پیام‌ها و دستاوردهای سفر صالح 

صادق ملکی 
کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل
 برهم صالح رئیس جمهوری عراق بعد از سفر به کویت، امارات متحده عربی و اردن و پیش از سفر به عربستان تهران را مقصد چهارمین سفر منطقه‌ای خود قرار داده است. سفری که گسترش و تعمیق بیش از پیش مناسبات دو جانبه منطقه‌ای و بین‌المللی و همچنین ارتقای همکاری‌های مشترک در زمینه‌های گوناگون سیاسی، اقتصادی، تجاری و فرهنگی میان تهران و بغداد از جمله اهداف آن قرار دارد. حجم روابط فعلی ایران و عراق 12 میلیارد دلار بوده و در شرایط عادی و مطلوب روابط، ظرفیت رسیدن به 20 میلیارد دلار را دارد اما با آغاز تحریم‌ها دست یافتن به چنین هدفی امری دشوار می‌نماید.
با وجود این سخن، باید گفت در شرایط تحریم اهمیت سفر رئیس جمهوری عراق به تهران مضاعف می‌گردد. اما نباید نسبت به سفر برهم صالح بزرگنمایی شود. صالح در ایام انتخابات ریاست جمهوری در پارلمان عراق از تحریم‌های اعمالی امریکا انتقاد کرد، اما در عین حال اعلام کرد که اولویت اول وی منافع عراق است. روابط ایران و عراق با وجود پیچیدگی‌ها و فراز و نشیب‌ها همواره تحت تأثیر الزامات ناشی از جغرافیا، تاریخ، ارتباطات قومی، مذهبی و تحولات و التهابات سیاسی دو کشور و رقابت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی بوده است. هر گونه تحول در یک کشور در کشور دیگر تأثیر داشته است. لذا تلقی این‌که سرنوشت دو کشور از یکدیگر جدا شود باطل بوده و از این نگاه است که امنیت و توسعه عراق، امنیت و توسعه ایران تلقی می‌گردد.با وجود این باید تهران درک کند که عراق در حال تغییر است؛ عراق در شیبی آرام از وابستگی به علایق و تعلقات قومی و مذهبی به سوی اولویت‌های ملی گام برداشته لذا عراق امروز، عراق دیروز نبوده و عراق فردا نیز عراق امروز نخواهد بود. برای بغداد در حال حاضر در بعد داخلی ایجاد ثبات و امنیت، توسعه و بازسازی و در بعد خارجی ایجاد توازن در روابط با منطقه، احیای روابط با کشورهای عربی و جذب سرمایه‌های خارجی از جمله مهمترین اهداف است. توجه داشته باشیم که اگرچه در عراق دارای نظام سکولار تحقق این اهداف به معنای دور شدن نسبی این کشور از ایران خواهد بود؛ اما عراقی‌ها بهتر از همه می‌دانند که ایران در روزهای سخت به داد این کشور رسید و تهران بزرگترین عامل رهایی بغداد از کابوس داعش بود. هرچند آنان نمی‌خواهند عراق محل رقابت یا تسویه حساب‌های منطقه‌ای شود و این خواسته‌ای است که ایران نیز نشان داده است آن را محترم می‌شمارد. بنابر این به نظر می‌رسد بخشی از تلاش‌های بغداد برای ایجاد نزدیکی میان ریاض و تهران و ایفای نقش میانجی میان امریکا و ایران ناشی از همین تلاش برای حفظ بی‌طرفی و بیش از همه برای حفظ منافع عراق باشد. نکته آنکه در نظام پارلمانی عراق اگر چه برهم صالح رئیس جمهوری تکنوکرات عراق نفر اول نیست، اما سفر او به تهران بیش از یک سفر رسمی در شرایط جاری می‌تواند دستاورد داشته باشد. دستاورد‌هایی که کمتر به آن اشاره می‌شود.