روزنامه ابتکار
1397/08/15
شکاف در محور بروکسل و واشنگتن
نیکنام ببری*- در آستانه اجرایی شدن مرحله دوم تحریم‌های ایران از سوی دونالد ترامپ رئیس ایالات متحده آمریکا، مخالفت‌ها از هر چهار گوشه عالم نسبت به برنامه تحریمی ترامپ شدت گرفته است. این تلاش‌ها طیف وسیعی از کشورها اعم از متحدان نزدیک و استراتژیک آمریکا را در برمی‌گیرد.از شرق آسیا، دو کشور پیشرو کره جنوبی و ژاپن درخواست معافیت تحریمی از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا داده‌اند و خواستار این امر هستند که با توجه به ارزان بودن نفت ایران و حجم بالای تجارت‌شان، تحریم‌های نفتی و گازی آمریکا، خللی در روابط‌شان با ایران وارد نکند. از سوی دیگر هند و چین به عنوان دو شریک راهبردی اقتصادی ایران و از مصرف‌کنندگان اصلی نفت ایران، سیاست جایگزینی نفت ایران از سوی ترامپ را امری غیرممکن اعلام کرده‌اند و اینکه ایران به عنوان کشوری با توانمندی‌های بالای تکنولوژیک در حوزه نفت و گاز، جایگاهی ویژه در عرضه این دو منبع هیدروکربونی در بازارهای جهانی دارد. بیشترین واکنش‌ها از سوی ساکنان قاره سبز بود.
رهبران سه قدرت بزرگ اروپایی (فرانسه، انگلیس و آلمان) از همان ابتدای به کرسی نشستن ترامپ بر مسند ریاست جمهوری آمریکا، فاصله انتقادی‌شان را با دولت جدید آمریکا در طیف مختلفی از مسائل و بحران‌های جهانی اعم از آب و هوایی، تجارت آزاد، ناتو و دست آخر برجام حفظ کردند.
از دید قدرت‌های اروپایی ترامپ برآمده از مکتب ملی‌گرایی افراطی آمریکا، جهان را به سمت بی‌نظمی سوق می‌دهد. بیانات ترامپ نسبت به بی‌فایده بودن ناتو، نهادهای جهانی، اجلاس آب و هوایی پاریس، این باور را در ذهن رهبران اروپای ایجاد کرده که بایستی رویکردی مستقلانه در قبال تحولات جهانی در پیش گرفته و در ثانی سازوکار جدید برای حفظ نظم جهانی و مهار راهبردهای برهم‌زنانه ترامپ اتخاذ کنند.
بی‌گمان یکی از تجلی‌های آشکار رفتار مقاومتی سران بروکسل در قبال ترامپ، مسئله برجام است. قدرت‌های اروپایی برجام را به عنوان معاهده‌ای چند‌جانبه که با پشتوانه شورای امنیت سازمان ملل به تصویب نهایی رسیده است، ضامن امنیت منطقه‌ای در منطقه پرمنازعه خاورمیانه می‌دانند. 12 گزارش جامع آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نسبت به پایبندی کامل ایران به توافق بین‌المللی برجام نشان از این دارد که ایران به عنوان عضوی موثر و مسئولیت‌پذیر در جامعه جهانی پیشگام در پروژه بزرگ ثبات و صلح جهانی است.
حضور ایران در نشست‌های بین‌المللی ژنو از سال 2013 و مطرح کردن تز، گفت‌و‌گوهای سوری- سوری، جمهوری اسلامی ایران را به عنوان نقش اول در ثبات منطقه‌ای مطرح ساخت. در تحلیل رفتار اروپایی‌ها بایستی به دو نکته اشاره کرد. ابتدا اینکه رهبران اروپایی‌ها نیک می‌دانند که با توجه به قرابت جغرافیایی با منطقه خاورمیانه، هرگونه بی‌ثباتی جدید در این منطقه به سرعت امنیت کل اروپا را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. هم‌اکنون اروپایی‌ها با مسئله بزرگ پناهندگان مواجه هستند.
با وجود تلاش‌های چندگانه کشورهای بزرگ اروپایی برای مهار بحران پناهندگی، هنوز شاهد سرازیر شدن موج پناهنده‌ها از دو سوی شمال آفریقا (دریای مدیترانه) و خاورمیانه (مسیر ترکیه و یونان) به سوی اروپا هستیم. رهبران اروپایی بر این باورند که کاراترین گزینه برای مهار این دست از بحران‌ها، بهره‌گیری از ظرفیت‌های منطقه‌ای ایران است. برای همین منظور دولت‌های اروپایی امروزه حاضر به قرار گرفتن کنار آمریکای ترامپ در مواجهه با ایران نیستند.
مسئله مهم دیگر برای اروپایی‌ها این است که با آمریکای ترامپ راهبرد به خدمت گرفتن اقتصاد جهانی برای آمریکا را در پیش گرفته است. این راهبرد منافع اروپا را در گوشه و کنار جهان با تهدید مواجه ساخته است. ایران یکی از این کشورهاست که برای اروپایی‌ها با توجه به نزدیکی جغرافیایی، بازار بزرگ، جمعیت فراوان و ارزانی منابع مواد اولیه، بازاری بسیار بزرگ و جذاب است. از این رو بی‌دلیل نیست که برای اولین‌بار صحبت از سازوکار جدید مالی اروپا با ایران است. این روند در صورت تداوم ضمن اینکه یکجانبه‌گرایی آمریکا را زیر سوال خواهد برد، چندجانبه‌گرایی را در نظام جدید جهانی تقویت خواهد کرد.
از همین رو این دیدگاه امروز در اتاق فکر وزارت خزانه‌داری آمریکا مطرح است که تحریم‌های ترامپ اثربخشی و اثرگذاری تحریم‌های دوره اوباما را نخواهد داشت. در طی سال‌های 2011 تا 2012 اوباما با هوشمندی خاص خود توانست همراهی همه قدرت‌های جهانی را نسبت به تحریم نفتی و مالی ایران جلب کند. در کارزار امروز ضد‌ایرانی ترامپ، نه‌تنها شاهد حضور قدرت‌های بزرگ اروپایی و اقتصادهای نوظهوری نظیر هند نیستیم؛ بلکه صداهایی متفاوت از داخل خود وزارت خزانه‌داری و اعضای کنگره آمریکا نسبت به پروژه ضد‌ایرانی ترامپ شنیده میشود.
*کارشناس مسائل بین‌الملل
سایر اخبار این روزنامه
حسن روحانی در دیدار با معاونین وزارت امور اقتصادی
دولت پای قولی که به مردم داده ایستاده است
محمدصادق جنان صفت
500 میلیارد دلار دارایی تاریخی ایران در چنگ دیوانسالاران
«ابتکار» از اقدامات مقابله‌ای دولت در مواجهه با دور دوم تحریم‌ها گزارش می‌دهد
کوپن با نقش جدید کی روی صحنه می‌آید؟
راه‌کارهای حمایتی دولت از افزایش حقوق تا کالابرگ
فرشاد یاری کارگردان «خانه‌برنارد آلبا» در گفت‌وگو با «ابتکار»:
تهیه‌کنندگان فرهنگ دوست هم داریم
«ابتکار» تحولات سیاسی ایالات متحده پیش از انتخابات کنگره را بررسی می‌کند
آمریکا در برزخ ترامپ
شکستن حریم کاخ تاریخی گلستان برای چندمین بار
«نگین » انگشتری کاخ‌های تهران می افتد؟
ظریف در پاسخ به نمایندگان:
برجام آن قدر در جهت منافع ما بود که آمریکا با افتضاح از آن خارج شد
وزیر اطلاعات:
ما بسیار بیشتر از دشمن حقوق بشر را رعایت می‌کنیم
ظریف در پاسخ به نمایندگان:
برجام آن قدر در جهت منافع ما بود که آمریکا با افتضاح از آن خارج شد
شکاف در محور بروکسل و واشنگتن
معجزه در معجزه
