ضرورت حذف یارانه‌های کور

قانون هدفمندی یارانه‌ها این امید را در افکار عمومی ایجاد کرد تا با هدفمند کردن پرداخت‌ها زمینه کمک به اقشار کم درآمد جامعه، توزیع برابر منابع و تقویت اشتغال و رفاه عمومی فراهم شود. اما آنچه در عمل و برخلاف متن قانون هدفمندی اجرا شد، غیرهدفمند کردن این منابع مالی و افزودن بر کسری بودجه سالانه دولت بوده است. به گونه‌ای که سال به سال تعداد یارانه بگیران افزایش یافته است. در سال 89 این تعداد برابر با 67 میلیون نفر بوده است و در سال جاری به عدد هفتاد و هفت میلیون نفر رسیده است. به گونه‌ای که همه دهک‌های اقتصادی و طبقات بالا نیز یارانه خود را دریافت می‌کنند. در لایحه بودجه 95 آمده بود که دولت باید یارانه نقدی سه دهک پر درآمد (حدود 24 میلیون نفر) را از فهرست یارانه بگیران خارج کند که اجرایی نشده است. این تعداد جمعیت ماهانه بیش از هزار میلیارد تومان (حدود یک‌سوم مبلغ یارانه‌ها) و سالانه حدود 13 هزار میلیارد تومان یارانه را به خود اختصاص می‌دهند. متاسفانه در بودجه سال 98 همچنان به پرداخت یارانه نقدی تاکید شده است و به نظر می‌رسد دولت به دلیل نبود سازوکارهای مناسب برای تشخیص افراد پر درآمد برای حذف یارانه آنها، همچنان به پرداخت‌ها به این دهک‌ها ادامه دهد. با این روند طبیعی به نظر می‌رسد که دولت در سال آینده نیز با کسری بودجه ناشی از پرداخت‌های غیر هدفمند یارانه‌ها مواجه شود. سال گذشته این کسری حدود 10 هزار میلیارد تومان بوده است. سالانه نزدیک به ۵۰ هزار میلیارد تومان هزینه برای دولت به منظور پرداخت یارانه در دو بخش نقدی ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی و افزایش مستمری خانوارهای هدف ایجاد می‌شود. این نوع اجرای قانون ضمن ترجیح منافع کوتاه مدت بر بلند مدت، سبب شده است دولت پس از ده سال ناتوان از افزایش یارانه‌ها برای دهک‌های پایین جامعه باشد. زیرا که هر نوع افزایش پرداختی با این حجم از جمعیت یارانه بگیر به معنای افزایش کسری بودجه بیشتر خواهد بود. برای همین حذف یارانه دهک‌های بالای جامعه ضرورتی اجتناب ناپذیر است. برای این امر باید سازوکار معینی همچون میزان دریافتی‌های کارمندان، دارایی‌های ثبت شده افراد، برای حذف افراد ثروتمند جامعه در نظر گرفته شود. مسلما با حدف نزدیک به یک سوم یارانه بگیران، دست دولت می‌تواند چتر حمایت‌های درمانی، خدماتی و آموزشی را به روی طبقات نیازمند بگستراند. باید توجه داشت که سه دهک پایین اقتصادی که حدود 50 درصد جامعه را تشکیل می‌دهند با این شکل و میزان از دریافتی یارانه ناراضی بوده و مکفی خرج و هزینه‌های زندگی شان نیست. برای همین امروز بیش از هر زمان دیگر ضرورت توجه به خواسته‌های این قشر از جمعیت کشور وجود دارد و بی‌شک یکی از راه‌های رسیدن به این هدف، حذف یارانه‌های طبقات دارای جامعه و اختصاص آن به بخش‌های رو به پایین جامعه است.
* کارشناس اقتصادی