روزنامه ابتکار
1397/08/02
سخنرانی اردوغان در مورد جمال خاشقجی و تحریم کنفرانس سرمایه‌گذاری عربستان آخرین چالش سعودی ها بوده است
محو داووس صحرا در شن‌های سرخمحمدرضا ستاری
در حالی که گفته میشود شاهزاده فیصل پس از سفر به ترکیه به پادشاه عربستان گفته ما یک بحران بزرگ در پیش داریم، علاوه بر فشارهای سیاسی روز افزون بر ریاض، سعودی‌ها از منظر اقتصادی نیز ضربه‌هایی جدی متقبل شده‌اند. نمونه برجسته این مساله مربوط به کنفرانس سه روزه سرمایه‌گذاری عربستان موسوم به داووس صحرا است که بسیاری شرکت‌ها و مقامات بین‌المللی از حضور در آن انصراف دادند.
پس از اینکه عربستان سعودی ماجرای قتل جمال خاشقجی روزنامه‌نگار منتقد عربستانی را پذیرفت و اعلام کرد که او در جریان یک درگیری در کنسولگری عربستان در استانبول ترکیه کشته شده است، طی دو روز قبل ابعاد جدیدتری از این ماجرا فاش شد. همزمان با گفت و گوی عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان مبنی بر اینکه قتل خاشقجی کار عوامل خودسر بوده و پادشاه و ولیعهد عربستان از این ماجرا بی خبر هستند، رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه که نقش زیادی در افشاگری در خصوص سرنوشت خاشقجی داشت، دیروز طی سخنرانی خود در پارلمان ترکیه با ذکر جزئیاتی از قتل این روزنامه‌نگار مشهور، گفت که این مساله از پیش برنامه‌ریزی شده و وحشیانه بوده است.
اردوغان همچنین گفت که دو تیم از عربستان با هواپیمای خصوصی به استانبول آمده و در حالی که هارد دیسک دوربین‌های کنسولگری از شبکه خارج شده بود، دیگر صحنه‌ای از خروج خاشقجی از کنسولگری به دست نیامده است. هر چند ابتدا سعودی‌ها هرگونه دست داشتن در ناپدید شدن خاشقجی را انکار کرده و اجازه تفتیش ساختمان را نیز نمی‌دادند، با پیگیری شخص خودم، سرکنسول توسط ریاض برکنار شده و ماموران ترکیه توانستند ساختمان کنسولگری را بازرسی کنند. من پس از اعلام قتل خاشقجی نیز با پادشاه عربستان صحبت کردم و آنها نیز اعلام کردند که 18 نفر را در ارتباط با قتل خاشقجی دستگیر کرده‌اند.
اردوغان همچنین تصریح کرد که هر چند جنایت در خاک کنسولگری عربستان رخ داده و بر اساس قوانین بین‌المللی این ساختمان بخشی از خاک عربستان است، اما همین قوانین اجازه نمی‌دهد که این جنایت وحشیانه در یک مکان دیپلماتیک انجام و بعد تحت مصونیت سیاسی قرار بگیرد. خواسته ما این است که عوامل این جنایت شناسایی شوند. مهمتر از آن این است که این افراد از چه کسی دستور گرفته‌اند؟ به خادمین حرمین الشریفین می‌گویم که 18 تن بازداشت شده باید در ترکیه محاکمه شوند و ما این مساله را از بعد انسانی و وجدانی تا انتها دنبال می‌کنیم.
تمام دنیا علیه عربستان متحد شد
در همین راستا طی دو روز گذشته تحولات مهم دیگری نیز به موازات افشا شدن جزئیاتی از قتل جمال خاشقجی منتشر شد. نخستین مساله، بحث تحریم‌های تسلیحاتی عربستان بود که توسط آلمان مطرح شد و بعد از آن سفر مهم جینا هسپل رئیس سیا به آنکارا برای دیدار با اردوغان و پیگیری ماجرای قتل خاشقجی است. در این کشاکش، دونالد ترامپ که از زمان فشار افکار عمومی نسبت به سرنوشت خاشقجی اظهارات ضد و نقیضی را مطرح کرده است، در تازه‌ترین واکنش خود اعلام کرد که از توضیحات ریاض درباره قتل جمال خاشقجی ناراضی است اما در عین حال نمی‌خواهد سرمایه گذاری عربستان در ایالات متحده را از دست بدهد. در همین رابطه دو روز قبل روزنامه وال استریت‌ژورنال آمریکا در گزارشی نوشت که محمد بن سلمان طی تماسی تلفنی با جرارد کوشنر داماد ترامپ علت انتقادات گسترده به خود را جویا شد و وقتی که کوشنر به او گفت باید موضوع قتل خاشقجی مشخص شود، بن سلمان با عصبانیت پاسخ داد: هرگز این کودتا علیه خود را فراموش نکرده و حمایت خود را در جای دیگری جستجو خواهد کرد. این در حالی است که گفته میشود نمایندگان کنگره آمریکا خواستار اعمال فشار بیشتر بر روی عربستان هستند و خبرگزاری آسوشیتدپرس نیز گزارش داده که ممکن است پرونده خاشقجی طرح معامله قرن را برای همیشه دفن کند.
اردوغان پیروز پرونده خاشقجی
در چنین شرایطی دو مساله مهم و جالب توجه طی روزهای اخیر جلب توجه می‌کند. نخست اقدام ترکیه بر سر پرونده خاشقجی است که از همان روزهای اول با ورود رجب طیب اردوغان ماجرا بعد وسیع سیاسی و خبری پیدا کرد. ترکیه طی سه هفته گذشته با یک ابتکار عمل خاص، اطلاعاتی به صورت قطره‌چکانی به بیرون درز داد که رفته رفته به ابعاد آن افزوده شد. پس از این ماجرا و در حالی که ریاض قتل خاشقجی را تائید کرد و حتی روز گذشته خبر آمد که پسر جمال خاشقجی با پادشاه و ولیعهد عربستان دیدار داشته است، روزنامه نیویورک تایمز اعلام کرد که خالد افیصل، یکی از شاهزادگان سعودی به عنوان فرستاده ملک سلمان به دیدار اردوغان رفته و به او پیشنهاد داده در قبال کمک اقتصادی و همچنین لغو محاصره قطر پرونده خاشقجی را مختومه کند، اما اردوغان با عصبانیت این پیشنهاد را رد کرده و آن را یک رشوه سیاسی خوانده است. طبق تحلیل ناظران، اردوغان با هوشمندی از این فرصت استفاده کرده تا علاوه بر برد رسانه‌ای، واگرایی‌های منطقه‌ای خود را نیز با عربستان تسویه کند. به گزارش گاردین به نقل از مدیر برنامه ترکیه در انستیتو واشنگتن، اردوغان یک مبارزه استراتژیک را در قبال طرح عربستان و متحدانش در منطقه آغاز کرده و از این فرصت برای ضربه زدن به راهبردهای ضد اردوغانی و اخوانی عربستان، مصر و امارات بهره‌برداری کرده است. همچنین یک برگ برنده دیگر نیز اکنون در اختیار اردوغان است؛ برکشیدن اسلام ترکیه به جای اسلام عربستانی در جهان اهل سنت.
امیدهای سرمایه‌گذاری عربستان برباد رفت
دومین مساله نیز موضوع ضررهای اقتصادی عربستان در زیر سایه قتل خاشقجی است. در چنین وضعیتی و در حالی که گفته میشود شاهزاده فیصل پس از سفر به ترکیه به پادشاه عربستان گفته ما یک بحران بزرگ در پیش داریم، علاوه بر فشارهای سیاسی روز افزون بر ریاض، سعودی‌ها از منظر اقتصادی نیز ضربه‌هایی جدی متقبل شده‌اند.
کنفرانس سه روزه سرمایه‌گذاری عربستان در ریاض از روز گذشته آغاز به کار کرد. این کنفرانس که برای برنامه‌های اقتصادی عربستان از اهمیت بسیاری برخوردار است، اکنون در آستانه برگزاری آن با انصراف بسیاری از شرکت‌های مهم اقتصادی و شمار کثیری از مقامات مواجه شده است.
نمونه برجسته این ضرر اقتصادی به کنفرانس سرمایه‌گذاری عربستان به روز گذشته باز می‌گردد که قرار بود طی این کنفرانس سه روزه بزرگترین شرکت‌های اقتصادی دنیا در پروژه‌های سعودی سرمایه‌گذاری کنند. ماجرای قتل جمال خاشقجی باعث شد تا بسیاری از کشورها و سرمایه‌گذاری از شرکت در این کنفرانس که به داووس صحرا نیز مشهور است انصراف دهند. بنا بر گزارش خبرگزاری دویچه وله آلمان این کنفرانس سالانه یک مزیت بزرگ برای خاندان سعودی بود و هدف اصلی عربستان از آن جذب سرمایه‌های کلان و دانش تکنولوژیک برای پی‌ریزی یک اقتصاد مستقل از درآمد نفت است.
سال گذشته، ۳۸۰۰ نفر از ۹۰ کشور جهان در کنفرانس سرمایه‌گذاری ریاض شرکت کرده بودند. برای سال جاری نیز، محمد بن سلمان مسئولان ارشد و بلندپایه شرکت‌های مهم جهان و همچنین شماری از سیاستمداران کشورهای مختلف را برای شرکت در این کنفرانس دعوت کرده بود اما بسیاری از سیاستمداران و مسئولان شرکت‌های بزرگ حتی پیش از تایید خبر قتل جمال خاشقجی اعلام کرده بودند که حاضر به شرکت در این کنفرانس نیستند. به عنوان نمونه، بسیاری از نمایندگان رسانه‌های بین‌المللی مانند سی‌ان‌ان، نیویورک تایمز، بلومبرگ و فاینانشال تایمز در اعتراض به ناپدید شدن خاشقجی اعلام کرده بودند که حاضر به شرکت در این کنفرانس نیستند. بسیاری از مسئولان اقتصادی کشورهای دیگر و از جمله کریستیان سوینگ رئیس دویچه بانک آلمان و همچنین دیرک هوکه، رئیس بخش نظامی شرکت ایرباس نیز اعلام کرده‌اند که حاضر به شرکت در این کنفرانس نیستند. همچنین استون منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا و کریستین لاگارد، رئیس صندوق بین‌المللی پول نیز اعلام کرده‌اند که حاضر به شرکت در این کنفرانس نیستند.
کارشناسان در خصوص اهمیت داووس صحرا معتقدند: عربستان با پروژه بزرگ ۲۰۳۰ تصمیم دارد با جلب میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری خارجی خود را از منظر اقتصادی برای آینده بدون نفت آماده کند. در همین رابطه، نهاد ناظر بر سرمایه‌گذاری عمومی در عربستان پیش از برگزاری کنفرانس ریاض اعلام کرده بود که سرمایه‌ای بالغ بر ۴۰۰ میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۰ برای انجام پروژه‌های مختلف پیش‌بینی شده است. قتل جمال خاشقجی و در رابطه با آن افزایش فشار بر شاهزاده عربستان بر موفقیت کنفرانس اقتصادی و سرمایه‌گذاری ریاض سایه افکنده است. بسیاری از کشورها و از جمله آلمان اعلام کرده‌اند که صادرات تسلیحاتی خود به عربستان را متوقف خواهند کرد. بسیاری از سیاستمداران حتی خواستار تجدیدنظر در مناسبات سیاسی دولت‌های خود با عربستان شده‌اند.
از سوی دیگر شبکه الجزیره نیز گزارش داد: در حالی که عربستان در میان فشارهای روزافزون برای مجازات به خاطر قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار و منتقد عربستانی در کنسولگری این کشور در استانبول قرار دارد، جاستین ترودو، نخست وزیر کانادا گفت، اگر به این نتیجه برسد که عربستان از سلاح استفاده غیر متعارف دارد، آماده تعلیق بزرگترین قرارداد فروش سلاح به عربستان است. اظهارات ترودو بیانگر این است که ممکن است اوتاوا قراردادی که در سال ۲۰۱۴ منعقد کرده را به حالت تعلیق درآورد، براساس این قرارداد بخش کانادایی شرکت جنرال داینامیکس آمریکا صادرات خودروهای زرهی سبک به عربستان را برعهده گرفت که ارزش آن ۱۳ میلیارد دلار است. ترودو در پارلمان کانادا با بیان اینکه انتظار دارد سلاح صادراتی کشورش در راهی مورد استفاده قرار بگیرد که کاملا مطابق با حقوق بشر است گفت: قبلا هم وقتی که درباره احتمال استفاده نادرست از سلاح‌های صادر شده خود نگران بودیم، مجوز صادرات را تعلیق کردیم و در انجام دوباره این کار تردید نخواهیم کرد. نخست وزیر کانادا همچنین اعلام کرد، به منظور بررسی بلوکه کردن قرارداد فروش سلاح به عربستان، جلسه‌ای ویژه با مسئولان کشورش داشته است.
سایر اخبار این روزنامه
دخانیات بیشترین درصد تورم در بین اقلام مصرفی را دارد
دودهای گران
سخنی صریح با منتخبان مردم
حامد‌وکیلی
گفتمان «آب و آتش»! (۲)
«ابتکار» از گورهای فراری زنده مانده از زنده‌گیری سازمان حفاظت محیط زیست گزارش می‌دهد
سخنرانی اردوغان در مورد جمال خاشقجی و تحریم کنفرانس سرمایه‌گذاری عربستان آخرین چالش سعودی ها بوده است
چرا نمایشگاه‌های مرتبط با رسانه دچار بی‌نظمی شده‌اند؟
رسانه‌های سردرگم
«ابتکار» از جلسه غیرعلنی درباره FATF گزارش می‌دهد
زمزمه‌های حل مساله پیوستن ایران به FATF در بهارستان
پرسپولیس ایران فینالیست لیگ قهرمانان باشگاه‌های آسیا شد
تعبیر رویای سرخ فینال در شب باشکوه آزادی
رئیس‌جمهوری در دیدار محققان علوم اجتماعی و اساتید جامعه شناسی :
انتقاد نباید دستوری باشد
«ابتکار» حواشی عدم پخش برنامه «نود» را بررسی کرد
لجبازی پر سرو صدای «سیما»
دادستان تهران خبر داد
دستگیری ۵۳ متهم ارزی در۱۰ روز گذشته
