« ابتکار» از نشست شورای امنیت سازمان ملل در خصوص قطعنامه 2231 گزارش می‌دهد پاسخ برجامی شورای امنیت به آمریکا

محمدرضا ستاری
آمریکا در حالی مدعی شده، برنامه موشکی ایران با قطعنامه 2231 مغایر است که خود با خروج از برجام به صورت یکجانبه و بر خلاف خواست جامعه جهانی اولین نقض کننده این قطعنامه بوده و سعی می‌کند سایر کشورها را به بهانه اجرای آن مجازات کند.
ششمین نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد به ریاست آنتونیو گوترش دبیرکل این سازمان در خصوص روند اجرای قطعنامه 2231 در حالی برگزار شد که تمامی اعضای دائم و غیر دائم شورای امنیت به جز ایالات متحده متفق القول بر لزوم اجرای برجام تاکید کرده و بحث برنامه موشکی ایران را جدای از برجام تفسیر کردند.
چندی قبل مقامات آمریکایی به استناد به برنامه موشکی ایران مدعی شدند که این برنامه ناقض قطعنامه‌ 2231 شورای امنیت سازمان ملل است و حتی یک نشست پشت درهای بسته برای بررسی این موضوع تشکیل دادند. طی این نشست انگلیس، فرانسه و هلند با ابراز نگرانی از آزمایش‌های موشکی ایران مدعی شدند که این مسئله با توافق برجام مغایرت دارد، در حالی که در پایان نه تنها هیچ اجماعی صورت نگرفت بلکه اعضای شورای امنیت قادر به صدور بیانیه نیز در این خصوص نشدند.


موضوع برنامه موشکی ایران و طرح آن در شورای امنیت پیش از گزارش شش ماهه دبیرکل در مورد روند اجرایی شدن قطعنامه 2231 از آنجا حائز اهمیت است که اکنون گروه 1+4 به خصوص سه کشور اروپایی در حال تلاش برای حفظ توافق هسته‌ای بوده و در راستای آن در نظر دارند با اجرایی کردن یک سازوکار ویژه موسوم به SVP، همکاری‌های تجاری و اقتصادی با ایران را تضمین کنند. با این حال همزمان با گمانه‌زنی‌ها در خصوص میزبانی این سازوکار ویژه در اروپا و اجرایی شدن آن، طرح مسئله موشکی ایران به گفته برخی ناظران، نوعی بازی سیاسی در شرایط و تحولات فعلی محسوب می‌شود.
پاسخ 1+4 به واشنگتن
در همین رابطه و در حالی که مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا با حضور در شورای امنیت اعلام کرد که کشورش در حال تلاش است تا این شورا علیه برنامه موشکی ایران موضع سخت‌تری اتخاذ کند و مدعی شد که تحریم تسلیحاتی ایران نباید در سال 2020 برادشته شود و لازم است با بازرسی بنادر تلاش‌های ایران برای دور زدن محدودیت‌های تسلیحاتی خنثی شود، هشت کشور اروپایی ( فرانسه، آلمان، ایتالیا، بلژیک، لهستان، سوئد، هلند و انگلیس) پس از برگزاری نشست شورای امنیت با انتشار بیانیه‌ای بر تعهد خود مبنی بر ادامه حمایت کامل از برجام و قطعنامه 2231 تاکید کرده و اعلام کردند که ایران به طور کامل تعهدات مرتبط با برنامه هسته‌ای خود را ادامه می‌دهد.
اروپایی‌ها همچنین بار دیگر خاطرنشان کردند که برجام یک موضوع کلیدی برای امنیت اروپا است و تا زمانی که ایران به تعهدات خود پایبند باشد، اتحادیه اروپا نیز به طور کامل متعهد به اجرای کامل برجام خواهد بود. در همین رابطه نماینده روسیه نیز در نشست مذکور تاکید کرد که مسکو مخالف ربط دادن برجام به سایر مسائل است و سیاست‌های آمریکا در خصوص بازگرداندن تحریم‌های ثانویه علیه ایران یک چالش مهم برای دستیابی به اهداف قطعنامه 2231 تلقی می‌شود. روس‌ها همچنین اعلام کردند که شرایط فعلی، شرایط ضد و نقیضی است، چرا که یکی از اعضای شورای امنیت ضمن خودداری آشکار از اجرای قطعنامه 2231، سعی دارد سایر کشورها را به خاطر اجرای تصمیمات شورای امنیت سازمان ملل مجازات کند.
همچنین چینی‌ها نیز در این نشست ضمن اشاره به گزارش دبیرکل سازمان ملل، از گوترش خواستند تا رویکرد بی‌طرفانه خود را در تهیه گزارش‌های این چنینی حفظ کرده و از اضافه کردن اطلاعات تایید نشده خودداری کند.
قطعنامه 2231 در مورد برنامه موشکی ایران چه می‌گوید؟
به این ترتیب و در حالی که کشورهای اروپایی و سایر شرکای برجام بر لزوم اجرای دقیق این توافق تاکید کرده‌اند، اروپایی‌ها در موضعی متفاوت‌ مسئله موشکی ایران را دستمایه‌ای برای اجرای نوعی سیاست پاندولی میان تهران و واشنگتن قرار داده‌اند. آنها در بیانیه خود از سیاست‌های منطقه‌ای و موشکی ایران ابراز نگرانی کرده و مدعی شدند که ایران باید از فعالیت‌های مغایر با قطعنامه 2231 اجتناب کند.
دستمایه قرار دادن قطعنامه 2231 و مربوط ساختن آن به برنامه موشکی ایران از سوی کشورهای اروپایی، در حالی مطرح می‌شود که طبق این قطعنامه ایران باید از تمامی مزایای برجام منتفع و تحریم‌های اعمال شده توسط قطعنامه‌های شورای امنیت و اروپا به طور کامل و در خصوص تحریم‌های آمریکا لغو شود. همچنین در این قطعنامه در مورد موشک بحثی به میان نیامده و فقط درخواستی مطرح شده که ایران از تولید موشک‌هایی که قادر به حمل سلاح‌های هسته‌ای باشد خودداری کند. در اینجا موضوع درخواست مطرح است و نه خواست که طبق این قطعنامه الزام آور و دستوری نیست. از سوی دیگر طبق دکترین نظامی ایران، موضوع ساخت و تولید سلاح‌ اتمی مطرح نیست و گزارش‌های متعدد آژانس تاکید دارد که ایران تحت قوی‌ترین رژیم راستی آزمایی قرار دارد و تاکنون به تمامی تعهدات خود ذیل توافق برجام پایبند بوده است.
سوی دیگر ماجرا این است که آمریکا با ادعای نقض قطعنامه 2231 در حالی موضوع برنامه موشکی ایران را مطرح می‌کند که به گفته جامعه جهانی خود با خروج یکجانبه از برجام به این قطعنامه پایبند نبوده و یک توافق بین‌الملل را زیر پا گذاشته است. به همین دلیل است که محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان، در واکنش به سخنان مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا اعلام کرد: سخنان پمپئو نشان داد که منبع استناد آمریکا و شرکایش قطعنامه لغو شده 1929 است. وی در خصوص نقض قطعنامه 2231 گزافه‌گویی کرد و سپس نقشه راهی برای نقض بیشتر آن ارائه داد تا نشان دهد آمریکای منزوی را به نخستین عضو دائم شورای امنیت بدل کرده که کشورها را به علت پایبندی به قطعنامه‌ها ملامت می‌کند.