شبیه سازی کمربند سبز شوروی برای ایران

آفتاب یزد- گروه سیاسی: ولیعهد عربستان دیروز در چارچوب سفر رسمی خود به پاکستان وارد اسلام‌آباد شد. او در پایگاه هوایی نورخان مورد استقبال عمران خان، نخست وزیر پاکستان قرار گرفت و سپس این دو در اسلام آباد قراردادهای سرمایه‌گذاری در بخشهای پتروشیمی، انرژی، مواد معدنی، ورزش و سایر بخش‌ها امضا کردند. گفته می‌شود عربستان سعودی توافق‌های سرمایه‌گذاری به ارزش بیش از ۲۰ میلیارد دلار در جریان این سفر امضا کرده است.آن طور که ایسنا می‌نویسد وزیر اطلاع‌رسانی پاکستان اعلام کرد که ولیعهد عربستان دستور آزادی حدود ۲۱۰۷ زندانی پاکستانی در زندان‌های سعودی را نیز صادر کرده است.
از سوی دیگر، محمد بن سلمان هنگام سفرش به پاکستان دستور تاسیس یک مرکز درمانی در استان خیبر پختونخوا واقع در شمال غربی این کشور داد و این مرکز نام "فرمان علی خان" را دارد.
ولیعهد عربستان طی سخنرانی خود در اسلام آباد تاکید کرد که کشورش قادر به جذب ۵۰ میلیون گردشگر تا سال ۲۰۳۰ میلادی است.
وی در ادامه افزود:« عربستان تمامی ملزومات اقتصادی و تاریخی را دارد تا به یک مقصد جهانی تبدیل شود و تلاش‌ها برای ساختن آینده‌ای بزرگ برای عربستان و پاکستان ادامه دارد. «همچنین وزارت خارجه پاکستان اعلام کرد، رئیس‌جمهوری این کشور بالاترین نشان پاکستان را که بالاترین نشان شهروندی در این کشور است، به او اعطا کرد.


اما این سفر و اقدامات بی‌سابقه به پاکستان ختم نمی‌شود. بعد از پاکستان ولیعهد سعودی به هند می‌رود و در آنجا با وزیر انرژی این کشور به بررسی مسئله نفت می‌پردازد. او همچنین قصد دارد در روز پنجشنبه و جمعه عازم چین شود.
این یعنی رابطه بسیار ویژه عربستان به پاکستان ختم نمی‌شود بلکه سعودی‌ها خواب‌هایی برای چین و هند دو متحد ویژه ایران طی سال‌های اخیر نیز دارند. به راستی آیا این دیدارهای بن سلمان می‌تواند رابطه ایران را با چین، هند و پاکستان تحت الشعاع قرار دهد و باعث فاصله گرفتن این سه کشور از ما و نزدیکیشان به سعودی‌ها شود؟

>بده بستان جدید
قاسم محبعلی کارشناس مسائل خاورمیانه با بیان اینکه اگر این روزها از کشورهایی که بعضا دوست ایران به شمار می‌آیند برای تحت فشار قرار دادن کشورمان استفاده کنند نباید متعجب شد به آفتاب یزد می‌گوید:« طبیعتا سیاست ثابت عربستان این بوده است که ارتباطاتش را در هر یک از این کشورها گسترش بدهد. خصوصا بعد از قضیه خاشقچی و مشکلاتی که در یمن پیدا کرده و این باعث شکننده شدن روابطش با خیلی از کشورها شد تلاشش در این زمینه را دوچندان کرده است. اما در رابطه با ارتباط پاکستان و عربستان باید گفت که این رابطه یک رابطه مصلحتی است. پاکستانی‌ها نیاز به پول دارند و عربستان هم پول دارد، در مقابل عربستان علاقه‌مند است که روابط ایران را با همسایگان شرقی‌اش دچار مشکل کند. عربستانی که احساس می‌کند ایران در غرب و جنوب خلیج فارس و از طریق برخی تلاش می‌کند تا به این کشور فشار بیاورد اکنون از این طریق وارد عمل شده است.»
وی درباره سفر بن سلمان به پاکستان گفت: «اکنون یک بده بستان بین عربستان سعودی و پاکستان صورت گرفته است. در مقابل امکانات مالی و پولی که عربستان برای پاکستانی که وضعیتش دچار بحران است ایجاد کرده، پاکستان از این فرصت استفاده برای پیشبرد سیاست‌های سعودی‌ها در قبال ایران استفاده می‌کند.»
اما پاکستانی‌ها تا کجا با عربستان همکاری می‌کنند؟ محبعلی اظهار می‌کند: « پاکستان سیاست پیچیده‌ای دارد و سعی می‌کند همزمان از شکاف‌ها و مشکلاتی که بین عربستان و ایران است برای پیشبرد منافع خودشان و کسب در آمد پیروی کنند. این واقعیت پاکستان است ضمن آنکه این کشور، همسایه ماست اما از این وضعیت حداکثر استفاده را می‌کند و از شکافی که بین ایران و عربستان ایجاد شده منافع زیادی برای خود به وجود می‌آورد و از این آب گل آلود ماهی خودش را صید می‌کند.»
این کارشناس ادامه می‌دهد: «پاکستان این کار را طی یک‌سال گذشته در رابطه‌های منطقه‌ای به خوبی انجام داده است. در زمانی که شوروی سابق، افغانستان را اشغال کرده بود با استفاده از آن توانستند از غربی‌ها و عرب‌ها کمک‌های مالی و نظامی دریافت کنند و در ایران هراسی نیز برای پیشبرد سیاست‌های خودشان استفاده می‌کنند.»

>اشتباه ایران فرصت طلبی پاکستان
محبعلی در پاسخ به این سوال که پس از تغییرات نخست وزیر پاکستان بسیاری تصور می‌کردند که این‌بار رابطه این کشور با ایران وارد فصل جدیدی خواهد شد اما چرا چنین نشد، گفت: «آن موقع که عده‌ای پاکستان را خوب نمی‌شناختند گمان می‌کردند که نخست وزیر جدید پاکستان که رابطه خیلی خوبی با ارتش این کشور دارد وقتی آن حرف‌های جدید را در جریان انتخابات می‌زند، حرف‌های واقعی اوست. او برای آنکه جریان شیعه را در زمان انتخابات به سود خود تحریک کند از رابطه با ایران و اولین سفری که به این کشور خواهد داشت سخن گفت.»
این کارشناس می‌گوید :« از یک سو در سیاست‌های خارجه ایران نیز اشتباهاتی رخ داده است که پاکستان می‌تواند از آن بهره‌برداری کند. مذاکرات اخیر ایران و طالبان یکی از آنهاست. اساسا طالبان یک جریان است که بازیچه دست پاکستانی‌هاست. احتمالاً خود آنها برای تحریک طرفین، طالبان را به سمت ایران سوق دادند. تا با این رابطه هم هزینه‌های پاکستان کاهش یابد و این هزینه‌ها به سمت ایران روانه شود و هم دیگران به این دلیل که نباید طالبان به ایران نزدیک شود به پاکستان سوق پیدا کنند.»
وی درباره اینکه آیا چین و هند نیز به عنوان هم پیمانان ایران ممکن است به سمت عربستان رفته و از ایران دور شوند؟ می‌گوید :«باید واقع‌بین باشیم. اینکه فکر کنیم چین و هند هم پیمانان ایران هستند عبارت دقیقی نیست، هندی‌ها یا چینی‌ها نیز بر اساس منافعی که دارند رابطه خودشان با ایران را تعقیب می‌کنند.»
محبعلی اضافه می‌کند :«یکی از مسائل که ممکن است هندی‌ها یا حتی چینی‌ها را علاقه مندکند تا از ایران و آسیای میانه و افغانستان بهره ببرند این است که نگذارند پاکستان موقعیت ژئوپلتیک خود را ارتقا ببخشد. از سویی دیگر هندی‌ها با چینی‌ها نیز در یک رقابت استراتژیک هستند آن‌ها برایشان مهم است تا در حوزه‌ای مثل آسیای میانه حضور داشته باشند و یکی از مسیرهای پیش‌رویشان ایران است. چین یک قدرت بین المللی است و ضمن آنکه بیشترین جنبه تجاری را با آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها دارد،در عین حال تلاش می‌کند که جایگاه خودش را در خاورمیانه هم تقویت کند و یکی از کشورهایی که در این امر برای ایران مهم است. اما عربستان سعودی با توجه به منابع مالی و قدرت سرمایه‌گذاری‌ای که دارد و برنامه توسعه‌ای که برای 2020 در نظرگرفته است می‌تواند جانشین خوبی برای ایران در روزهای تحریم کشورمان باشد. اکنون عربستان بازار بهتری برای منافع تجاری چین است. بنابراین چین هم از رقابتی که داشته است می‌خواهد حداکثر بهره‌برداری را بکند و منافع ملی‌اش اقتضا می‌کند از این بحرانی که در خاورمیانه به وجود آمده است برای پیشبرد اهداف خودش استفاده کند. انتخاب‌های چین هم بر مبنای منافع است. گاهی سیاست خودشان را با ایران گسترش می‌دهند و گاهی کاهش.»

>کمپین آمریکایی
محسن جلیلوند استاد حقوق بین الملل اما با بیان اینکه آمریکایی‌ها یک کمپین جهانی را علیه ایران شروع کرده‌اند که در حال حاضر روی آن کار می‌کنند، گفت: « از کنفرانس ورشو این کمپین شروع شد در کنفرانس مونیخ به شکل دیگری تداوم پیدا کرد تا اکنون به اقدامات بن سلمان رسیده است. مطمئنا در آینده نیز اتفاقاتی در همین چارچوب رخ می‌دهد. هدف این است که تمام ساختارهای دوستی ایران تحت فشار قرار گیرد وتنها یکی از بخش‌های این کمپین آمریکایی سفر بن سلمان به پاکستان و بعد از آن هم هندو چین است. »
وی اضافه می‌کند :« چارچوب سیاست آمریکا همین کمپینی است که شروع کرده است. ایران یکسری محدودیت‌هایی دارد و اکنون هدف تضعیف ایران است.» جلیلوند درباره پاکستان می‌گوید« نخست وزیر جدید پاکستان قرار بود اول به ایران سفر کند اما دیدیم این کار را نکرد و بعد اعلام کرد در شرایط سخت این عربستان بوده که در کنار پاکستان قرار گرفته است. بیشتر جمعیت پاکستان نیز اهل تسنن هستند و عربستان خیلی وقت است که نفوذ قابل توجهی در پاکستان دارد.»
جلیلوند درباره اهداف کلی سفر بن سلمان می‌گوید:«اکنون بن سلمان تلاش دارد هند و چین را از پشتیبانی ایران خارج کند، دومین هدف او بحث اقتصادی و جایگزینی نفت ایران است. عربستان می‌خواهد بگوید اگر شما نفت ایران را نخرید من نفت عربستان را جایگزین خواهم کرد. سومین مورد هم مرز بودن پاکستان، هندو چین با یکدیگر و هم مرزی آن‌ها در مرحله بعد با ایران است. همه اینها اهداف آمریکاست. آمریکا اکنون می‌خواهد همان خطی را دنبال کند که شاید در شکل گیری کمربند سبز در مقابله با شوروی تشکیل داده بود؛ کمربندی که اکنون به شکل دیگر علیه ایران به کار بسته است. فراموش نکردیم که برژینسکی تئوری اتحاد آمریکا با کشورهای رقیب نزدیک شوروی مانند چین و ژاپن و کشورهای اطراف شوروی در جنوب و غرب آسیا و اروپای شرقی را تکمیل و به روز کرد و با توجه به ماهیت ضد دینی کمونیسم و دشمنی عقیدتی مسلمانان با کمونیسم بهره‌برداری نموده و توصیه کرد که یک کمربند سبز از نیروهای جهادی مسلمان در برابر شوروی ایجاد شود.»
جلیلوند تاکید می‌کند به نظر می‌آید با امتیازاتی که عربستان به هند، چین و پاکستان می‌دهد هم گرایش این کشورها به سعودی بیشتر از ایران خواهد بود.»