روزنامه ابتکار
1397/11/29
امنیت غذایی، چالش پیش روی بشر چگونه می‌توان جهان را تا سال 2050 تغذیه کرد؟
گروه ایرانشهر: یکی از مهم‌ترین چالشهای قرن بیست و یکم این است که باوجود رکود اقتصادی، تهدیدی که آلودگی زیست‌محیطی و بیماری‌‌ها برای انسان دارد و تغییرات آب و هوایی، جمعیت جهان به طور منظمی با کمبود آب و کاهش سطح زیر کشت و در نتیجه تغذیه نا‌پایدار مواجه هستند.در جهان امروز امنیت غذایی با دسترسی فیزیکی و اقتصادی همه افراد جامعه و در تمام عمر به غذای کافی و سالم از چالشهای مهم برنامه‌ریزان آمایش سرزمین و توسعه پایدار شناخته شده است. طبق بررسی‌های سازمان خواروبار جهانی (فائو)، برای جمعیت ۹ میلیارد نفری جهان در سال ۲۰۵۰، باید حدود ۶۰ درصد بیشتر غذا تولید شود، در حالی که در این راستا موانعی مانند محدودیت زمین‌های کشاورزی، کمبود آب، هزینه فزآینده انرژی، افت سرمایه‌گذاری، دشواری‌های تحقیقات کشاورزی و افزایش ضایعات غذایی وجود دارد. از این‌رو، سازمان خواروبار جهانی با‌توجه به چشم‌انداز امنیت غذایی در دهه‌های آینده جهان، تولید مواد غذایی در حال حاضر را هم با مشکلات گوناگونی روبه‌رو می‌داند. بلعیدن زمین‌های کشاورزی توسط کلان‌شهرهای جهان، کمبود و بحران جهانی آب، افزایش روزافزون هزینه انرژی، تغییرات اقلیمی و نظایر آنها، نشان می‌دهد که مردم جهان با چالشهای بزرگ‌تری روبه‌رو خواهند بود تا با منابع کمتر، غذای بیشتری تولید کنند. از این‌رو رشد تولیدات کشاورزی در واحد سطح و با واحد آب محور امنیت غذایی و عامل حیاتی زیست پایدار شناخته میشود. در کنار دشواری‌های مذکور، جامعه باید انتظار اثرات جانبی مانند احتمال کمبود تولید، خشکسالی، اختلافات سیاسی، گرانی هزینه‌های واردات و غیره را نیز داشته باشد. تحولات دهکده جهانی سبب شده تا بازار کشورها از یکدیگر تاثیر بپذیرند و تصور خودکفایی درون مرزهای جغرافیایی ایده‌ای باطل جلوه کند.
کمبود مواد غذایی و به دنبال آن گرانی کالاها تاکنون منجر به بروز ناآرامی‌ها و اعتراضاتی در کشورهای مختلف جهان شده است. در هائیتی، اندونزی، فیلیپین، مصر، کامرون و موزامبیک مردم شاهد آشوب‌ها و تظاهرات خیابانی بودند، حتی در کشورهایی مانند کانادا و ایتالیا نیز علیه گرانی برخی مواد غذایی مانند نان و آرد تظاهرات و اعتراضات گسترده‌ای انجام شده است.
رشد جمعیت در کشورهای جهان وضعیت را بدتر کرده است. هم‌اکنون سرانه اراضی کشاورزی و سرانه اراضی زیر کشت غله بسیاری کشورها شدیدا رو به کاهش گذاشته است. مثلا در کشور چین با 3/1 میلیارد نفر، سرانه زیر کشت غلات نزدیک ۶۰۰ متر مربع و در هند با جمعیتی نزدیک به 1/1 میلیارد نفر سرانه مذکور نزدیک به ۶۵۰ متر مربع است، در حالی که در کشور وسیع آمریکا با ۳۰۰ میلیون نفر جمعیت حدود ۱۹۰۰ متر است. پیش‌بینی شده که سرانه اراضی زیر کشت غله تا سال ۲۰۲۵ در چین از ۳۵۰ متر مربع و در هند از ۵۲۰ متر مربع هم کمتر شود. کاهش سرانه زمین‌های کشاورزی و در نتیجه کاهش تولیدات ملی کشاورزی، فشار بر دولت‌ها و فشار بر بازار جهانی را افزایش می‌دهد و موجب بروز بحران‌ها، تضادها و کشمکش‌های سیاسی درون‌مرزی و برون‌مرزی میشود.
براساس یک مطالعه نقاطی در جهان هستند که در آینده بیش از جاهای دیگر از اثرات سوء گرم شدن زمین بر منابع غذایی رنج خواهند برد. کشورهای آفریقای جنوبی و هند و منطقه جنوب شرق آسیا هم حساسیت بالایی در مقابل تغییرات آب و هوایی دارند و هم از نداشتن سازوکارهای مقابله با این تغییرات در طولانی مدت رنج می‌برند. نقاط دیگری هم هستند که براساس شاخص‌هایی مثل دسترسی به آب در آینده، تعداد روزهایی که دمای بالای 30 درجه سانتی‌گراد دارند، در ازای فصل رشد گیاهان، روزهای قابل اتکا در رشد گیاهان و میزان بارش، با خطر کمبود غذا مواجهند. این مناطق مکزیک، شمال شرقی برزیل، جنوب آفریقا و آفریقای غربی هستند. تمام شاخص‌هایی که شمرده شد باز به تغییرات آب و هوایی مربوط‌اند.
بحث‌ها اما درباره چالش آینده زمین یعنی امنیت غذایی تا بدان‌جا پیش رفته که استادان زیست‌شناسی گیاهان و علوم زراعی به دنبال راه‌حلی برای دور زدن این چالش رفته‌اند. از اصلاح نژادی دانه‌ها و بذرهای گیاهی برای تولید بیشتر در سطح کمتر کشت تا خوردن سوسک و حشرات و خوردن جلبک. کشاورزی جلبک یکی از مهم‌ترین راه‌حل‌ها است. پیش‌بینی میشود که کشاورزی جلبک به یک صنعت بزرگ جدید به ارزش ده‌ها میلیون دلار در سال تبدیل شده و در نهایت به یک صنعت چند میلیارد دلاری برسد. جلبک در طیف وسیعی از محصولات و صنایع از‌جمله مواد غذایی، پلاستیک سبز، منسوجات، کود، مواد شیمیایی خوب و سوخت‌های تجدیدپذیر کاربرد دارد. اگرچه گزارش‌ها در این زمینه نشان می‌دهند که این صنعت در دوران ابتدای خود قرار دارد، اما توصیه‌هایی در مورد چگونگی طی کردن مسیر کشاورزی جلبک گام مهمی در پیشرفت این صنعت خواهد بود.
اما چرا صنعت جلبک در طول این سال‌ها خود را نتوانسته ثابت کند اما حالا مورد توجه قرار گرفته است؟ پاسخ این سوال در تغییراتی است که در پیشرفت علم در جهان رخ داده و می‌تواند طی دو تا پنج سال آینده صنعت جلبک را به صنعتی مهم بدل کند. در این سال‌ها قطعا شاهد تعدادی از شرکت‌ها در بخش‌های مختلف از کشاورزی تا داروسازی‌هایی خواهیم بود که از جلبک‌ها به عنوان مواد اولیه و به عنوان یک بستر برای صنایع جدید استفاده می‌کنند.
جلبک به عنوان یک ماده خام مانند هر ماده جدید تازه‌وارد دیگری باید کسب و کارها و زنجیره‌های تامین مواد غذایی و انرژی کنونی را متوقف کند. واقعیت این است که جلبک به عنوان یک محصول پایدار و سازگار با محیط‌زیست نمی‌تواند به تنهایی به پایین بودن خط اقتصادی خود کمک کند. اینجا است که علم، تحقیق، توسعه و کارآفرینی باید به یکدیگر کمک کرده تا کارایی تولید زنجیره جلبک را بالا ببرند. این امر نیازمند تدوین نقشه راه لازم برای بیان استراتژی با دولت و سرمایه‌گذاران بالقوه است.
سایر اخبار این روزنامه
گزارشی از بررسی کیفیت کار بازیگران در سی‌و‌هفتمین جشنواره تئاتر فجر
رضا بهبودی: چرا نقدها را نمی‌خوانند؟!
علیرضا صدقی
به بهانه یک تشییع
«ابتکار» از تلاش گروهی انگشت‌شمار برای عدم کفایت رئیس‌جمهوری گزارش می‌دهد
هزینه‌های بیهوده از خانه ملت
شورای شهر پایتخت به اظهارات شهردار اسبق تهران واکنش نشان داد
طلبکاران شهرداری پشت دیوار حاشای قالیباف
«ابتکار» از مولفه‌های وحدت و انسجام درونی گزارش می‌دهد
امروز، روز اقدام عملی است
گزارش « ابتکار» از حضور محمدجواد ظریف در پنجاه و پنجمین نشست امنیتی مونیخ
ایران نیاز به صبوری استراتژیک دارد
«ابتکار» اقدام بانک مرکزی در راستای بازگشت ارز حاصل از صادرات را بررسی می‌کند
مشوق‌ها، مسکن‌های موقتی؟!
امنیت غذایی، چالش پیش روی بشر
چگونه می‌توان جهان را تا سال 2050 تغذیه کرد؟
ماجرای شایعه استعفای وزیر ارشاد مرور شد
سریال تکذیب‌ها
رئیس مجلس شورای اسلامی:
دولت پاکستان پاسخگو باشد
پیکر پوران شریعت‌رضوی پشت درهای بسته حسینیه ارشاد
سخنگوی قوه قضاییه:
حکم بانک سرمایه‌ای‌ها در حال انشاء است
