دخالت عوامل بیرونی علت اصلی تنش بین هند و پاکستان

آفتاب یزد- رضا بردستانی: ماجرا از یک حمله انتحاری شروع شد؛ 26 بهمن و در هنگامی که ستونی متشکل از ۷۰ خودرو، حدود ۲۵۰۰ نظامی را در بزرگراه سرینگر- جامو جابجا می‌کرد خودرویی که حدود ۳۰۰ تا ۳۵۰ کیلوگرم مواد منفجره حمل می‌کرد، موفق شد تا خود را به یکی از اتوبوس‌های حامل نظامیان بکوبد و دست کم 40 مامور پلیس هند را می‌کشد. رسانه‌ها مدعی می‌شوند این حمله، پرتلفات ترین حمله در کشمیر تحت کنترل هند، در سی سال گذشته است. پاکستان بلافاصله با اعلام نگرانی عمیق از این حمله، اتهام‌های عنوان شده از سوی بعضی از مقام‌های هندی علیه این کشور را رد می‌کند، سازمان ملل متحد و ایالات متحده هم این حمله را محکوم می‌کنند اما همه می‌دانند این آتش زیر خاکستر، فاجعه به بار نیاورد به این آسانی فروکش نخواهد کرد!
اگرچه یک گروه جدایی طلب مستقر در پاکستان با نام سپاه محمد(جیش محمد) مسئولیت این حمله را پذیرفته اما تنش بین دو دولت اسلام آباد و دهلی نو بالا می‌گیرد. نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند با محکوم کردن حمله انتحاری به سربازان این کشور در کشمیر، ضمن آن که به پاکستان در باره ایجاد بی‌ثباتی در کشورش هشدار می‌دهد و اعلام می‌کند: «افرادی که در طراحی و اجرای این حمله دست داشته‌اند، بهای گزافی خواهند پرداخت. البته مقامات هند به همین چند جمله بسنده نکرده می‌گویند:«پاکستان را دچار انزوای مطلق خواهند کرد.»
طرف دیگر ماجرا پاکستان و عمران خان قرار دارند. عمران خان که می‌گوید به دلیل«میزبانی از ولیعهد عربستان»‌اندکی دیر موضع‌گیری کرده است در اولین اظهار نظر رسمی خود پس از حادثه کشمیر از هند می‌خواهد که:«دست از متهم کردن پاکستان بدون داشتن مدرک و شاهد بردارد» و نیز از مقامات هندی درخواست می‌کند، اگر مدرکی دال بر دخالت پاکستان در حمله کشمیر دارند ارائه دهند. البته نخست وزیر پاکستان ضمن هشدار به مقامات هندی گفته است: «اگر به فکر هر نوع اقدام نظامی در پاکستان هستید،‌ پاکستان به مقابله به مثل فقط فکر نخواهد کرد بلکه عمل هم خواهد کرد!»
از جمله مسائلی که در سایه این کشمکش کلامی و نظامی به رسانه‌ها درز داده می‌شود آن که؛ تحولات پرتنشی که بین هند و پاکستان در جریان است به مذاکرات صلح افغانستان لطمه خواهد زد! مذاکراتی که امیدواری‌های بسیاری را به وجود آورده است.


حمله به مقر گروه نظامی جیش محمد که فاجعه حمله انتحاری به کاروان نظامیان در هند را به وجود آورده بودند؛ محتمل‌ترین گزینه پیش روی هندی‌ها به شمار می‌آمد که 11 روز پس از آن رخداد تلخ به وقوع پیوست و اما با سقوط دو هواپیمای هندی توسط پاکستانی‌ها و به اسارت درآوردن خلبانان این دو هواپیما(هندی‌ها تنها ناپدید شدن یک فروند از هواپیماهای خود را تایید کرده‌اند)ابعاد این تنش، وسیع تر و جدی تر به نظر می‌رسد. البته دو طرف اگرچه همچنان شاخ و شانه کشیدن را کنار نگذاشته‌اند اما در عین حال طرفین را به خویشتنداری نیز دعوت می‌کنند.
در همین رابطه دکتر محمد خدادی سرکنسول اسبق ایران در لاهور پاکستان در یک ارزیابی کلی، استقلال شبه قاره هند را ریشه‌ای‌ترین مسئله اختلافی بین این دو کشور معرفی کرده و در عین حال معتقد است؛ آن قدر بین این دو کشور مشترکات فرهنگی اجتماعی وجود دارد که با یک سفر به هند و پاکستان خواهید فهمید جداسازی این دو سرزمین حداقل از بُعد فرهنگی اجتماعی ناممکن است. زیرا ریشه‌ها یکی است و تنها در دو کشور رشد و نمو پیدا کرده است.
خدادی اما برخی نا امنی‌هایی که در مرزهای پاکستان با سه کشور هند، ایران و افغانستان را به سال‌ها قبل مربوط می‌داند و می‌گوید:«آن روزهایی که یک کشور را به انبار اسلحه برای بیرون راندن شوروی سابق از خاک افغانستان تبدیل کردند لابد باید به این روزها نیز فکر می‌کردند!» خدادی در ادامه خاطرنشان می‌شود: «دولت‌های استعماری همواره به دنبال ریشه‌هایی می‌گردند که آتش اختلافات را شعله‌ور کنند؛ کشمکش بین هندوها و مسلمانان در هند و حدال شیعه و سنی در پاکستان نمونه‌هایی از این تلاش‌ها است که دهه‌های متمادی است خواب و آرامش را از مردمان این دو کشور گرفته است.»
مدیرعامل اسبق ایرنا با خاطرنشان کردن این مسئله که هر کشمکش و چالشی در هرکجای دنیا می‌تواند نگران کننده باشد تاکید می‌کند نه هند و نه پاکستان، خواهان وارد شدن به یک جنگ خانمانسوز و پر هزینه نیستند! هند در مسیر شکوفایی اقتصادی و پاکستان با انبوهی از مشکلات اقتصادی و اجتماعی به هیچ وجه آمادگی جنگی کردن مرز مشترک و فی مابین را ندارند. مضافاً این که هر دو کشور طی سال‌های نه چندان دور طعم تلخ«سیلی جنگ» و خونریزی را چشیده‌اند و ناآشنا به لطمات و خسارات جبران ناپذیر این مقوله نیستند.
این استاد رسانه در ادامه به نقش غیر قابل کتمان دولت‌های بیرون از منطقه اشاره می‌کند و می‌گوید؛ همیشه نباید برای بررسی جنجال‌های پر تنش بین دوکشور هم مرز، به دنبال ریشه‌های داخلی و منطقه ای گشت زیرا در منطقه ای به چالش برانگیزی خاورمیانه، با وجود اسرائیل و تندروهای افراطی که ثبات و حیات خود را در تروریسم و ناامنی می‌جویند، همواره نقش عوامل ثانویه می‌تواند پررنگ تر نیز باشد.
وقتی اسامه بن لادن در خاک پاکستان دستگیر و کشته می‌شود، وقتی برخی مدارس دینی مامنی برای افراطیون می‌شود و وقتی حمایت‌های مالی معنادار روانه برخی نقاط پر حاشیه می‌شود لابد پشت پرده‌هایی مهم تر از آن چه پیش روی دوربین‌ها قابل رویت است در جریان است که تمامی به نفع اقتصادی مربوط می‌شود.
دولت‌های بزرگی که تنها و تنها منافع برای شان در درجه اولیِ اهمیت است هرگز اجازه نمی‌دهند این منطقه ی ثروتمند و پرجمعیت روی خوشی ببیند.
دکتر خدادی با گریز زدن به مسئله سقوط هواپیمای روسی توسط ترکیه می‌گوید اگرچه خویشتنداری روس‌ها از بروز یک فاجعه جنگی جلوگیری کرد اما باید پذیرفت هر تنشی به این آسانی به جنگ تبدیل نخواهد شد آن هم در جایی از جهان که همه به نوعی درگیر جنگ هستند!
سوریه، لبنان، فلسطین، یمن، عربستان و امارات، عراق، افغانستان و حالا هم هند و پاکستان؛ این کشورها البته بی تجربه برای جنگ و وارد شدن به جنگ نیستند زیرا هرکدام سال‌ها است زیر لطمات سنگین جنگ‌های مستقیم و نیابتی در حال پرداخت هزینه‌های مالی و انسانی می‌باشند.
سرکنسول اسبق ایران در لاهور پاکستان معتقد است؛ تنش بین پاکستان و هند حتی اگر تا پای گرفتن آرایش جنگی هم پیش برود منجر به جنگ نخواهد شد زیرا هیچکدام از این دو کشور آمادگی برای شروع جنگی جدید ندارند.
خدادی در پایان خاطرنشان می‌کند: فرهیختگان و ‌اندیشمندان هند و پاکستان در نهایت مسیر گفت‌و‌گو و حل مخاصمه از طریق مذاکره را در پیش خواهند گرفت. با این توضیح که اتمی‌بودن این دو کشور که در نتیجه رقابت‌هایی در گذشته‌های نه‌چندان دور بوده به عنوان یک عامل موثر و بازدارنده کمک خواهد کرد تا بیشتر از این، بر آتش جنگ دمیده نشود.
دکتر خدادی به این نکته نیز اشاره دارد که دولتمردان هند و پاکستان حتماً در جریان جریان سوم یا همان عوامل بیرونی هستند و به این آسانی‌ها اجازه نخواهند داد یک تنش ساده به یک جنگ غیر قابل کنترل بدل شود. خدادی موکداً بر این نکته اصرار می‌ورزد که احتمال رویارویی هند و پاکستان در شرایط فعلی بسیار دور از ذهن است و مسائل بعد از یک دوره تنش لفظی با مذاکره پایان خواهد پذیرفت.