توسعه یا پیشرفت؟ جام ملت‌ها بین کدام است

بازی امارات و بحرین بازی ضعیفی بود و نشان داد که فوتبال آسیا با وجود مربیان خارجی خوبی مثل آقای آلبرتو زاکرونی که یک طرف آن است و آن طرفش هم یک مربی خارجی دیگر در کجا قرار دارد. وقتی صحبت از کشورهای در حال توسعه می‌شود یعنی اگر یک زاویه 180درجه را در نظر بگیریم، نود درجه‌اش می‌شود در حال توسعه و آن طرفش می‌شود عقب افتاده. یعنی کشور در حال توسعه عقب افتاده است که به آن در حال توسعه می‌گویند و یکی از علائمش همین مربیان کوچک و بزرگ خارجی هستند که سکان فوتبال ملی همه کشورها را به‌دست گرفته‌اند. اسم فوتبالی را که نتواند مربی تولید کند، چه می‌توان گذاشت؟ ما چرخه تولیدی داریم که البته ناقص است. یعنی سالیان سال بازیکنانی داریم که در اروپا بازی می‌کنند ولی مربیانی نداریم که از میان آنها یکی سکان تیم ملی را در دست بگیرد و با توجه به جام‌هایی مثل جام ملت‌های آسیا می‌بینیم مجموعه مربیان خارجی که کشورها متحمل مخارج زیادی برای استخدام آنها می‌شوند، چندان کار خاصی انجام نمی‌دهند. این بحرین و این امارات همان بحرین و امارات 20 سال پیش بودند که دیده‌ام و چه بسا آن موقع قوی‌تر هم بودند. اما همه تیم‌های اروپایی مربیان خودشان را دارند؛ یعنی مربی تولید کرده‌اند و چرخه تولید فوتبالی آنها درست چرخیده است. این مساله شبیه این است که فرض کنیم استادهای دانشگاه ما خارجی باشند، یا شبیه اینکه همه معلمان مدرسه‌هایمان خارجی باشند. کی‌روش هشت سال در کشور ما بوده ولی سعی نکرده دو جمله فارسی یاد بگیرد! با توجه به همه اینها سوالی که پیش می‌آید این است که اگر اسم کشورهایی در وضعیت ما را کشورهای در حال توسعه گذاشته‌اند، واقعا در حال توسعه هستیم؟ اگر قرار باشد که ما در حال توسعه باشیم و هشت سال دیگر هم یک مربی خارجی بیاوریم و حتی دو جمله ساده زبان ما را یاد نگیرد، چه؟ الان می‌پرسند ما قهرمان می‌شویم یا نمی‌شویم؟ باید بگویم که ایران، استرالیا، کره‌جنوبی و ژاپن به نیمه نهایی راه می‌یابند و یکی از اینها قهرمان می‌شود و قهرمان شدن یکی از اینها دلیل اینکه سه تای دیگر خوب نیستند، نخواهد بود. دیگر عربستان سعودی، یمن، ویتنام و تایلند حرفی برای گفتن ندارند و در حد قهرمانی آسیا کار نمی‌کنند. مسأله فوتبال آسیا این است که تا چه زمانی باید مستشارها به ما فوتبال یاد بدهند و تا چه وقت فوتبال ما باید در حال توسعه باشد؟ وقتی آدم‌های فوتبال ما خیلی کوچک باشند، آن وقت احتیاج به مستشار داریم. جالب اینکه امروز در زمینه‌های دیگر مستشار وجود ندارد. در دوره قاجار و پهلوی تا دلتان بخواهد آمریکایی و روسی در کشورمان بود. حالا مسأله این است که تا چه زمانی در فوتبال احتیاج به مستشار داریم؟ این نشان دهنده تسلط فوتبال غرب به فوتبالی است که در آن پول وجود دارد و این آقایان می‌آیند که از این ذخایر استفاده کنند وگرنه تیم‌های مثل بحرین و امارات تا 50 سال دیگر هم نمی‌توانند یک مربی تربیت کنند. اینجاست که غربی‌ها به ریش ما می‌خندند و می‌گویند یک آدم هم ندارند که خودشان را جمع کند. کسی هم با میلیاردها دلار پول در کنج بانکی نشسته و برای فوتبال تصمیم می‌گیرد! یک روزنامه‌نگار ایرانی حدود 40 سال و اندی پیش به یکی از باشگاه‌های کشورهای حوزه خلیج فارس که مربی می‌خواستند، می‌رود. دو مربی خارجی و این روزنامه‌نگار ایرانی حضور داشتند و هر کدام تک‌تک سراغ شیخ مدیرعامل می‌روند و خطوطی از تاکتیک و سیستمی که داشتند روی تابلو ترسیم می‌کنند. روزنامه‌نگار زرنگ ما آنقدر این تابلو را خط‌خطی می‌کند که اصلا تابلوی سیاه می‌شود. در آخر روزنامه‌نگار برای مربیگری انتخاب می‌شود که علت از نظر شیخ، خط‌های بیشتری بوده که روی تابلو کشیده است! یک موقع همه می‌خواستند مثل برزیلی‌ها بازی کنند، اما آلمانی‌ها نگرش جدیدی ارائه کردند و به شرایط فیزیکی اهمیت دادند و موفق شدند برزیلی‌ها را شکست دهند. برزیلی‌ها تجدیدنظر کردند و فوتبالشان را تغییر دادند. آنها علم بدنسازی را از آلمانی‌ها گرفتند و موفق شدند. پس مسأله تغییر است. وقتی با میلیاردها خرج و مخارج تیم‌ها بعد از 20سال همان فوتبالی را بازی می‌کنند که 20سال گذشته بازی می‌کردند، به این نتیجه می‌رسیم که اغلب مربیان خارجی از روزنامه‌نگار ما یاد گرفته‌اند و هر وقت نزد شیخ‌های مدیرعامل می‌روند تخته را سیاه می‌کنند و در راس کار قرار می‌گیرند. باید فکری کنیم تا سالیان سال در حال توسعه نباشیم. باید سعی کنیم که در حال توسعه بودن را پشت سر بگذاریم و به سوی پیشرفته شدن گام برداریم که البته پیشرفتگی هم اقتضائات خودش را دارد؛ بهداشت خوب، آموزش خوب و تولید مربیان خوب بومی‌ علامت پیشرفت است که البته این علامت‌ها را نمی‌بینیم. نمی‌خواهیم هم آنطور که می‌گویند فوتبال سرگرمی است، نتیجه این فوتبال فقط سرمان را گرم کند و البته از تز آزادی بیان هم استفاده می‌کنیم و راجع به این مسائل هم حرف می‌زنیم که کورکورانه نباید دنبال پدیده‌های اجتماعی رفت.
*  کارشناس فوتبال