برابری دیه زن و مرد قابل توجیه است

بحث تساوی دیه زن و مرد در جامعه همچنان در جریان است و کارشناسان و ارگان‌های مسئول نسبت به آن تحلیل‌های خود را ارائه داده‌اند. باید اذعان داشت که در قرآن آیه‌ای در مورد تنصیف ارث بین زن و مرد داریم، اما آیه‌ای در مورد تنصیف دیه در قرآن نیامده و آنچه هست صرفا روایاتی است که در این زمینه آمده و مجتهدین نیز از آنها استفاده می‌کنند. مساله دوم این است که تنصیف دیه در چه شرایطی مطرح شده بوده و اساسا با توجه به شرایط و مقتضیات زمانی و مکانی فعلی آنچه که در زمان صدور روایات آمده اکنون نیز برقرار است با وضعیت فعلی جامعه همخوانی ندارد. بحث دیگر فلسفه تنصیف دیه چیست و اساسا جنسیت افراد اعم از مذکر و مؤنث در آن تاثیرگذار است یا دخالتی ندارد. پرسش دیگر این است که در اینجا دیه به معنای قیمت است یا مساله‌ای که در زمان لزوم باید بدان مراجعه کرد؟ بحث دیگر در باب دیه به نان‌آوری زن و مرد در خانه می‌پردازد. این در حالی است که در شرایط کنونی جامعه زنان و مردان هر دو به نوعی در نان‌آوری خانواده مشارکت دارند. از این جهت جنسیت تفاوتی نمی‌کند و لذا دیه مرد و زن نیز می‌تواند مساوی و برابر باشد. نمایندگان مجلس نیز از این جهت لایحه را مطرح کردند که در شرایط فعلی نقش زنان و مردان در درآمد خانواده و تولید ثروت برابر است. بنابراین دیه آنها نیز باید مساوی باشد و عدالت نیز اقتضا می‌کند که دیه زن و مرد برابر باشد. البته نظر نهایی باید پس از طرح نظرات موافق و مخالف در این حوزه و جمع‌بندی نظرات کارشناسان ونمایندگان نتیجه‌گیری شود. از طرف دیگر بسیار مطرح می‌شود که با توجه به شرایط سیاسی واجتماعی جامعه باید تجدید نظری توسط دستگاه‌های مسئول چون مجلس یا فقها در این قانون صورت گیرد و اگر تاکنون دیه مردان 2برابر زنان بوده با تغییر این قانون دیه زنان و مردان برابر شود. بین فقهای شیعه و علمای اهل سنت نیز کسانی بوده‌اند که فتوا بر تساوی دیه زن و مرد داده‌اند، اما به هر حال این مساله بحث تازه‌ای نیست و قبلا نیز میان فقها مطرح بوده است. لذا اکنون نیز باید مجلس با توجه به شرایط زمانی و مکانی این بحث را به طور جدی مطرح و فقها را دعوت کرده که به سوالات و شبهات پاسخ دهند. تا در نهایت مشخص شود که به چه جمع‌بندی خواهند رسید. همان‌طور که گفته شد در قرآن آیه‌ای مبنی بر مخالفت با این تساوی وجود ندارد و بحث فقط در برخی روایات است که در آن تساوی دیه را آورده‌اند. در استنباط و برداشت از روایات شرایط و مقتضیات زمان ومکان دخیل است. در عصر کنونی نیز عده‌ای از مجتهدین معتقدند عدالت اقتضا می‌کند که با توجه به نقشی که زنان و مردان در تولید ثروت و همچنین بهره‌برداری از منافع و ثروت‌های روی زمین دارند دیه زن و مرد با یکدیگر مساوی باشد که بر آن اساس می‌تواند قابل تفسیر، توجیه و دفاع باشد.
* استاد حوزه و دانشگاه