«همدلی» از تاثیر بازگشت کارت سوخت بر کوتاه شدن دست دلالان از نگاه کارشناسان گزارش می‌دهد

پایان جولان قاچاقچیان بنزین
همدلی| گروه اقتصاد: چند قدم بیشتر تا پایان جولان قاچاقچیان بنزین باقی نمانده است. کارت‌های س‍وخت در حال بازگشت هستند و آن چنان که در خبرهای آمده برای سال آینده نیز طرح های بنزینی تازه در راه است.
در حالی که مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی و برخی مسئولان حوزه نفت اظهار نظرهای پراکنده‌ای درباره سرنوشت بنزین پس از بازگشت کارت‌های سوخت مطرح کرده‌اند، اما هنوز خبری قطعی در این باره به گوش نرسیده است . اقتصاد ایران سال‌هاست با یارانه عظیم و پنهان سوخت دست و پنجه نرم می‌کند، یارانه‌ای که حتی در دوران اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها پرداخت شد و مبلغ آن حالا بیش از مبلغی است که پیش از اجرای این قانون به آن تعلق می گرفت.
بسیاری از کارشناسان داخلی و بین المللی، یارانه‌های آشکار و پنهان را پاشنه آشیل اقتصاد ایران خوانده اند چرا که مانعی بزرگ بر سر راه رقابتی شدن و تولید محصول و خدمت در اشل جهانی است. ایران در سال‌های گذشته برای پاسخ به نیاز بی منطق بنزین، دست به واردات بنزین زده و در کنار تولید داخل، حجم عظیم بنزین مصرفی را تامین کرده است. خودروهای پرتیراژی که از پس سالیان طولانی مطالبه ملی، همچنان پرمصرف و آلاینده هستند نیز سر دیگر این کلاف سر درگم تلقی می شوند. ایستادگی در برابر اصلاح ساختاری از همین جا ناشی می شود. بسیاری از تحلیلگران اقتصادی بر این باور هستند تنها با ابزار قیمتی نمی‌توان همه مشکلات مربوط به تامین نیاز


داخل به بنزین و معضل قاچاق سوخت را حل و فصل کرد، اما از پس سالیان طولانی سیاست‌های اصلاحی در دیگر حوزه ها جز بنزین و سوخت، نه تنها تداوم لازم و کافی را نداشته
بلکه در برخی مواقع با عقب گردهای آشکار نیز روبه‌رو شده است.
کارشناسان چه می‌گویند؟
یک کارشناس انرژی در این باره به «همدلی» می‌گوید: «بنزین سال‌هاست به یک موضوع سیاسی در کشور تبدیل شده است و به همین دلیل امکان تصمیم‌گیری‌های منطقی را در این باره دشوار ساخته است.» حسن مرادی معتقد است: «به دلیل بحران اشتغال که در پی رکود تولید به وجود آمده، بسیاری از سرپرست‌های خانوار معیشت خود را از طریق حمل و نقل بار و مسافرکشی می‌گذرانند. چند سالی است، موتورسواران نیز به این گروه اضافه شده‌اند و به همین دلیل بنزین نقش مهمی در اقتصاد ایران بازی می‌کند.»
این تحلیلگر اقتصادی همچنین گفت: «قابل انکار نیست که قیمت سوخت در ایران بسیار ارزان است. همین مساله موجب افزایش آمارهای قاچاق سوخت از ایران به کشورهای همسایه شده است.» به گفته این کارشناس اقتصادی، بازگشت کارت‌های سوخت می‌تواند تا حدی این معضل جدی را حل و فصل کند.
با این حال به نظر می رسد احیای کارت سوخت در قدم اول می تواند زمینه را برای بهبود وضعیت در این حوزه فراهم کند. کنترل میزان مصرف ، این امکان را به سیاستگذار می دهد تا شرایط را برای پیشگیری از خروج غیر قانونی بنزین و تعلق گرفتن یارانه ایرانی به قاچاقچیان و اتباع خارجی مهیا کند. استاد حقوق بین الملل انرژی دانشگاه تهران همچنین معتقد است با احیای کارت سوخت و همچنین ورود بنزین فاز دوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس، دیگر نیازی به واردات سوخت نیست و در بخش بنزین خودکفا می شویم.
حسن مرادی با اشاره به مزیت های استفاده مجدد از کارت سوخت گفت: کارت سوخت، سیستم توزیع را منظم کرده و به دولت این امکان را می دهد تا به راحتی مصرف سوخت خودروها را مانیتور و پایش کند. بنابراین نخستین دستاورد آن، برآورد میزان مصرف بنزین خودروها در سراسر کشور است.
استاد حقوق بین الملل انرژی دانشگاه تهران همچنین بر این باور است: «بنزین یک کالای استراتژیک برای کشور است بنابراین باید جلوی قاچاق آن را با قدرت گرفت و یکی ازکاربردهای کارت سوخت این است که مشخص می کند در کلانشهرها و شهرهای مرزی چه میزان بنزین لازم است و اگر مصرف بیش از برآوردها باشد، می توان دریافت که چقدر قاچاق انجام می شود و علاوه بر آن، اگر برای مصرف روزانه یا ماهانه هر خودرو، سهمیه بنزین تعیین شود، دست قاچاقچیان سوخت کوتاه خواهد شد.»
میزان قاچاق معلوم نیست
این کارشناس انرژی در پاسخ به این سئوال که با احیای کارت سوخت از خروج چه میزان بنزین از کشور پیشگیری خواهد شد؟ گفت: «برخی، اعداد و ارقام انتزاعی و غیر واقعی اعلام می کنند این در حالی است که نمی توان رقم دقیقی درباره قاچاق بنزین اعلام کرد.»
نماینده دوره هفتم مردم اراک و کمیجان در مجلس شورای اسلامی در توضیح این مطلب افزود: متاسفانه قاچاق بنزین در سراسر کشور انجام می‌شود و در هر نقطه که این اتفاق می افتد درآمد سرشاری برای قاچاقچیان و سوداگران به همراه دارد. استفاده از کارت سوخت، مانع قاچاق بنزین در سراسر کشور به ویژه در نقاط مرزی می‌شود. استاد حقوق بین الملل انرژی دانشگاه تهران با انتقاد از ارائه آمار نادرست در زمینه میزان قاچاق سوخت در کشور گفت: گاهی آمارهایی تخیلی و غیرواقعی از سوی برخی از افراد در زمینه مقادیر بسیار زیاد قاچاق ارائه می شود که درست نیست. اگر سامانه دقیقی در این زمینه وجود داشته باشد آن وقت می‌توانیم آمار دقیقی از قاچاق سوخت ارائه دهیم. به طورکلی براساس تخمین ها، روزانه بین ۱۰ تا ۱۲ میلیون لیتر بنزین قاچاق می‌شود.
مرادی، همکاری نهادهای انتظامی، امنیتی و مردمی را راهکار دیگری برای جلوگیری از قاچاق سوخت عنوان کرد و گفت: نیروی انتظامی، سپاه پاسداران، بسیج و نیروهای مختلفی که خدمتگزار مردم هستند، باید تخلفات را به دولت گزارش دهند و مانع از قاچاق سوخت شوند، همان طور که می‌توانیم برای ورود اسلحه و مواد مخدر، مرزهای کشور را کنترل کنیم، این نگاه باید به خروج بنزین وگازوئیل نیز باشد. او گفت: پس از آنکه طرح کارت سوخت برای نخستین بار در کشور عملیاتی شد، مصرف بنزین در کشور کاهش یافت.که با احیای کارت سوخت، به احتمال زیاد دیگر نیازی به واردات بنزین نخواهیم داشت و با ورود فاز دوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس به مدار توزیع، در زمینه بنزین خودکفا خواهیم شد.