سناریوی تنبیه کوچکترها




حسن لاسجردی


 کارشناس مسائل بین الملل
با مشخص شدن مسئولیت عربستان در قتل روزنامه نگار مشهور و منتقد که مدت‌هاست در رسانه‌ها و افکار عمومی به خبر اول رسانه‌‌های جهان تبدیل شده، نکاتی چند قابل اهمیت است.
اهمیت قتل خاشقجی به عنوان یکی از مشاورین مهم حاکمیت قبل از سلمان که یکی از مشاوران ترکی فیصل بوده، نشان دهنده آن است که این قتل می‌تواند در راستای چالش قدرت و نزاع بین شاهزاده‌ها و همچنین مخالفان و موافقان پادشاهی بن سلمان باشد. ضمن این‌که اعتراف عربستان به قتل خاشقجی می‌تواند نشان دهنده دایره وسیعی از قتل و جنایت توسط عربستان علیه مخالفانش باشد که در گذشته نیز وجود داشته است. اما این بار در یک پیگیری جهانی عربستان مجبور شد قتل خاشقجی را بپذیرد.
سومین نکته‌ای که باید به آن توجه کرد، تأثیر‌گذاری این اقدام غیر انسانی در مناسبات منطقه‌ای و بین‌المللی است. این جنایات که اینک با پذیرش مسئولیت آن توسط سعودی‌ها می‌تواند نقطه آغاز حملات متعدد علیه خاندان سعودی در ریاض شود و در عین حال چالش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی بسیاری را برای عربستان به وجود آورد. اعتراض‌های کشورها، ملت‌ها، افکار عمومی و سازمان‌ها تا مدت‌ها می‌تواند عربستان را به عنوان متهم اصلی بسیاری از ترورها، قتل‌ها و تبعید‌ها معرفی کند و در این راستا سازمان‌های بین‌المللی و حقوق بشری و کسانی که ادعای دغدغه‌های بشری دارند، می‌توانند تیر حملات خود را به سوی عربستان نشانه روند.
نکته بعدی رویکرد ایالات متحده به این مسأله است. امریکایی‌ها تاکنون از زبان ترامپ تلاش کرده‌اند مدیریت این بحران را در دست گرفته و ضمن ایجاد یک فرصت تنفس سیاسی برای حاکمیت در عربستان به نوعی آنها را از این نقض آشکار حقوق بشر مبرا سازند. اما به نظر می‌رسد با اعتراض رسانه‌ها، چهره‌های مشهور و مخالفین حزبی در آستانه انتخابات کنگره تحت فشار قرار گیرند.
نکته دیگر در رابطه با نحوه مدیریت این بحران از سوی ترکیه است که با توجه به اختلافات و چالش‌های چند ماه گذشته بین آنکارا و ریاض اینک اردوغان و دولتمردانش فرصت مناسبی دارند تا ضمن فشار سیاسی به حکومت عربستان از این بحران برای کسب امتیازات بزرگ اقتصادی و سیاسی سود جویند.
به هر صورت اعتراف عربستان به دست داشتن در این قتل اگر چه به جایگاه این کشور آسیب جدی می‌رساند اما به نظر می‌رسد در حال حاضر توافقاتی در حال شکل‌گیری است که در آن امریکا و عربستان  در یک سناریو‌سازی با تنبیه نفرات دست دوم به نوعی این بحران را مدیریت کرده و از آسیب رساندن به خاندان سعودی جلوگیری کنند که این موضوع بیدار باش افکار عمومی جهانی را می‌طلبد.
سخن پایانی این‌که عربستان در سایه یکه تازی محمد بن سلمان و زیاده خواهی این شاهزاده جوان در ماه‌های گذشته تلاش زیادی برای حضور پررنگ در بحران‌های مختلف سوریه، عراق، قیمت نفت، مسائل هسته‌ای ایران، جنگ یمن و تشکیل دولت در لبنان و دیگر مسائل داشته که از میان همه این مسائل می‌خواست از خود یک چهره مدرن جهانی بروز دهد ولی موضوع قتل خاشقجی همه رؤیاهایش را نقش بر آب کرد.