روزنامه آرمان امروز
1397/08/07
معاهدات حق تجارت را ادا می‌کند
آرمان: امروزه تجارت در دنیا سکه‌ای چند روست، اما آنچه که در این میان کمتر به آن توجه شده راز تأثیرگذاری شگرف عرصه حقوق بین‌الملل بر گسترش تجارت و داد و ستد‌های منطقه‌ای و بین‌المللی است. ایران به این عرصه چقدر توجه کرده است؟ حقوقدانان بین‌الملل ما به چه میزان توانسته اند راه را برای بازرگانان بگشایند؟ آیا ساختارهای ما پاسخ بهره برداری از این ظرفیت را داده است؟ به نظر می‌رسد پاسخ این پرسش‌ها نیازمند بررسی‌های تاریخی و سیاسی است که در این گزارش پی گرفته‌ایم. عهدنامه‌ها از زمان‌های بسیار دور، سبب پایبندی کشورها به قوانین بین‌المللی بوده‌اند. یکی از معروفترین و قدیمی‌ترین آن‌ها عهدنامه تردسیلاس است که در سال 1494 میلادی کشورهای فتح شده را به مناطق تحت سلطنت اسپانیا و پرتقال تقسیم کرد. یا عهدنامه 1783 میلادی پاریس که قدیمی‌ترین معاهده‌ای است که ایالات متحده امضا کرده است و موجب پایان یافتن انقلاب آمریکا و پدید آمدن ایالات متحده امروزی شد.نقش معاهدات در شکل‌گیری تجارت منطقه‌ای
کاربرد دیگر معاهدات در زمینه تجارت است. چیزی که مسلم است رابطه منظمی بین سازمان جهانی تجارت و مشروعیت موافقت نامه‌های تجاری منطقه‌ای نیست و در عمل مشاهده شده است که خود این موافقت نامه‌ها -از طریق رفتار واقعی و مستقل- میزان تابعیت خود از قوانین سازمان جهانی را معین می‌کنند. معاهدات بین‌المللی از سوی دیگر، خط مشی سیاست خارجی کشورها را نیز مشخص می‌کنند. برای مثال می‌توانیم به موضوع برجام از دو منظر سیاسی و اقتصادی نگاهی بیندازیم. برجام در ایران حکم یک قانون را دارد. چنان چه در ماده 9 قانون مدنی آمده است: «مقررات عهودی که بر طبق قانون اساسی بین دولت ایران و سایر دول منعقد شده باشد، در حکم قانون است». چنانچه گابریل مارسو، پروفسور دانشکده حقوق ژنو در مقاله‌ای تأکید می‌کند که «در 2 دهه گذشته و از سال 1995 که سازمان تجارت جهانی پدید آمده است، این سازمان در زمینه ایجاد کسب و کارهای جدید نتیجه‌ای حاصل نکرده است. اما از دیگر سوی این افزایش توافقات منطقه‌ای بوده است که در رونق کسب و کار تجارت‌های خود در 2 دهه گذشته نقش اول را بازی کرده است. سازمان تجارت جهانی می‌تواند بهترین پلتفرم اجرایی برای آن باشد.» همچنین او معتقد است که «اگر چه کشورهای بزرگ ترجیح می‌دهند در این سازمان به تجارت بپردازند اما این به تنهایی برای آزادسازی اقتصاد جهانی کافی نیست و معاهدات منطقه‌ای است که عرصه‌های منحصر به فردی را در اختیار فعالان اقتصادی می‌دهد.» او بر این باور است که ارجح دانستن توافقات منطقه‌ای به پیاده سازی برنامه آزادسازی اقتصاد جهانی کمک می‌کند. بر همین اساس، کشورمان حتی پس از خروج آمریکا از این پیمان بر عهد خود با سایر کشورهای حاضر در این عقد، باقی ماند. امری که در ابتدا باعث گمانه زنی‌های منفی بسیاری شد و فشارهای بی سابقه‌ای را به دولت حسن روحانی وارد آورد، اما در نهایت با حمایت کشورهای اروپایی و پیگیری ایران، این قرارداد راه داد و ستد و تعامل با جامعه بین‌المللی را بازگذاشت و سبب وجاهت بیش از پیش کشورمان در عرصه سیاست خارجی شد. چنان چه دکتر حسن روحانی در سخنرانی روز یکشنبه خود در جمع دانشجویان تأکید کرد: «کسی تصور نمی‌کرد روزی فرا برسد که اروپا طرف ایران را بگیرد و نه آمریکا». بازی خوب و شفاف ایران در عرصه بین‌المللی و از سوی دیگر حرکات اشتباه و متعدد ترامپ و خروج‌های مکررواشنگتن از معاهدات بین‌المللی شرایط را به نفع ایران تغییر داده است. چنان چه پیش از این جان کری وزیر امور خارجه سابق آمریکا بیان کرده بود: «خروج از برجام فرصت همراه کردن کشورهای اروپایی، چین و روسیه را برای پاسخگو کردن ایران از آمریکا می‌گیرد.» مشاهده میشود که دیگر کشورها نیز، هم اکنون توجهی به خروج آمریکا از این پیمان ندارند.
روابط دیپلماتیک
اما از منظر تجاری نیز بهبود روابط سیاسی و دیپلماتیک زمینه ساز تقویت معاهدات دو یا چندجانبه تجاری میشود. تلاش برای جایگزین کردن یورو به جای دلار، امری است که علاوه بر باز کردن راههای معاملاتی، قدرت ارز واحد اروپا را نیز افزایش می‌دهد. هم چنین، صحبت‌های اخیر مبنی بر جایگزینی و راه اندازی یک شبکه سوئیفت جدید، سبب کاهش دسترسی و عدم توانایی نظارت آمریکا بر تراکنش‌های مالی مابین ایران و اروپا میشود. از طرف دیگر تصویب کنوانسیون مبارزه با پولشویی یا CFT می‌تواند بر شفافیت معاملات بین کشورمان و سایر کشورها بیفزاید و بستر امنی برای تجارت پدید آورد. بررسی برجام نشان می‌دهد در صورتی که دولت بتواند بر مشکلات اقتصادی ایجاد شده غلبه کند، یک معاهده موفق را به ثمر رسانده که قطعا تاریخ و گذشت زمان، می‌تواند دقیق‌تر و بهتر درباره آن نظر بدهد و ارزش کار را مشخص کند. معاهدات بین‌المللی از نظر آمریکایی‌ها تنها برای دولتی که آن را به امضا رسانده الزام آور است و شاید به همین دلیل، ترامپ از قراردادهای گوناگون یکی پس از دیگری خارج میشود، اما بررسی برجام نشان می‌دهد این خروج‌ها بدون عواقب نیز نخواهد بود.
تجارت الکترونیک روی دیگر این سکه
درشرایط امروز و با پیشرفت‌های نوین تکنولوژی ارتباطی، امر دیگری که بر تجارت منطقه‌ای تأثیر می‌گذارد، تجارت الکترونیک است. بهبود سطح روابط دیپلماتیک، زمینهسازتقویتمعاهداتدویاچندجانبهتجاریدر انجام فرآیند‌های کسب و کار در سطح جهان به شمار می‌آیند. سازمان‌ها و شرکت‌های کوچک و متوسط به عنوان بخش عمده اقتصاد در کشور، نقش اساسی در بهبود و ارتقای شاخص‌های اقتصادی دارند و به همین دلیل، اتخاذ روش و ابزارهای نوینِ انجام فرآیند‌های کسب و کار- مانند تجارت الکترونیک-تاثیر مهمی در موفقیت این گونه سازمان‌ها خواهد داشت واز همین رو، شرکت‌های صادراتی در هر کشوری در حال تلاش برای یافتن مشتریان اینترنتی برون مرزی هستند.
سوئیفت‌ها، نوعی معاهده مالی هستند؟
چنان چه پیش از این اشاره شد، شبکه معاملاتی کنونی در سطح جهان سوئیفت است که با محوریت آمریکا و تأمین امنیت از سوی این کشور یک شبکه بین بانکی امن را ایجاد کرده است. اما در صورتی که ایران نخواهد در بین کشورهای منطقه یا جهان قراردادهای تجاری بزرگ و کوچک را خارج از این بستر بانکی انجام دهد نیز راه‌ها و امکان‌هایی وجود دارد. راهی که هم اکنون بسیاری از کشورها در تجارت با کشورمان برگزیده‌اند، داد و ستد با پول خودشان است. چنان چه هند به عنوان دومین خریدار نفت ایران، اعلام کرده بود با روپیه به داد و ستد با ایران خواهد پرداخت و روس‌ها نیز، روبل را پایه معاملات خود با کشورمان قرار داده اند. اما هنگامی که از نفت به داد و ستد دیگر کالاها، یا معاملات مالی شرکت‌های صادراتی می‌رسیم می‌توان ار زوش‌های به روز و نوین دیگری نیز استفاده کرد که سبب توانمند شدن آن‌ها در زمینه صادرات و جا افتادن این شیوه در تجارت منطقه‌ای میشود.
سایر اخبار این روزنامه
نفت را مي‌فروشيم بدون اراده آمريكا
آیت‌ا...يزدي جبران كند
پدافند غیرعامل باید با هرگونه نفوذ مقابله کند
تغيير بايد در رويكرد دولت باشد نه در وزرا
سومين كليددار اصلاح‌طلب پايتخت کیست؟
محسن هاشمی رفسنجانی گزینه واقعی مدیریت شهر تهران
یاد د اشـت‌‌هـای اخـتصـاصـی
فلسفه برگزاری مراسم اربعین
ظریف فردا به استانبول می‌رود
شکست سنگین حزب مرکل در انتخابات محلی
وزراي جديد به مطالبه فعالان اقتصادي پاسخ دهند
معاهدات حق تجارت را ادا می‌کند
