روزنامه فرهیختگان
1397/09/07
آغاز ساماندهی تحقیقات دانشگاهی
فرهیختگان: روز گذشته طرح پایش آزاد (پژوهش اثرگذار یکپارچه شبکه‌ای) دانشگاه آزاد اسلامی با حضور دکتر علی‌اکبر ولایتی رئیس هیات‌موسس و هیات‌امنا، محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، بیژن رنجبر معاون پژوهش و فناوری و جمعی از روسای استان‌ها، اساتید و پژوهشگران در محل سازمان مرکزی این دانشگاه رونمایی شد. طرح پایش آزاد (پژوهش اثرگذار یکپارچه شبکه‌ای)، سامانه یکپارچه‌ای است که قرار است تمامی پروپوزال‌های دانشگاه آزاد اسلامی در آن ارائه و موضوعات پژوهشی که اولویت‌های کشور است، به اساتید و دانشجویان معرفی شود؛ طرحی که 50 چالش کشور را دربر می‌گیرد و 944 برنامه پژوهشی و هشت برنامه علمی برای آن در نظر گرفته شده است. به‌رغم اینکه این طرح تنها یک روز از رونمایی‌اش می‌گذرد؛ اما آن‌طور که محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در مراسم روز گذشته گفته بود طرح پایش آزاد با هشت برنامه علمی کار خود را آغاز کرده و قرار است این تعداد به 40 برنامه ملی علمی برسد. از سوی دیگر در مدت کوتاهی که طرح به‌صورت آزمایشی به اجرا درآمد نیز 112 استاد، 155 دانشجو و 174 پژوهشگر از طریق این سامانه، موضوعات مورد پژوهش خود را انتخاب کردند. درواقع ایجاد شبکه تحقیق، یکی از اولویت‌های دانشگاه آزاد اسلامی است و به گفته طهرانچی، با رونمایی از این طرح، پشتوانه نرم‌افزاری ایجاد شد تا همه اساتید و دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی، صنعتگران و پژوهشگران سراسر کشور بتوانند در قالب نظام موضوعات، به یکدیگر متصل شوند. حالا دانشجویان و پژوهشگران می‌توانند با مراجعه به این سامانه از بین پنج‌هزار و 369 عنوان موضوع تحقیقاتی، موضوع پایان‌نامه خود را انتخاب کنند.طهرانچی: 40 برنامه علمی در طرح پایش اجرا میشود محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی نیز در مراسم رونمایی از طرح پایش آزاد (پژوهش اثرگذار یکپارچه شبکه‌ای دانشگاه آزاد اسلامی) با بیان اینکه در طرح پایش آزاد مقرر شده دانشگاه‌های آزاد اسلامی استان در یک موضوع خاص پیشران شوند، گفت: «براساس طرح پایش آزاد، واحدهای ویژه نیز مانند دانشگاه‌های آزاد اسلامی استان در یک موضوع خاص پیشران شده تا به حل چالش‌های کشور کمک کنند. بر این اساس، ارزیابی عملکرد واحدها در دانشگاه آزاد اسلامی این‌گونه است که هر واحد در راه تحول و پیشبرد طرح پایش، به چه میزان موفق بوده است.» رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به یکی از فرمایشات مقام معظم رهبری گفت: «معظم‌له همواره فرموده‌اند که همه امور ازجمله تحقیق و پژوهش باید سازمان‌یافته باشد. طبق این فرمایش رهبر معظم انقلاب و به‌منظور ساماندهی تحقیق، دانشگاه آزاد اسلامی طرح پایش را ایجاد کرد. مقام معظم رهبری در جایی دیگر می‌فرمایند این سامان‌یافتگی باید جهت داشته باشد و این جهت در راستای درگیرشدن با مسائل اجتماع باشد و همچنین مساله افزایش تعداد دانشجو در تحصیلات تکمیلی امری مبارک است، اما نیاز به یک برنامه دارد.» او تصریح کرد: «براساس فرمایشات مقام معظم رهبری، سعی کردیم در برنامه پایش دانشگاه به مواردی ازجمله سازماندهی تمام امور ارتباط با صنعت و شناسایی نیاز جامعه، حل مشکلات جامعه از طریق انجام پژوهش‌های تحصیلات تکمیلی و افزایش تعداد رشته‌های تحصیلات تکمیلی توجه شود.» رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با ارائه توضیحاتی درخصوص سامانه پایش آزاد گفت: «در این سامانه هر استان پیشگام یک موضوع خواهد شد، اما اساتید و دانشجویان از تمام کشور می‌توانند آن موضوع را انتخاب کنند. در این حرکت، واحدهای تهران شرق، یادگار امام، تهران جنوب، تهران مرکزی، تهران غرب و علوم پزشکی پیشگام بوده‌اند.» طهرانچی با بیان اینکه طرح پایش آزاد کار خود را با 9 برنامه علمی آغاز می‌کند، اظهار کرد: «در نظر داریم تعداد برنامه‌های علمی را به 40 برنامه ارتقا دهیم. در مدت اجرای آزمایشی این طرح، 112 استاد، 155 دانشجو و 174 پژوهشگر به سامانه مراجعه و موضوعات خود را انتخاب کردند. صنعتگران و متخصصان در حوزه‌های مختلف کاری می‌توانند در کنار اساتید دانشگاهی به‌عنوان استاد مشاور به دانشجویان و پژوهشگران کمک کنند.» او افزود: «دانشجویان و پژوهشگران می‌توانند با مراجعه به این سامانه از بین پنج‌هزار و 369 عنوان موضوع تحقیقاتی که در قالب 944 برنامه پژوهشی ارائه میشود، موضوع پایان‌نامه خود را انتخاب کنند.» استادتمام دانشگاه شهیدبهشتی با بیان اینکه سامانه مذکور به سامانه «ایرانداک» نیز متصل شده است، گفت: «این سامانه اجازه کار و پژوهش تکراری را نخواهد داد و این موضوع باعث میشود کار همه اساتید و دانشجویان دیده شود. همچنین در این سامانه سیستمی وجود دارد که تمام امور را ارزیابی می‌کند. در آینده نزدیک نیز یک تالار گفت‌وگو به این سامانه اضافه خواهد شد تا مراودات دانشجویان و اساتید در این تالار انجام شود.»
واحدهای استان موضوعات محوری خود را برای طرح پایش آزاد مشخص کنند رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی استان موظفند از امروز با همکاری دبیرخانه برنامه علمی، موضوعات محوری خود را مشخص کنند، گفت: «البته برخی موضوعات برای چالش‌ها مشخص شده است. برای مثال یزد در منسوجات، تبریز در کفش چرم و دریاچه ارومیه، گیلان در گردشگری و... به‌عنوان پیشگام مطرح شده‌اند. از این رو استان‌ها باید برنامه خود را براساس مزیت‌محوری، تعداد هیات‌علمی و سایر ظرفیت‌های موجود استان آماده کرده و با تشکیل شورای راهبری، در شناسایی و رفع چالش‌های کشور کمک کنند.» او در ادامه با اشاره به رشد آموزش عالی در دنیا گفت: «این افتخار وجود دارد که ایران جزء 10 کشوری است که در رشد آموزش عالی جهان موثر بوده است. تا سال 2020 همچنان می‌توانیم جزء 10 کشور برتر دنیا باقی بمانیم، اما اگر نتوانیم کارآمدی علم را اثبات کنیم، از این جایگاه خارج خواهیم شد، چراکه رقبای هوشیار و پیشتاز در این زمینه فراوان هستند، بنابراین باید برای رسیدن به این هدف برنامه‌ریزی و تلاش مداوم صورت گیرد.» طهرانچی با اشاره به گزارش بنیاد ملی علوم آمریکا درباره اقتصاد دانش‌بنیان خاطرنشان کرد: «براساس این گزارش، اقتصاد دانش‌بنیان به 6 نکته وابسته است که پله اول آن دسترسی گسترده به آموزش عالی است. اگر این دسترسی با دسترسی آسان به فناوری اطلاعات همراه شود، تاثیر مضاعفی خواهد داشت. مهارت، نیروی انسانی، تحقیق در علوم مهندسی، تجاری‌سازی و بُعد توسعه پایدار تحقیق و توسعه از دیگر نکات مهم در اقتصاد دانش‌بنیان است.»
طرح پایش آزاد در راستای توسعه پایدار تحقیق و توسعه است او افزود: «حرکت دانشگاه آزاد اسلامی در طرح پایش در راستای توسعه پایدار تحقیق و توسعه است. دانشگاه آزاد اسلامی این افتخار را دارد که در دسترسی گسترده به آموزش عالی با 38 درصد سهم پیشتاز بوده و این مقدمه حرکت ماست.» استادتمام دانشگاه شهیدبهشتی با اشاره به وظایف مختلف دانشگاه‌ها گفت: «دانشگاه چهار وجه دارد؛ وجه آموزشی (تربیت نیروی انسانی)، وجه پژوهشی (افزایش موجودی دانش مفید مکتوب)، وجه فرهنگی (تعالی فردی و اجتماعی) و وجه فناوری و نوآوری (حل مساله). بر این اساس، دانشگاه آزاد اسلامی نیز برنامه دارد بتواند این چهار وظیفه خود را در قالب طرح پایش به نحو احسن انجام دهد.» رئیس دانشگاه آزاد اسلامی فرآیند طرح پایش را به‌صورت دقیق و علمی تشریح کرد و افزود: «تلاش داریم در این طرح بین سه مساله برنامه علمی، دانش و کاربست، ارتباط برقرار کنیم. درواقع تبیین موضوع و انتخاب راهبرد انجام پژوهش، نقطه شروع است. طراحی و برنامه‌ریزی (اعمال استراتژی و انتخاب تاکتیک) و اجرا، گام‌های بعدی این طرح هستند.» طهرانچی در ادامه با اشاره به جزئیات نظام مدیریت محتوای پژوهش تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی گفت: «این نظام شامل شورای راهبری (با ماموریت تدوین برنامه‌ها، اطلس مسائل، نقشه‌راه و پاسداشت)، مجری برنامه‌ها، مدیر منظومه پژوهشی، مدیر برنامه پژوهشی و استاد راهنماست.»
در طرح پایش به تعداد برنامه‌های موجود شوراهای راهبری تشکیل خواهد شد او با بیان اینکه در برنامه پایش دانشگاه آزاد اسلامی به تعداد برنامه‌های موجود، شوراهای راهبری تشکیل میشود، تصریح کرد: «این شوراها که از نخبگان تشکیل می‌شوند، تمام امور را براساس رویکرد حاکم بر برنامه به‌منظور مصونیت‌بخشی به دستاوردها، ارزیابی مستمر می‌کنند.» رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در پایان با تاکید بر اینکه در طرح پایش آزاد، پژوهش به فناوری و نوآوری ارتباط دارد، گفت: «این شروع یک تحول خواهد بود. درواقع این طرح یک حرکت جامع حساب‌شده است که برای اجرایی‌شدن آن، کار علمی دقیقی صورت گرفته و امروز در بستر نرم‌افزاری ارائه میشود.»
رنجبر: طرح پایش آزاد، تحول عظیمی در نظام آموزش عالی کشور ایجاد می‌کند بیژن رنجبر، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی هم در این مراسم گفت: «طرح پایش آزاد، تحول عظیمی در نظام آموزش عالی کشور ایجاد می‌کند و اتفاق بسیار مبارکی است که در دانشگاه‌ها خواهد افتاد. این برنامه در دانشگاه آزاد اسلامی با هدایت و راهبری دکتر ولایتی و دکتر طهرانچی پیش می‌رود.» او افزود: «شناسایی مسائلی که در حوزه‌های مختلف علم و فناوری کشور دارای اولویت هستند و ارائه سیاست‌ها و برنامه‌های راهبردی هدفمند در راستای حل مسائل کشور از اهداف طرح پایش آزاد است. تحقق این ضرورت مستلزم ایجاد یک بستر شبکه‌ای در سطح ملی متشکل از نخبگان، محققان و پژوهشگران در عرصه‌های مختلف علم و فناوری است.» معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه ضروری است سیاست‌ها و الگوها با شاخص‌های فرهنگ و جامعه اسلامی- ایرانی هماهنگی و قابلیت پیاده‌سازی در بستر تمدن اسلامی- ایرانی را داشته باشد، خاطرنشان کرد: «الگوهای ارائه‌شده باید متناسب با چارچوب ارزش‌های انقلاب اسلامی و شرایط بومی کشور باشد و رفع مسائل بنیادی کشور را در حوزه‌های مختلف علم و فناوری و نوآوری دنبال کند.» او اظهار کرد: «به‌رغم رشد چشمگیر تحصیلات تکمیلی در نظام آموزشی کشور، حوزه پژوهش دچار سردرگمی و عدم کارایی است. در حوزه پژوهش متاسفانه راهبرد و برنامه مشخصی وجود ندارد و به‌رغم سرمایه‌گذاری‌های عظیمی که در این حوزه صورت گرفته، امکان تولید دانش افزوده همگرا و ثروت ملی از پژوهش‌ها وجود ندارد.» معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: «در یک مدل دانشگاهی آموزش‌محور در کشور، هیات‌علمی با یک برنامه درسی مشخص در چارچوب نظام آموزشی و قوانین و مقررات حرکت می‌کند، اما در پژوهش برنامه منسجم علمی که اعضای هیات‌علمی و دانشجویان ذیل آن فعالیت کنند، وجود ندارد.» رنجبر با بیان اینکه دانشگاه آزاد اسلامی به‌عنوان بزرگ‌ترین دانشگاه کشور با پشتوانه حدود 14 هزار استاد و نیم‌میلیون دانشجوی تحصیلات تکمیلی، می‌تواند با بهره‌مندی از گسترده‌ترین شبکه علمی محققان و پژوهشگران و با پایبندی به نظام مقدس جمهوری اسلامی، به‌عنوان یک سازمان مشورتی و اتاق فکر عمل کند، گفت: «دانشگاه آزاد اسلامی با اشتراک‌گذاری ظرفیت‌های ملی نخبگان می‌تواند ارزیابی دقیقی از آسیب‌ها و معضلات داشته و الگوهای مناسبی را برای حل آنها ارائه کند.» او افزود: «طرح پایش آزاد که درواقع پژوهش اثرگذار یکپارچه شبکه‌ای دانشگاه آزاد اسلامی است، با در نظر گرفتن فقدان برنامه‌های پژوهشی و با هدف ارائه پژوهش‌های موثر در نظام آموزش عالی کشور، برای حل مشکلات و چالش‌های موجود در حوزه‌های اقتصادی، نوآوری، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی با استفاده از پتانسیل اعضای هیات‌علمی و دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی طراحی شد.» رنجبر با بیان اینکه قرار است روی 40 موضوع اصلی کشور کار کنیم، گفت: «در سال گذشته هشت چالش ملی را مورد بحث و بررسی قرار دادیم که خروجی آنها بیش از پنج‌هزار برنامه پژوهشی در حوزه‌های مختلف حمل‌ونقل، اعتیاد، محیط‌زیست، مدیریت بحران، تربیت‌بدنی و... بود.» معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی گفت: «در گام نخست سعی داریم چالش‌های کشور را به موضوعات پایان‌نامه‌های کارشناسی‌ارشد و رساله‌های دکتری دانشجویان به‌صورت منسجم و هدفمند تبدیل کنیم. درواقع نظام موضوعات مبتنی‌بر سیاست‌های کلی ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری، مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام و برنامه‌های توسعه‌ای کشور و اسناد بالادستی است.»
