روزنامه ابتکار
1395/10/23
300روستا از ۴۵۶ روستا به چهره اصلی خود باز می‌گردند گردشگری روستایی در گرو اصالت
گروه ایرانشهرـزهرا داستانی: واقعیت این است که هیچ کجا از گزند شهرشدن در امان نمانده است. برخلاف تصور ما شهرنشینان که فکر می‌کنیم روستاها بکرترین مناطق ایران هستند و عموما برای رهایی از شهر و شلوغی‌هایش به آنها پناه می‌بریم، روستاهای ایران به خصوص آنهایی که در جوار کلان‌شهرها قرار دارند، نتوانسته‌اند خود را از گزند آپارتمان‌های چند طبقه محفوظ بدارند. البته داشتن این انتظار که خانه‌های روستایی بتوانند قرص و محکم سالیان دراز بدون هیچ تغییر، بازسازی یا نوسازی به کار خود ادامه دهند نیز دور از انتظار است چرا که خطر تهدید جانی ساکنان آن بیش از هر موضوع دیگری اهمیت دارد. با این حال اما باید گفت که گردشگری در ایران بیش از هر جاذبه دیگری منوط به فرهنگ و میراث تاریخ است. تاریخی که بخشی از آن در روستاها خلاصه میشود اما این روزها این جاذبه گردشگری بیش از پیش در معرض خطر قرار گرفته است. شاید صنعت گردشگری داخلی در ایران بیش از هر نوع گردشگری دیگری وابسته به گردشگری روستایی باشد. هر چند آماری دقیق از این نوع گردشگری و درآمدی که آن به کشور تزریق می‌کند وجود ندارد ولی کارشناسان جهانی معتقدند که گردشگری روستایی به عنوان نوعی از گردشگری روز به روز طرفداران بیشتری پیدا می‌کند و روستاها در آینده به یکی از مهمترین مقاصد گردشگری تبدیل خواهند شد. ثبت ۴۵۶ روستای گردشگری در ایران روستاهای ایران با دارا بودن جاذبه‌های طبیعی و تاریخی و مراکز اقامتی، پذیرایی و تفریحی از این ماجرا دور نمانده‌اند. در حال حاضر ۴۶۵ روستای هدف گردشگری در ایران شناسایی و ثبت شده‌اند که براساس آنچه سازمان گردشگری اعلام کرده قرار بر این بوده تا تعداد این روستاها تا پایان سال ۱۳۹۰ به یک هزار روستا افزایش یابد. البته امروز که ۵ سال از موعد موقرر می‌گذرد از روند افزایشی این روستاها آماری در دست نیست ولی براساس آنچه سازمان گردشگری در همان سال ها اعلام کرده است، کارگروه ویژه‌ای تحت عنوان کارگروه عملیاتی روستاهای هدف گردشگری کار بر روی ۱۲۰ روستای هدف گردشگری را در اولویت خود قرار داده‌اند تا گردشگری در این روستاها را رونق دهند. چهره اصیل روستاهای ایران رو به نابودی گردشگری روستایی هر چند به طور کلی در جهان با چالش‌های بسیاری در هویت بازاریابی روبه‌روست اما در ایران با چالش دیگری نیز دست و پنجه نرم می‌کند. چالشی به نام «ورود عناصر غیر اصیل» به بافت بومی روستاها. چالشی که در کنار چالش بازاریابی موجب محدود شدن گردشگری روستایی شده و قدرت کشش عناصر روستایی را کاهش داده و رقابت‌پذیری روستاها را با دیگر بازارهای گردشگری کم کرده است. روستای ابیانه یکی از قربانیان ورود عناصر و عوامل غیر اصیل به بافت بومی در سال‌های اخیر بوده است. اختلاف نظر میان مالکان بافت‌های تاریخی و مسئولان میراث‌فرهنگی زخمی قدیمی است که امروزه در ابیانه هم سر باز کرده است؛ اهالی می‌خواهند خانه‌هایشان را بازسازی کنند؛ البته آنطور که فرزندان شهری شده‌شان می‌خواهند. اما میراث اجازه نمی‌دهد. هرچند سازمان میراث فرهنگی اجازه دخل و تصرف خانه‌ها را نمی‌دهد اما در و پنجره‌های آهنی، لوله‌های آب و گاز و ... همه جای این روستا خودنمایی می‌کند. البته این تنها ابیانه شهر قرمز ایران نیست که با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کند، مشابه این اتفاق عموما در تمامی روستاهای ایران در حال رخ دادن است. حتما به روستاهای شمالی سری زده‌اید و دیده‌اید که خانه‌های ویلایی جای کلبه‌های قدیمی چوبی را گرفته‌اند یا اگر کلبه‌ای باقی مانده باشد رسیدگی‌های و بازسازی‌های غیر اصولی و غیر کارشناسانه چهره روستا را مخدوش کرده است. تبعات تغییر چهره روستاهای ایران این تغییر چهره غیر اصولی اما چه تبعاتی می‌تواند برای صنعت گردشگری داشته باشد. خروج از لیست ثبت جهانی شاید اولین پیامد این تغییر چهره باشد. هر چه مشهورتر و جهانی‌تر جذب گردشگر با افزایش روبه‌رو خواهد بود. این یک اصل جهانی است. شهرت امروزه یکی از مهمترین عوامل جذب گردشگر به شمار می‌رود و خروج از این لیست شهرت جهانی می‌تواند تاثیر منفی بر صنعت گردشگری آن مکان داشته باشد. اتفافی که ممکن است شهر ابیانه نیز آن را تجربه کند. سید احمد نجیبی، مدیر پایگاه پژوهشی روستای ابیانه نطنز چندی پیش این موضوع را مطرح کرده و گفته است: برای ثبت این روستای تاریخی در فهرست جهانی باید تمام عوامل غیراصیل و نامنطبق با وضعیت اصیل بافت این روستا حذف شود. به گفته او، دو عامل مهم مد نظر کارشناسان ارزیاب یونسکو شامل «اصالت بافت» و «یکپارچگی بافت» این روستا مورد تاکید قرار گرفت اما ثبت جهانی ابیانه مستلزم حذف عوامل غیر اصیل بافت روستا است. او افزوده است: عامل اصالت بافت شامل اثبات وضعیت کهن و قدیمی بافت و حفظ این وضعیت توسط کشور پیشنهاد دهنده بافت برای ثبت جهانی است. یکپارچگی بافت نیز شامل اثبات به هم پیوستگی عناصر اصیل در بافت و حذف یا اصلاح عوامل مخل پیوستگی و طبیعت اطراف آن است. حال آن طور که مدیر پایگاه پژوهشی روستای ابیانه گفته است تا زمانی که تاسیسات خدماتی مانند گاز، برق، تلفن و مظاهر متحول شده معماری ابیانه از جمله در و پنجره‌های فلزی و یا تعدد در‌ها در معابر و هر عامل دیگری است که بافت تاریخی را از سیمای اصیل آن دور کرده است، اصلاح نشود این روستا نمی‌تواند به ثبت جهانی درآید. او یادآوری کرده است که کشور پیشنهاد دهنده بافت برای ثبت جهانی در یونسکو موظف است، افزون بر اثبات اصالت و یکپارچگی در بافت پیشنهاد شده برای ثبت، برنامه درازمدت خود را برای حفاظت و مدیریت محوطه پیشنهادی به یونسکو اعلام کند. قانونی برای احیای روستاها حال با وجود این نا بسامانی‌ها در بافت روستایی مجلس شورای اسلامی در جلسه یکشنبه ۱۹ دی خود با تصویب ماده‌ای از لایحه برنامه، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی را موظف کرد تا حداقل ۳۰۰ روستای دارای بافت با ارزش تاریخی و فرهنگی را با هدف گردشگری احیا کند. این ماده که با ۱۳۳ رای موافق ۸ رای مخالف و ۷ رای ممتنع از مجموع ۲۲۸ نماینده حاضر در مجلس به تصویب رسید بنیاد مسکن انقلاب اسلامی را موظف کرد که با همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تهیه و اجرای طرح بهسازی و احیای حداقل ۳۰۰ روستای دارای بافت با ارزش تاریخی و فرهنگی و روستاهای هدف گردشگری را از محل اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه ای، تا پایان اجرای قانون برنامه در قالب بودجه سنواتی به انجام رسانده تا در چهارچوب مفاد این ماده حفظ، نگهداری و مورد بهره برداری قرار گیرد. حال این ماده قانونی که شاید در درجه اول بتواند آینده بهتری را برای میراث کشور رقم بزند و آن را از نابودی نجات دهد می‌تواند برای صنعت گردشگری نیز مفید واقع شود و گردشگری روستایی را به هویت اصلی خود باز گرداند. البته این ماده قانونی به تنهایی کارساز نیست و مجری این ماده قانونی محوری‌ترین بخش ماجراست و تا رسیدن به مرحله عمل زمان بسیاری می‌طلبد. با این حال اما امیدواریم که این ماده قانونی بتواند گردشگری روستایی را به عنوان یک فعالیت تفریحی اجتماعی که قدمت دیرین جهانی دارد را در ایران به مرحله شکوفایی برساند و این گردشگری را با رشدی چشمگیر مواجه کند.
سایر اخبار این روزنامه
مازنی با تشریح طرح گفت‌وگوی ملی خبر داد
تشکیل کمیته تخصصی گفت‌وگوی ملی در فراکسیون امید
هفته شانزدهم لیگ برتر فوتبال
رویارویی استقلال با نفتِ بدون «دایی»
جانشینان آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در سمت‌هایی که داشت چگونه تعیین می‌‌شوند؟
جای خالی «آیت‌الله»
رضا دهکی
دوستان «یهویی»
به مناسبت تقارن سالروز تاسیس شورای انقلاب و رحلت مهمترین عضو نخستین نهاد انقلابی بررسی شد
300روستا از ۴۵۶ روستا به چهره اصلی خود باز می‌گردند
گردشگری روستایی در گرو اصالت
تاثیر نوسازی ناوگان هوایی بر سودآوری پروازهای خارجی بررسی شد
سفر حج با ایرباس؟
