روزنامه مردم سالاری
1397/09/28
اندازه قطر دایره قطر و رازهای آن
یکی از کشورهای همسایه جنوبی ما در خلیج فارس، در چند هفته پیش اعلام کرد که از ابتدای سال ۲۰۱۹ از عضویت سازمان کشورهای صادر کننده نفت به طور رسمی خارج میشود. کشوری که تا دو یا سه دهه قبل، وقتی از آن یاد می‌شد به دلیل اندازه کوتاه طول قطر این کشور، در ردیف کشورهای میکروسکپی قرار می‌گرفت. نام این کشور، قطر است. با این حال از ابتدای قرن جدید، این کشور دیگر در ردیف کشورهای میکروسکپی قرار نمی‌گیرد، نه به این دلیل که اندازه طول قطر سرزمینی دایره کشور قطر طولانی تر شده، بلکه به دلیل ظرفیتهای معتنابه جدیدی می‌باشد که به دست آورده است؛ به همین جهت است که می‌گوئیم اندازه قطر قطر در قرن جدید، به مراتب از اندازه اش در قرن بیستم بیشتر شده است که نیم نگاهی به اهم دلایل آن می‌اندازیم.وقتی در دهه ۱۹۸۰ مطالعات و بررسی‌های شرکت‌های بزرگ بین‌المللی نفت و گاز نشان داد که بزرگترین منبع گازی جهان در حد فاصل مرزهای آبی میان دو کشور ایران و قطر در پهنه خلیج فارس قرار دارد، قطر از همان نیمه دوم دهه ۱۹۸۰ شروع به سرمایه‌گذاری با قراردادهای مشارکت در تولید با کارتلهای بزرگ نفتی کرد. شاید یکی از دلایل مداخله آشکار آمریکا در زدن سکوهای نفتی ایران، زدن هواپیمای مسافربری، تهدید به بمباران شیمیایی شهرهای ایران توسط ارتش صدام و برخی فشارهای دیگر در سالهای اواخر دوران دفاع مقدس برای خاتمه یافتن هر چه سریعتر درگیری نظامی میان عراق و ایران، مرتبط با همین موضوع باشد یعنی حاکم شدن امنیت در منطقه خلیج فارس برای بهره برداری از بزرگترین حوزه گازی جهان. جالب است بدانیم که کشور ما تا اواخر دهه هشتاد میلادی، از اینکه این حوزه گازی تا آن اندازه بزرگ است که مشترک میان ایران و قطر است به طور دقیق خبر نداشت و بر اساس کسب اطلاعی که نگارنده از برخی متخصصین امر داشته است، آمار و اطلاعات دقیق موضوع، توسط یکی از شرکت‌های بزرگی در اختیار شرکت نفت قرار گرفت که در هر دو کشور ایران و قطر به کار مشغول بود.
به هر تقدیر این کشور زمانی بهره برداری از این حوزه گازی را در اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی آغاز کرد که کشور ما با چند سال تاخیر، اقدامات اولیه خود را آغاز کرده بود. در بزرگترین میدان گازی جهان یعنی پارس جنوبی که مشترک میان ایران و قطر است، طی حدود دو دهه رقابت در برداشت از این میدان، کشور کوچک و غیر صنعتی قطر رقمی حدود ۳۳۰ میلیارد دلار، اضافه برداشت نسبت به ایران تا سال ۱۳۹۲ داشته است. فراموش نکنیم که در آغاز رقابت جدی ایران با قطر در برداشت از این منبع عظیم گازی، تحریمهای نفتی داماتو در سال ۱۹۹۶ به اجراء گذاشته شد ولی در سالهای دولت اصلاحات که ایران به رقم برداشتی مشابه برداشت گاز از این منبع گازی توسط قطر دست یافت، در یک همپیمانی بزرگ کثیف بین‌المللی و به بهانه مقابله با ایران هسته‌ای، سخت ترین تحریمهای نفتی و پولی- بانکی و سرمایه‌گذاری، در دوره سالهای ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۲ میلادی، بر علیه کشورمان به کار گرفته، دست قطر و سایر کشورهای منطقه در برداشت‌های بی‌محابا از منابع مشترک گازی و حتی نفتی باز گذاشته شد؛ با آنکه با اجرایی شدن برجام، فصل جدیدی در حال گشوده شدن برای مقابله با این خسران مبین ظالمانه در حوزه بهره‌برداری از منابع مشترک و پایان پذیر نفت و گاز بود اما با ظهور دونالد ترامپ که با حمایت‌های آشکار و پنهان مافیای بین‌المللی نفتی بر سر کار آمد، متاسفانه کرد، آنچه را که نباید می‌کرد. بگذریم که شاید عمدتا با اهداف خیرخواهانه و از داخل نیز، تا چه حد به وزارت نفت بر سر تنظیم قراردادهای توسعه بهره‌برداری از منابع مشترک فشار وارد شد و الباقی را هم که همه می‌دانند و نیازی به ذکر آن نیست.
در حال حاضر، اندازه قطر کشور قطر با جمعیت دو سه میلیونی به هیچ وجه مانند گذشته نیست! کشوری که از رهگذر این ماجرا، از بالاترین درآمدهای سرانه در میان کشورهای جهان برخوردار شده است. قطر برای خود یک امپراطوری کوچک است. همپیمانانی مانند ترکیه دارد که جانشان برای هم در می‌رود؛ قطری که از سوی عربستان و متحدانش تحریم و بایکوت شد، با حمایت عجیب اردوغان، تمام قامت ایستادگی کرد و ترکیه‌ای که ارزش لیرش با تهدیدات و تحریمهای آمریکا در حال سقوط بود، با اعلام ناگهانی برنامه ضربتی سرمایه‌گذاری ۱۵ میلیارد دلاری قطر در ترکیه، جانی دوباره یافت. قطر، شبکه خبری بسیار قدرتمند الجزیره را راه‌اندازی کرده است که از لوازم قوام این امپراطوری کوچک است. یکی از بزرگترین خطوط هوایی جهان متعلق به همین کشور، یعنی قطر است. قطر، برگزاری میزبانی ۲۰۲۲ مسابقات جام جهانی فوتبال را در کمال حیرت از آن خود کرد که در همان زمان، نگارنده از چگونگی توافق پنهان اروپا با کشورهای روسیه و قطر برای حمایت از برگزاری میزبانی این جامهای جهانی یعنی ۲۰۱۸ در روسیه و ۲۰۲۲ در قطر پرده برداشت که راز سر به مهر آن عمدتا در تامین امنیت عرضه گاز به اروپا توسط روسیه و قطر بود.
قطر در حال حاضر روزانه حدود ۶۰۰ تا ۶۵۰ میلیون متر مکعب تولید گاز دارد که تقریبا تمامی آن از حوزه مشترک پارس‌جنوبی است و انتظار می‌رود با آغاز سرمایه‌گذاری‌های جدید قطر در این حوزه، برداشت خود را تا روزانه ۱۰۰ میلیون متر مکعب گاز طبیعی در ابتدای دهه سوم قرن حاضر برساند؛ تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل!
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
مجمع کشورهای صادرکننده گاز که به اختصار GECF نامیده میشود، به منظور هماهنگی در تولید، صادرات و کنترل قیمت گاز طبیعی در سطح جهان، توسط جمهوری اسلامی ایران ، روسیه و قطر و تعداد دیگر از کشورهای صادر کننده گاز، در ۲۳ دسامبر ۲۰۰۸ تأسیس شد. دبیرخانه دائمی مجمع در دوحه قطر است. قطر به دو دلیل عمده از ژانویه ۲۰۱۹ از اوپک خارج میشود: دلیل اول مقابله با سیاستهای برتری جویانه عربستان و دلیل دوم مربوط به سیاستهای توسعه بیش از پیش این کشور در زمینه افزایش صادرات گاز است. قطر می‌رود تا با در اختیار داشتن امتیاز دبیرخانه دائمی مجمع کشورهای صادر کننده گاز، نقش بزرگی را در حوزه تامین گاز جهان تا پایان قرن جاری بر عهده بگیرد و اندازه قطر قطر را بزرگتر کند. با آنکه خروج قطر از اوپک، خبر زیاد خوبی نیست اما اولا به دلیل تولید روزانه نزدیک به ۸۰۰ هزار بشکه نفت، خروج کشور قطر، طول قطر میزگردهای اوپک را چندان کوتاه‌تر نمی‌کند و در تحلیل نهایی، تاثیر معناداری در نوسانات قیمت‌های جهانی نفت نخواهد داشت؛ در ثانی، با توسعه سیاستهای همگرایی میان سه کشور جمهوری اسلامی ایران، ترکیه و قطر این تصمیم پادشاهی قطر برای ایران و ترکیه، فرصت ساز خواهد بود به شرط اینکه با هوشیاری کامل، از فرصت سوزی‌ها پیشگیری کنیم به توفیق الهی.
سایر اخبار این روزنامه
اندازه قطر دایره قطر و رازهای آن
تاثیرات جدی شوک ارزی در رشد اقتصادی
مردم با تبعیض‌ها مخالفند اما مشکلات را تحمل می‌کنند به شرط اینکه صادقانه با آنان سخن بگوییم
یک واحد آموزشی در زاهدان طعمه حریق شد
مردم با تبعیض‌ها مخالفند اما مشکلات را تحمل می‌کنند به شرط اینکه صادقانه با آنان سخن بگوییم
ابهامات قانون بازنشستگی پیش از موعد معلولان
تلاش مشترک برای اولین نشست کمیته قانون اساسی سوریه
نقویان «دبیر هیأت عالی گزینش کشور» شد
دنبال ریاست نرویم؛ ریاست تبعات دارد
تکذیب اعطای ۲۵۰۰ گرین کارت آمریکا در مذاکرات برجام
