روزنامه ابتکار

دنیای سیاسی موازی

حمید جعفری*- فضای اجتماعی – سیاسی – فرهنگی تحت تاثیر شبکه‌های اجتماعی است که روز به‌روز تاثیرگذارتر و قدرتمندتر می‌شوند. شبکه‌هایی که در آن به‌دور از هرگونه محدودیتی محتوای تولید شده توسط کاربران، آنقدر دست به‌دست می‌شود تا به مخاطبش برسد. اگر تا پیش از این تبلیغات نامزدهای انتخاباتی مجلس شورای اسلامی یا ریاست جمهوری در ایران در حد استنسیل روی دیوار و پوستر و بنر و حضور در یکی دو برنامه تلویزیونی خلاصه شده بود امروز شبکه‌های اجتماعی نقش موثری در انتخابات ریاست جمهوری پیش‌رو دارد. شبکه‌های اجتماعی امروزه تریبونی مهم و غیر قابل چشم‌پوشی برای هر نامزد انتخابات ریاست جمهوری نه فقط در ایران که در هر کشوری در دنیا به‌شمار می‌رود. تریبونی که نیازمند یک برنامه‌ریزی مدون برای ارتباط با خیل عظیم مخاطبان است.
در ایران و امروز در آستانه انتخابات ریاست جمهوری 96، طبق آمار منتشر شده توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بیش از ۲۷ میلیون کاربر اینترنت موبایل در ایران وجود دارد که گویای آن است که بخش قابل توجهی از ایرانیان برای دسترسی به اینترنت از موبایل بهره می‌گیرند. یعنی شهروندان نه فقط اخبار که محتوای مورد نظر خود را از طریق گوشی‌های موبایل‌شان پیگیری می‌کنند. اگرچه تنها کاربرد این شبکه‌ها رسانه‌ای نیست اما همین شبکه‌های اجتماعی توانسته‌اند بر فضای رسانه‌ای هم تاثیرگذار باشند و تهدیدی جدی برای به‌خصوص روزنامه‌ها باشند، این روزها دیگر کمتر روزنامه‌ای را می‌توان ورق زد و خبر اختصاصی در آن خواند. در مورد صدا و سیما هم می‌توان همین را گفت. فرصت‌های تبلیغاتی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری را در صدا و سیما در نظر بگیرید، به‌جز مناظره‌ها هر نامزد امکان پخش فیلم تبلیغاتی خود را دارد که قطعا با هزینه‌های بالا و معمولا بسته به هر نامزد، یک کارگردان معمولا سینمایی فیلم را تهیه می‌کند. با توجه به سابقه صدا و سیما در برخورد جناحی با نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در ادوار مختلف امروز شبکه‌های اجتماعی و البته اپلیکیشن‌های پیام‌رسان مانند تلگرام که در ایران 24 میلیون کاربر دارد، این امکان را پدید آورده‌اند تا محتوای مخصوص این فضا تولید و در آن‌جا منتشر می‌شود تا مثلا مردم روی موبایل‌های‌شان فیلم‌های تبلیغاتی نامزدهای انتخاباتی را ببینند. نمونه مشابه این تجربه را می‌توان در انتخابات اخیر ریاست‌جمهوری در آمریکا دید. در انتخابات سال 2016 از یک سو با توجه به هزینه‌های ساخت و پخش تیزرها و فیلم‌های تبلیغاتی و از سوی دیگر هزینه‌های پخش آن در شبکه‌های تلویزیونی باعث شد تا ستادهای تبلیغاتی نامزدهای انتخابات توجه بیشتری به شبکه‌های اجتماعی کنند. نکته قابل تامل در اینجا نقشی است که کاربران شبکه‌های اجتماعی ایفا می‌کنند. بسیاری از بحث‌های سیاسی امروز از شبکه‌های اجتماعی شروع می‌شوند و گاهی هم در این شبکه‌ها بحث‌های موجود در فضای خبری شدت می‌گیرند. در انتخابات 2016 آمریکا اولین بار نبود که شبکه‌های اجتماعی به عنوان یک ابزار سیاسی مورد استفاده قرار گرفتند اما قطعا وزن بالایی پیدا کردند. هیلاری کلینتون و دونالد ترامپ هر دو در شبکه‌های اجتماعی فعال بودند اما تاثیر اینفلوئنسرها و حامیان آنلاین -که ثروت و قدرت سیاستمداران را ندارند- را نمی‌شود در ترویج دیدگاه‌های آن‌ها نادیده گرفت.
همزمان با مناظره 90 دقیقه‌ای ترامپ و کلینتون رکورد مناظره 10 میلیون توییتی اوباما و رامنی شکست. گرچه همه این توییت‌ها جدی نبودند و به تمسخر موضوعاتی مثل خرخرهای ترامپ موقع صحبت کردن هم اختصاص داشتند. چیزی که مشخص است، شبکه‌های اجتماعی که به عنوان یک ابزار سرگرمی شناخته می‌شدند حالا منبع خبر هستند و به شدت در اخبار و ارتباطات اهمیت پیدا کرده اند. به همین دلیل است که فیس‌بوک به عنوان یکی از پیشروهای همیشگی این حوزه این روزها ابزار تازه‌ای برای جدا کردن اخبار نادرست طراحی کرده است و به کاربران کمک می‌کند اخبار راست و دروغ را تشخیص بدهند. لایک یا ریتوییت از نظر روانشناسی ابزارهای موثری هستند. به عقیده کارن نورث استاد ارتباطات و مسئول برنامه شبکه‌های اجتماعی در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، «تحقیقات نشان داده مردم واقعا نیاز به نظرات و اطلاعات تایید کننده عقایدشان دارند. آنها می‌خواهند نظرات موافقان را بشنوند تا آن را تاییدی بر نظرات خودشان بدانند. این به معنای آن نیست که کسی عقایدش را تغییر نمی‌دهد، اما یعنی اینکه پیدا کردن افراد هم‌عقیده حس حمایت به آنها می‌دهد.»
در میان شبکه‌های اجتماعی، از توییتر می‌توان به‌عنوان مهمترین و اثرگذارترین شبکه اجتماعی در انتخابات و کارزارهای انتخاباتی نام برد. جایی که با توجه به اقلیم و ساکنانش کمی متفاوت از مابقی شبکه‌های اجتماعی است. بسیاری از اظهارنظرها از مقام‌های مسئول گرفته تا نماینده شورای شهر و مجلس شورای اسلامی و وزیر و وکیل که امروزه بدل به خبر می‌شود و سر از روزنامه‌ها و صدا و سیما در می‌آورد اول بار در توییتر طرح می‌شود فضایی که ارتباط نامزدهای انتخاباتی در آن با مخاطبان تقریبا بی‌واسطه می‌تواند باشد. آنجا که نامزدهای انتخاباتی می‌خواهند که مردم رای‌شان را به‌نام آن‌ها بیندازند و مردم هم با صدایی بلندتر حرف‌شان را می‌زنند. در انتخابات اخیر آمریکا استفاده ترامپ از توییتر به شیوه یک سلبریتی به پیروزی‌اش کمک کرد. بعضی توئیتر را به اندازه فیس‌بوک بر رای دهندگان مستقل موثر نمی‌بینند، بلکه معتقدند ترامپ و کلینتون می‌توانستند از آن به عنوان یک ابزار اعلام عمومی استفاده کنند. طبق آمار Comscore درباره کاربران موبایل، در توییتر رک‌گویی و اعلام تنفر و نظرات منفی باعث می‌شود علاقه چندانی برای تبلیغات در آن باقی نماند. در عوض فیس‌بوک قابلیت آن را دارد که به 94درصد رای دهندگانی که اعلام کرده بودند مستقل هستند دسترسی پیدا کرد. در توییتر فقط 45درصد این افراد حضور دارند. تدی گاف، دیجیتال استراتژیست هیلاری کلینتون گفته بود توییتر جایی است برای دنبال کردن رویدادهای لحظه به لحظه انتخابات. اما فیس‌بوک جای بهتری برای بحث درباره مسائلی است که رای دهندگان به آن اهمیت می‌دهند.


حالا در شبکه‌های اجتماعی دنیای سیاسی موازی در حال پیش‌روی است. دنیایی که انتخابات سال 94 مجلس شورای اسلامی را به‌شدت تحت تاثیر قرار داد و حالا می‌توان این دنیای سیاسی موازی در شبکه‌های اجتماعی را میدان اصلی انتخابات پیش‌روی ریاست جمهوری تلقی کرد، جایی که بیشترین تاثیر را روی انتخابات 96 خواهد گذاشت.
* روزنامه‌نگار و کارشناس شبکه‌های اجتماعی
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
مناظره‌اي در مورد حجاب (اعتماد) اخبار ویژه (کيهان)یک هزارم درد کولبرها را نمایش دادیم (خراسان) پروفسور‌های ضداسرائیل  (جوان)
سایر اخبار این روزنامه
رهبر معظم انقلاب در دیدار جمعی از فرماندهان ارتش: انتخابات باید گسترده، پرشور و با امنیت باشد «ابتکار» حضور زنان در انتخابات شوراها را بررسی کرد سهم نیمی از جامعه آمریکا بر پایبندی ایران به توافق هسته‌ای تاکید کرد تسلیم ترامپ در برابر برجام رضا دهکی رطب‌خوردگان و منع رطب تاثیر انتخاب مردم در اردیبهشت ماه بر اقتصاد کشور بررسی شد تداوم امید یا دور برگردان سقوط؟ جزییات قانون حفاظت از تالاب ها در گفت وگو با «ابولفضل آبشت » بررسی شد ارمغان بهارستان برای تالاب ها پایان نمایشگاه کتاب ایران در کابل کتاب های ایرانی به درد افغانستان می خورد؟ عملکرد دولت یازدهم در حوزه سینما بررسی شد نجات کشتی شکسته سینما پرسپولیس قاطعانه پدیده خراسان را شکست داد شکوه قهرمانی سفر حسن روحانی به تبریز برای بررسی روند خدمت‌رسانی به سیل‌زدگان آذربایجان اجازه طولانی شدن مشکلات سیل‌زدگان را نمی‌دهیم دنیای سیاسی موازی