی از کشور‌ها ادعا دارند ایران دارای فرهنگ 10 هزار ساله است. نوکنده ادامه می‌دهد: در این نمایشگاه آثار تاریخی ایران از دوران پارینه سنگی، دوران مس و آهن و همچنین آثاری از بیش از 60 محوطه تاریخی شاخص ایران از جمله شوش، شهداد و تپه سیلک و شیخ صفی، نیشاپور و گرگان و.... در 7 گالری به نمایش در آمده است. از جمله شاخص‌ترین اثری که از ایران به هلند منتقل شده می‌توان به ریتون هخامنشی، چینی‌های آبی و سفید اشاره کرد که پر بازدید‌ترین آثار ایرانی محسوب می‌شوند. او درباره طراحی ویترین نمایشگاه آثار ایران در هلند می‌گوید: طراحی نمایشگاه به گونه‌ای انجام شده که فرهنگ ایرانی اصیل را در معرض دید قرار دهند، به صورتی که در تزئین ویترین‌هایی که در موزه وجود دارد از فرش اصیل ایرانی استفاده شده است. رئیس موزه ایران باستان می‌گوید: در این موزه یک فیلم 13 و نیم دقیقه‌ای به نمایش در می‌آید که فرهنگ ایران باستان را به بازدیدکنندگان معرفی می‌کند. چند مولاژ از جمله تندیس بزرگ‌زاده اشکانی یا مرد شمی در این موزه به نمایش گذاشته شده است. همچنین کاتولوگ 295 صفحه‌ای این مجموعه که توسط 17 پژوهشگر که 13 نفر آن ایرانی بودند تهیه شده و تاکنون نزدیک به 7 هزار نسخه آن به چاپ رسیده است. به گفته رئیس موزه درنتس کاتولوگ‌ها در هلند به چاپ سوم رسیده است و می‌توان گفت این مسله نشان‌دهنده موفقیت موزه درنتس است.
ورود 300 اثر هلندی به ایران
آثار تاریخی ایران اما تنها مهمان هلندی‌ها نیستند. بیش از ۳۰۰ اثر باستان‌شناسی و هنری قرون ۱۸ تا ۲۰ مربوط به کشور هلند از دیروز مهمان موزه ایران باستان شده‌اند. آثار این نمایشگاه شامل ۳۳۱ ظرف سفالین و فلزی، ابزار سنگی، زیورآلات، مومیایی طبیعی انسان، تابلو نقاشی و سفال قرون ۱۹ و ۲۰ و آثار دیگر می‌شود که در سه بخش باستان‌شناسی، سفال و نقاشی‌های این دو قرن هلند به نمایش درآمده است. این آثار به تهران آمده‌اند تا علاوه‌بر اینکه مشوق ورود گردشگران هلندی به ایران باشند، به آمار بازدیدکنندگان ایرانی از موزه ایران باستان، آمار فروش بلیت‌ها و درآمد موزه بی‌افزایند. درآمدی که البته چیزی از آن به صورت مستقیم به موزه‌ ایران باستان و حوزه فرهنگ ایران نمی‌رسد بلکه به خزانه دولت واریز می‌شود تا در آینده برای آن تصمیم‌گیری شود.
با موزه درنتس آشنا شویم
پیش از اینکه از آثار تاریخی هلندی‌ها در این نمایشگاه بازدید کنید شاید بهتر باشد بیشتر درباره موزه درنتس بدانید. این موزه یکی از قدیمی‌ترین موزه‌های هلند است که در سال 1854 تاسیس شده است. آن طور که یکی از اعضای این موزه در بازدید خبرنگاران از این مجموعه بیان می‌کند، تاسیس موزه بعد از برگزاری یک نمایشگاه کشاورزی کلید می‌خورد. نمایشگاهی که در آنجا تعدادی از اشیاء باستان‌شناختی جمع‌آوری و به نمایش درآمده بوده است. تعدادی از باستان‌شناسان و دولت‌مردانی که در آن نمایشگاه حضور داشتند فکر کردند که باستان‌شناسی استان «برنته» بسیار حائز اهمیت است و می‌تواند یک موزه خاص خود داشته باشد. زمانی که موزه برای اولین بار تاسیس شده مجموعه این موزه بسیار کوچک بوده به طوری که کل آثار در یک اتاق جا می‌شده اما به سرعت مجموعه توسعه یافت و بزرگ‌تر شده است. امروزه موزه درنتس هلند موزه‌ای است با مجموعه‌ای بیش از 100 هزار اثر که شامل آثار باستان‌شناسی، هنری، تاریخی، هنر مدرن، دوران‌های قدیم و البته شامل آثار دکوراتیو و تزئینی است. که بخشی از آن را می‌توانید در موزه ایران باستان ببینید.
از تبرهای سنگی تا تابلوهای نقاشی
مجموعه آثار تاریخی و هنری که از موزه درنتس هلند در موزه ایران باستان به نمایش درآمده‌اند براساس گاه‌نگاری زمانی چیده شده است. اولین اشیائی که در اولین سالن موزه به چشم می‌خورد کهن‌ترین اثر تاریخی این موزه هستند که به 50 هزار سال پیش تعلق دارند. آنها دو نمونه ابزار سنگی هستند که در یک اردوگاهِ باز در شمال شهر «آسن» در کاوش‌های باستان‌شناسی کشف شده‌اند. این سنگ‌ها که باستان‌شناسان آن‌ها را تبردستی معرفی می‌کنند به احتمال زیاد به دست نئاندرتال‌ها ساخته شده‌اند تا لاشه‌های شکار را قصابی کنند. انسان‌هایی که هنوز هم آثارشان توسط ماهیگیران از کف دریا کشف می‌شود. از آنجایی که هلند کشور کم ارتفاعی است، در دوران‌های سرد سطح دریا کاهش می‌یافته و بخش‌های خشک هلند به سمت اسکاندیناوی و انگلستان پیش می‌رفته است، در این هنگام انسان‌های اولیه نیز شعاع سکونت خود در شمال هلند را افزایش می‌داده‌اند. از همین رو حالا که این بخش به زیر دریا رفته ماهیگیران هر از گاهی از عمق دریا فسیل‌ و ابزارهای سنگی را از زیر آب بالا می‌آورند. در یکی از این موارد ماهیگران بخشی از جمجمه‌ یک نئاندرتال از کف دریای شمال بدست آمده که این نشان می‌دهد که این انسان‌ها در هلند زندگی می‌کرده‌اند.
در این نمایشگاه هر چه به جلو حرکت می‌کنید تاریخ هم به جلو می‌رود. حالا آثاری را می‌بینید که به نسل‌های بعدی نئاندرتال‌ها در هلند تعلق دارد؛ به «شکارچیان هامبورگی». ابزارهایی که از سنگ چخماق ساخته شده و برای تراش پوست حیوانات مورد استفاده قرار می‌گرفته است. بعد از آن شما شاهد سفال‌هایی هستید که پر از شن‌ها هستند. سفال‌هایی که از گورها بدست آمده‌اند و پخت خوبی ندارند. کمی جلوتر تابلویی از اثر کلی بدن یک انسان بر روی شن دیده می‌شود که متعلق به دوره نوسنگی جدید است. در سالن بعدی یکی از آثار شاخص مومیایی مردابی است. مومیایی که فقط از آن پوستی به جای مانده و استخوان‌ها در آب حل شده است. پوستی که شبیه چرم سراسر بدن مومیایی را پوشانده است. این مومیایی سال 1904 به صورت اتفاقی توسط کارگران معدن کشف شده است. بخش بعدی متعلق به سفال‌ها و سرامیک‌ها و نقاشی‌ها است.
سایر اخبار این روزنامه