اروپا و ایران امیدوار به تک دوره‌ای بودن ترامپ

روزنامه «نیویورک تایمز» در مقاله‌ای از لحظه شماری اروپایی‌ها برای پایان دوران ریاست جمهوری آقای ترامپ در آمریکا نوشت تا در آینده و با یک دوره‌ای شدن ریاست جمهوری او، شاید بتوان در این باره جمهوری اسلامی را هم‌داستان با اروپا خواند. از سویی گزینه‌های مطرح و شناخته شده دمکرات مانند جوبایدن و جان کری هم در صدد تشکیل کمپین‌های انتخاباتی خود هستند و تمرکز اصلی شان هم بر ضد دولت ترامپ و عملکرد او متمرکز خواهد بود. حال در این میان پرسشی مطرح می‌شود، آیا می‌توان امیدوار بود که روابط سیاسی اروپا و آمریکا و تاثیر آن بر ایران پس از تک دوره‌ای شدن ریاست جمهوری ترامپ، بهبود یابد و یا حداقل وارد فاز جدیدی شود؟ باید گفت، طرح عبور از ترامپ از رای منفی سناتور برنی سندرز به تحریم ایران آغاز شد. موضع منفی سناتور سندرز با استقبال مقامات ایرانی همراه شد. در فضای عمومی هم به دلیل مواضع سوسیالیستی و میانه رو سندرز، مورد توجه قرار گرفت. عمده هواداران پرشمار سناتور سندرز را جوانان، لاتین تبارها، رنگین پوستان، دانشگاهیان و نیروهای الیت جامعه آمریکا تشکیل می‌دهند. ترامپ از زمان روی کار آمدن، رفتار خوبی با اقلیت‌ها نداشته است زیرا او طیف «تی پارتی» و کوکلوسکلان افراطی و ملی‌گرا را رهبری می‌کند که به‌شدت مذهبی، بیگانه ستیز، ضد اقلیت‌ها و ضد زن هستند. کشیدن دیوار در مرز با مکزیک هم ایده همین طیف بود. حتی گفته می‌شود که یکی از دلایل روی کار آمدن ترامپ، قدرت لابی‌گری کوکلوسکلان‌های ضد زن بود که اجازه ندادند تا خانم هیلاری کلینتون به کاخ سفید راه یابد. اما اکنون نمی‌توان چنین پیش بینی داشت که ترامپ به دلایل ذکر شده دور دوم ریاست جمهوری را نخواهد دید و حتما دموکرات‌ها پیروز خواهند شد. افکارعمومی آمریکا و جهان نسبت به رفتارهای ترامپ دید منفی پیدا کرده‌اند. اما با اینهمه در بخش‌هایی مانند کشاورزی و اقتصاد داخلی، عملکرد دولت ترامپ موفقیت‌آمیز بوده است. دولت او فشار مالیاتی را از روی اقشار پایین دست جامعه برداشته است. از سویی مالیات صاحبان ثروت و سرمایه را کاهش داده تا از این راه سرمایه آن‌ها را جلب کند و در تولید و اشتغالزایی به‌کار گیرد. کاهش نرخ بیکاری و رشد اقتصادی آمریکا هم در این مدت قابل توجه بوده است. اما اشکال عمده در بخش سیاست خارجی و نحوه تعامل او با اتحادیه اروپا، ایران و برجام وغیره بوده که به نظر می‌رسد ترامپ قصد دارد در فرصت باقی مانده به ترمیم برخی از این ضعف‌ها و اشکالات دست بزند. از سفر و دیدار مجدد با رهبر کره‌شمالی سخن گفته، در صدد بهبود روابطش با مسکو و پکن است و دوباره بحث مذاکره با جمهوری اسلامی ایران را به میان کشیده است تا بتواند فضای بین‌المللی علیه خود را تلطیف کند. اما این نکته که واقعا تا چه اندازه روی کار آمدن یک رئیس جمهور دمکرات می‌تواند به نفع ایران باشد هم می‌تواند گمانه و بحث قابل طرحی در عرصه سیاسی کشور باشد. اکنون مثلثی درسیاست خارجی ایران در حال شکل گیری است که یک ضلع آن ایالات متحده است، یک ضلع رژیم صهیونیستی و حکومت سعودی و ضلع دیگر هم اتحادیه اروپا است که به نظر همزمان در حال رصد شدن و پیگیری است. باید به خاطر آورد که پرزیدنت اوباما چندان توجهی به مسائل خاورمیانه نداشت و از نگاه به شرق دور سخن می‌گفت، تنها رئیس جمهوری ایالات متحده بود که در زمان مسئولیتش به تل‌آویو سفر نکرد، در امضای توافقنامه برجام تلاش زیادی داشت و غیره. اگر مجموع این مسائل در کنار هم گذاشته شوند، شاید بتوان امیدوار بود که در آینده جمهوری اسلامی بتواند روابط بهتری با دولت (احتمالی) دمکرات واشینگتن داشته باشد. با توجه به این سخن مقام معظم رهبری که گفته بودند اگر هم قرار باشد که ایران با آمریکا مجددا مذاکره کند، با این دولت فعلی[ترامپ] چنین امری امکان نخواهد داشت. البته با روی کار آمدن دمکرات‌ها و حتی برقراری رابطه با ایالات متحده، ایران بهشت نخواهد شد ولی می‌توان امید داشت که تعارضات کنونی فی مابین دو حکومت، به حداقل خود برسد. مجموعه تحولات دوره آقای ترامپ و جو منفی افکارعمومی علیه او، ممکن است ایشان دور دوم ریاست جمهوری را نبیند و این امر شاید به نفع جمهوری اسلامی ایران تمام شود.
* تحلیلگر مسائل بین‌المللی