روزنامه ابتکار
1397/11/17
در آستانه چهل‌سالگی انقلاب اسلامی «ابتکار» وضعیت جنبش دانشجویی در چهار دهه اخیر را بررسی کرد
جنبش‌های دانشجویی از آغاز تاکنونگروه سیاسی - یکی از مباحث مهم تاریخ معاصر، نقش دانشگاه و دانشجویان در تحولات سیاسی است. دانشگاه یکی از نهادهای تاثیر‌گذار و مهم در عرصه سیاسی- فرهنگی ایران است. از این رو بررسی نقش دانشگاه در عرصه تحولات سیاسی و اجتماعی می‌تواند پرتوی بر زوایای مختلف و مغفول حوادث سیاسی بیندازد. حال که در آستانه چهل‌سالگی یکی از بزرگترین تحولات سیاسی و اجتماعی در تاریخ کشورمان به نام انقلاب اسلامی ایران هستیم لازم است نقش این نهاد فرهنگی و تاثیر جنبش‌های دانشجویی مورد بررسی قرار بگیرد.
انقلاب اسلامی نتیجه حرکت توده‌های مختلف مردم از جمله دانشجویان و نقطه شروع حرکتی تمدن‌ساز و جهانی در همه ابعاد خود به رهبری بنیانگذار انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی(ره) است. در این میان جنبش دانشجویی نیز همپای همه آحاد ملت در به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی نقش خود را ایفا کرد. نقش دانشجویان در پیروزی انقلاب اسلامی بر کسی پوشیده نیست و از جمله نیروهای بسیار موثر در پیدایی و مانایی انقلاب اسلامی جریان و نیروهای دانشجویی هستند. شکی نیست که بدون حضور و نقش‌آفرینی دانشجویان، انقلاب اسلامی به ثمر نمی‌رسید.
شاید بتوان پیشینه جنبش دانشجویی در ایران را به روزگار مشروطه و فعالیت دانشجویان که برای تحصیل در زمان قاجار به خارج کشور رفته بودند، در نهضت مشروطه بازگرداند. اما اگر بخواهیم به نقش دانشگاه و دانشجویان در پیروزی انقلاب اسلامی بپردازیم باید با نگاهی تاریخی از زمان تاسیس این نهاد در ایران به تحلیل روند پیوستن دانشگاهیان به مبارزات مردمی در انقلاب اسلامی بپردازیم.
دانشجویان در فاصله سال‌های ۳۲-۱۳۲۰ واکنش‌های مختلفی نسبت به رویدادهای کشور نشان دادند از جمله: زمانی که دکتر مصدق مجلس چهاردهم را در اعتراض به سهیلی نخست وزیر وقت و تدین وزیر کشور به جرم دخالت در انتخابات ترک کرد، «دانشجویان به منزل وی رفته و او را با احترام به مجلس آوردند. این اقدام از سوی حکومت خوشایند نبود، به همین دلیل بر روی دانشجویان آتش گشوده شد و در این واقعه رضا خواجه نوری شهید شد.»
همچنین در جریان ملی شدن صنعت نفت ایران دانشجویان به بسیج معلمان، دانش‌آموزان و کارگران پرداختند. بعد از کودتای ۲۸ مرداد، در ۱۶ آذر سال ۱۳۳۲، دانشجویان در اعتراض به سفر نیکسون معاون رئیس جمهوری وقت آمریکا دست به تظاهرات زدند ومردم را به مقاومت فراخواندند و در این اثنا پلیس در صحن دانشگاه به روی دانشجویان آتش گشود و سه دانشجو به نام‌های شریعت رضوی، مصطفی بزرگ‌نیا و احمد قندچی به شهادت رسیدند. این امر موجب بروز واکنش مردم شد که این روز را به نام روز دانشجو نام‌گذاری کردند.
پس از انقلاب، انجمن‌های اسلامی، رهبری جنبش دانشجویی را در اختیار گرفتند. شکل‌گیری اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان و سازمان دانشجویان مسلمان که به پیدایش دفتر تحکیم وحدت انجامید، راه را در این مسیر هموار کرد. همراه با انتخابات دوره هفتم ریاست‌جمهوری و پیروزی اصلاح‌طلبان برهه‌ای جدید در تاریخ جنبش دانشجویی کشور رقم خورد. همگام با دولت اصلاحات دانشجویان سابق عدالت خواه و خط امامی که تجربه چندین سال محدودیت و انزوا را داشتند، به این جریان پیوستند و همراه با واردشدن فعالان سابق خط امامی در قدرت، انجمن‌های اسلامی در راستای پیشروی این جریان حرکت کردند. دهه ٧٠ را می‌توان سال‌های تغییر و تحولات رادیکال در فضا و ذائقه روشنفکری به خصوص روشنفکری دینی ایران دانست.
جنبش‌ها و اعتراضات دانشجویان از زمان دولت دوم محمود احمدی‌نژاد از سال ٨٨ به این سو کم‌رنگ و کم‌صداتر شده است، این در حالی است که با روی کارآمدن دولت تدبیر و امید و خاستگاه رای او در دانشگاه‌ها و محافل اصلاح‌طلب انتظار می‌رفت جان دوباره‌ای به کالبد نیمه جان جنبش دانشجویی دمیده شود. متاسفانه اما این امیدواری نه تنها تاکنون محقق نشده است بلکه شواهد حکایت از آن دارند که دغدغه‌ای برای احیای این جنبش مدنی وجود ندارد و مسئولان ترجیح می‌دهند در لابه لای برنامه‌های شاد و مهیج نهادهای موازی جنبش اصیل دانشجویی، تنها ساعتی را برای سخنرانی رئیس‌جمهوری در دانشگاه‌های صاحب نام کشور تدارک ببینند.
در واقع زمانی می‌توان از جنبش دانشجویی دم زد که خاستگاه دانشجویی داشته باشد و مستقل از دولت و منتقد آن باشد. بر همین اساس مهندسی جنبش هم نمی‌تواند توسط دولت محقق شود، مگر آنکه خواست و فکر و اندیشه دانشجویان را به عنوان خاستگاه جنبش کانالیزه کرد و در مسیر دلخواه قرارداد.
سایر اخبار این روزنامه
سیده فاطمه ذوالقدر
تحقق افزایش سهم زنان در مصوبات کمیسیون تلفیق ٩٨ با پیشنهادات فراکسیون زنان
به دنبال صدور مجوز برای ساخت پروژه ویلاسازی در منطقه حفاظت‌شده «خاییز» رئیس سازمان محیط‌زیست احضار شد
یک اقتصاددان: هر زمان اختلاف قیمتی در هر کالایی به‌وجود بیاید فساد قدرتمند میشود
زندگی شبانه تهران رنگ و بوی تازه می‌گیرد؟
شب‌های روشن پایتخت
«ابتکار» از مخالفت نمایندگان با حذف استانی شدن انتخابات گزارش میدهد
کمرنگی حمایت از یک طرح انتخاباتی
«ابتکار» تازه‌ترین تحولات بحران سیاسی در ونزوئلا را بررسی می‌کند
مثلث بحران بولیوارها
در آستانه چهل‌سالگی انقلاب اسلامی «ابتکار» وضعیت جنبش دانشجویی در چهار دهه اخیر را بررسی کرد
اتاق تاریک معاملات نفت
فقط برای منافع ملت ایران تعظیم می‌کنیم
رئیس جمهوری در مراسم پایانی «جایزه کتاب سال»:
هیچ سانسور و فیلتری نمی‌تواند جلوِ سوال و شبهه را بگیرد
وزیر کشور:
در برابر اخلال‌گران فضای عمومی کوتاه نخواهیم آمد
