روزنامه فرهیختگان
1398/01/29
سایه و روشن جمعیت امام علی(ع)
سایه و روشن جمعیت امام علی(ع) همان ایام و ماه‌های ابتدایی ورود به دانشگاه بود که در کنار انبوهی از اسامی و عناوین گروهها و تشکیلات دانشجویی نام جمعیت امام علی(ع) را هم شنیدم. مدل متفاوتی داشتند و کاری که می‌کردند با سایر تشکل‌ها متفاوت بود و اصلی‌ترین وجه‌تشابه موجود همین تشکیلاتی بودن و کار گروهی بود. به هر دلیلی فرصت و امکان همراهی با این جمعیت را نداشتم اما این به معنی عدم‌آشنایی با اقدامات و کارهایی که انجام می‌دادند، نبود. به طرق مختلف از کارهایی که می‌کردند مطلع بودم، دوستان زیادی داشتم که در به این جمعیت پیوسته بودند و با آنها کار می‌کردند. هم در دوره‌ها و نشست‌های تخصصی شرکت می‌کردند و هم در طرح‌های مختلف این جمعیت حاضر می‌شدند و حال خوبی داشتند. بعد‌ها و بعد از ایجاد حاشیه‌های پیرامون فعالیت جمعیت امام علی(ع) توجهات نسبت به این گروه مردمی دانشجویی بیشتر جلب شد. پیش از نگارش حواشی ایجاد شده پیرامون جمعیت امام علی(ع) به بخشی از متن سخنرانی مقام معظم رهبری در روز عید فطر سال 95 اشاره می‌کنم. آیت‌الله خامنه‌ای در آن سخنرانی با اشاره به یکی از طرح‌های اصلی این مجموعه گفتند: «عده‌ای راه افتاده بودند، اسم خودشان را هم گذاشته بودند «کوچه‌گردان عاشق» -که یک اسم حقیقی است- و افطاری درِ خانه‌های مردم می‌بردند که نمونه‌های متعددی را برای ما گزارش کردند و تصویر و عکس آوردند؛ درِ خانه‌ها افطار [دادن]. اینها کارهای بسیار بزرگی است، اینها کارهای بسیار ارزنده‌ای است.» به زعم نگارنده و برخی از اعضای جمعیت و البته افرادی که تجربه کارهای اینچنینی دارند، سوای رد یا تایید اقدامات این گروه مردمی دانشجویی، این تاییدات مقام معظم رهبری را شاید بتوان اینطور برداشت کرد که سطح وجود آسیب‌های اجتماعی در کشور آمار بالایی است و باید از گروهها و افرادی که گامی مثبت و حساب شده در مسیر رفع این آسیب‌ها بر می‌دارند، حمایت کرد. البته باید این ملاحظه را هم در نظر گرفت که به‌هرحال وقتی یک جمعیت مردمی - دانشجویی همه نوع عقیده و فردی را بدون گزینش‌های خاص به خدمت می‌گیرد، ایجاد فضای سوءاستفاده‌های گوناگون عقیدتی- سیاسی و... دور از ذهن نیست و لزوم نظارت بر چنین موضوعاتی افزایش می‌یابد. با همه اینها جمعیت امام علی به فعالیت خود در حوزه‌های مختلف آسیب‌های اجتماعی ادامه می‌داد. دو سال پیش بود که حواشی موجود پیرامون جمعیت امام علی(ع) با یادداشتی از سوی یک روزنامه شدید‌تر شد. در آن یادداشت نگارنده صریحا اقدامات جمعیت امام علی(ع) و مدیران آن را مورد حمله قرار داد و در بخش‌هایی از یادداشت نوشت: «شارمین میمندی‌نژاد فرزند محمدحسین میمندی‌نژاد است که از وابستگان دربار پهلوی بود و ضمن دوستی نزدیک با ارتشبد فردوست از مواهب دفتر ویژه اطلاعات بهره می‌برد و همچنین از رابطان انگلستان به حساب می‌آمد. محمدحسین میمندی‌نژاد پیش از انقلاب اسلامی به نشر افکار ضددین و التقاطی خود در نشریه رنگین‌کمان می‌پرداخت و آشکارا ضمن توهین به مقدسات و ائمه معصومین(ع) وقایع تاریخی و مذهبی شیعیان نظیر واقعه غدیر را زیر سوال می‌برد. این ویژگی میمندی‌نژاد و نشریه تحت مدیریتش تا جایی خشم توده‌های مردمی را برانگیخت که حتی ساواک هم علی‌رغم ارتباطات گسترده با میمندی‌نژاد نتوانست مقاومت کند و مجله رنگین‌کمان را توقیف کرد. اکنون شارمین نیز که همین تفکرات التقاطی را از پدر خود به ارث برده با تفسیرهای عجیب و غریب از آیات قرآن به تحریف احکام الهی و انکار رویدادهای تاریخ تشیع نظیر شهادت حضرت زهرا(س) می‌پردازد. میمندی‌نژاد ضمن فریفتن برخی توده‌های مردمی از رهگذر اقدامات عام‌المنفعه و اصطلاحا خیرخواهانه به دنبال دستیابی به مرجعیتی نخبگانی در فضای اجتماعی-سیاسی ایران برای خود و تشکیلات تحت‌مدیریتش است. بر مبنای این شواهد فعالیت‌های او نه‌تنها اقداماتی خداخواهانه برای رسیدگی به درد و رنج مردم مستضعف نیست بلکه فعالیتی حساب‌شده برای شکل‌دهی به افکار و تغییرجهت باورهای مذهبی مردم است و... .» این یادداشت از همان موقع انتشار تا همین چند روز پیش و بعد از انتشار فیلمی از فردی حاضر در مناطق سیل‌زده که به خاطر اظهاراتش حاشیه‌ساز شده بود و آن فرد را منسوب به جمعیت امام علی (ع) می‌دانستند محلی برای نقد اقدامات جمعیت امام علی(ع) بوده است. ضمن آگاهی از این موضوع که به هرحال کار تشکیلاتی تاثیری در افراد و رویه زیست اجتماعی و فردی‌اش می‌گذارد و علم به اینکه چطور ممکن است جمعیتی با جامعه اثرگذاری گسترده و فعالیت قانونی می‌تواند نزدیک به 20 سال در نزدیک‌ترین فاصله با اجتماع فعالیت کند و... با مرتضی کی‌منش مسئول ارتباط با رسانه جمعیت امام علی(ع) گفت‌وگو کردیم تا هم از اقدامات این جمعیت از بدو تاسیس تا امروز اطلاع پیدا کنیم و هم فضای توئیتری و مجازی ایجاد شده در نقد و مدح این جمعیت را بررسی کنیم. کی‌منش در ارتباط با فعالیت‌ها و حواشی اخیر پیرامون جمعیت امام علی(ع) به «فرهیختگان» گفت: «نیمه‌دوم دهه 70، شارمین میمندی‌نژاد، نویسنده و کارگردان کشورمان، یک کلاس نمایشنامه‌نویسی در دانشگاه صنعتی‌شریف برگزار کرد که از ابتدا نیتش این بود که به نوعی دانشجویان و جوانان را به کار خداپسندانه و انسان‌دوستانه علاقه‌مند و معتقد کند و با مسائل اجتماعی و دردهای جامعه آشنا سازد. صحبتی که ایشان در این کلاس با دانشجویانش داشت، این بود که شما زمانی می‌توانید خوب و درست بنویسید که درد و رنج و شادی واقعی را تجربه کرده باشید. یک قسمت از کلاس این بود که بچه‌ها رفت و آمد به بیمارستان را شروع کردند و با کودکان مبتلا به سرطان کار کردند. این تجربه دردناک و عجیبی بود و در عین حال، زیبایی عظیمی را که در این کودکان بود، پیش چشم جوانان آورد. این ماجرا، آنقدر شکوه داشت که تا همین حالا هم ادامه دارد. هر دوشنبه بچه‌های جمعیت به بیمارستان‌های کودکان مبتلا به سرطان می‌روند و با بچه‌ها کار می‌کنند اعم از بازی، تفریح، آموزش و... و البته، تلاش برای تامین دارو و درمان این کودکان. در مرحله بعد شناسایی خانواده‌های این بچه‌ها که مشکلات بسیاری در تهیه دارو و درمان داشتند را شروع کردند و با مساله فقر بیشتر مواجه شدند. شناسایی‌ها بیشتر شد و اولین طرح جمعیت به نام کوچه‌گردان عاشق برگزار شد که با 50 کیسه مایحتاج بود؛ فوق‌العاده کوچک و درواقع با پول توجیبی خود بچه‌ها یا پولی بود که از اساتید و خانواده‌ها گرفته بودند. 50 کیسه مایحتاج تامین کردند که تحویل 50 خانواده آن هم با مترو و تاکسی و ماشین گرفتن دادند. این طرح برای شروع بود و به تدریج گسترش یافت؛ هم تعداد خانواده‌هایی که شناسایی می‌شدند و هم گستره خدمات بیشتر شد. از کیسه ارزاق و مایحتاج، جریان خدمات به آموزش رسید. موضوع آموزش کم‌کم پررنگ شد و افرادی اینجا با جمعیت آشنا شدند و کار کردند. از ابتدا جمعیت به موضوع فقر، به‌عنوان موضوعی رفع‌شدنی نگاه کرد و هنوز هم نگاه می‌کند. فقر یک عارضه است که قابل رفع است. این نگاه دو رویکرد را می‌طلبد؛ یکی اینکه مستقیم کار خیریه‌ای انجام دهیم و خدمات ارائه کنیم و بیرون گود ننشینیم و صرفا مقاله و تز ارائه کنیم و رویکرد دوم این است که نسبت به گسترش فقر یا سایر معضلات اجتماعی همانند اعتیاد اعتراض چارچوب‌مند و قانونمدار و علمی داشته باشیم. این‌گونه بود که فعالیت جمعیت با برگزاری نشست‌ها تا برگزاری سمینارها درباره معضلات اجتماعی گره خورد. جمعیت در آغاز جدی راه خود حدود 100 کودک را تحت پوشش داشت، ولی الان بیش از سه‌هزار کودک را تحت‌حمایت قرار داده است. اما برای میلیون‌ها کودک حاشیه‌نشین در ایران و حتی در دنیا -تا حدی که در توان داشته باشیم- آن کاری که از دست ما برمی‌آید این است که صدای محرومیت آنها را به گوش مسئولان و جامعه برسانیم و خواستار بهبود شرایط‌شان شویم. من در سال 84 وارد جمعیت شدم. موقعی که آمدم جمعیت یک خانه داشت. الان بیش از 30 مرکز در 10 استان دارد. خیلی جالب است که بسیاری از اعضای جمعیت صرفا با شنیدن واقعیت پای کار آمدند و خواستند قدمی برای کمک به همنوعان‌شان بردارند. یعنی می‌خواهم بگویم همین آگاهی‌رسانی اجتماعی، می‌تواند بسیار اثرگذار باشد و سرنوشت کودکان را تغییر دهد. اما نکته مهم‌تر این است که با هر عقیده و سلیقه‌ای می‌آمدند. مثلا در جمعیت عضو بسیجی داریم. عضو غیربسیجی هم داریم. عضو خیلی دیندار و متدین داریم و... اینها همه در یک چیز مشترک هستند که این واقعیت برای آنها تکان‌دهنده بوده است و نمی‌توانستند بنشینند و کاری نکنند. دفتر اول جمعیت در خانه پدری آقای میمندی‌نژاد ایجاد شد. مجوز رسمی جمعیت هم از وزارت کشور بود و از سال 79 به صورت رسمی دفتر جمعیت در دانشگاه صنعتی شریف باز شد که به موجب آن جمعیت یک نهاد مجوزدار بود. این پروسه جلو آمد و سال 84 اولین خانه ایرانی تاسیس شد. قرائت دینی ما عملگرا بوده و به عبارتی شامل حضور در کنار محرومان جامعه است. ما در طرح‌های اجتماعی از پتانسیل آیین‌های دینی و آیین‌های ملی و ایرانی برای توجه دادن جامعه به معضلات و حل مسائل اجتماعی، کمک می‌گیریم. مثل طرح کوچه‌گردان عاشق، ماه رمضان و شب‌های قدر و ضربت‌خوردن و شهادت حضرت امیر(ع) که مقام معظم رهبری هم در عید فطر سال ۹۵ به آن اشاره کردند و آن را حرکتی ارزنده دانستند. از آخرین وصایای مولا علی(ع) در بستر شهادت، این است: «خدا را خدا را درباره یتیمان! مباد گاه سیر و گاه گرسنه بمانند و حقوق‌شان ضایع گردد.» خیلی از جوانانی که علاقه‌مند به خدمت در مناطق محروم و معلم هزاران کودک شدند، به برکت همین شب قدر و حضور در محلات حاشیه‌نشین، طی همین طرح بوده است. یعنی طرف آمده و عمق درد فقر را از نزدیک دیده و بعد به مراسم شب قدر خود رفته و از فردای آن روز، خواسته کار مثبتی برای اجتماع خود انجام دهد و انگیزه‌ای برای او ایجاد شده جهت عمل به وصیت مولا علی(ع) درباره ایتام. یعنی یک پایه خانه‌هاست و یک پایه هم طرح‌ها هستند. طرح‌ها هم در ایام مختلف سال برای محرم، برای یلدا، برای تولد حضرت علی(ع) و شهادت ایشان و الی آخر هست. ما الان بیش از 30 مرکز در 10 استان کشور داریم. حدود 10 طرح اجتماعی با پایه ایرانی و دینی داریم؛ آن هم در ایام مختلف سال با حدود سه‌هزار و 200 بچه که تحت‌حمایت هستند و برنامه‌های خاصی نیز در این طرح‌ها همانند لیگ پرشین داریم، سمینارها و بقیه طرح‌ها و.. هم جزء برنامه‌های ماست. در واقع سه عنصر میشود که شامل خانه‌های ایرانی و طرح‌های اجتماعی و کار علمی - پژوهشی و آگاهی‌رسانی است. در سال 92 سمینار کودکان کار را برگزار کردیم که در پنج روز و در پنج دانشگاه بود. سمینار امتیاز کودک را بهمن 93 طی سه روز در دو، سه دانشگاه برگزار کردیم. کودک‌همسری و ازدواج کودک در سکونتگاه‌های فقیرنشین در آذر 95 و کودک‌آزاری هم بهمن 96 برگزار شد. اینطور نبود که استاد دعوت کنیم و صحبت کند. تحقیق میدانی انجام دادیم. هزار و 175 مورد کودک‌آزاری را ثبت و تحقیق کردیم؛ درمورد اینکه چطور اتفاق افتاده و چندبار بوده و بچه چه آسیبی دیده و اطراف او چطور بود و ... . یکی از خروجی‌های لیگ فوتبال پرشین هم برای ما این بوده است که الان 50 تیم فوتبال داریم؛ از سرباز سیستان و بلوچستان تا مازندران و تهران تیم‌های مختلفی در مقطع نونهالان، نوجوانان و جوانان وجود دارند. این بچه‌ها در شرایط سخت و دشواری هستند و ما آنها را با ورزش فوتبال درگیر کردیم و تاثیر مددکاری فوق‌العاده‌ای نیز گرفتیم. بچه‌ای که صبح تا شب قلیان می‌کشید الان لب نمی‌زند. بچه‌ای که اهل دعوا بود چون می‌داند مربی او آمار دارد و اگر دعوا کند او را حذف می‌کند، دعوا کردن را کنار گذاشته است. اینها همه زمینه‌ساز جرم است که بچه به عشق فوتبال کنار می‌گذارد.» کی‌منش در ارتباط با بحث نظارت بر فعالیت‌های جمعیت امام علی(ع) ادامه داد: «سیستم درونی درست کردیم تا پیش از اینکه کسی از ما بخواهد، گزارش‌دهی منظم داشته باشیم. مثلا در کانال خود، گزارش حسابرسی رسمی سال 96 جمعیت را قرار دادیم. همین گزارش به وزارت امور اقتصادی و دارایی و وزارت کشور ارسال میشود، به علاوه گزارش عملکرد. یعنی الان اگر شبکه‌های اجتماعی و سایت جمعیت را نگاه کنید، دقیقا میزان کمک جمع‌شده و نحوه هزینه‌کرد آن به مردم گزارش داده میشود. این سیستم گزارش‌دهی بیش از آن که بابت گزارش‌دهی به ارگان‌ها باشد، جهت اعتمادسازی هرچه بیشتر برای عموم مردم و نیکوکاران است.» نفس گفت‌وگو گستره و قدمت فعالیت بود. نکته مهم‌تر اما حاشیه‌هایی است که پیرامون جمعیت ایجاد شده است. کی‌منش در این‌باره هم ادامه داد: «فعالیت جمعیت در تمام این سال‌ها، در چارچوب قانون و چنانکه گفتم با گزارش‌دهی شفاف پیش رفته و اصولا اعتماد مردم در سیل امسال و زلزله کرمانشاه، از همین اعتماد و شناخت عمومی نسبت به شفافیت جمعیت نشأت می‌گیرد. ما درباره تمام مواردی که علیه جمعیت مطرح شده، سند معتبر و محکمه‌پسند طلب کردیم و مطلقا هیچ سندی ارائه نشد. اثبات یک ادعا، بر عهده مدعی است؛ این یک امر بدیهی است. علاوه‌بر این، جمعیت امام علی، متعلق به تمام مردم است. واقعا برای من جالب است که کسی که در ستاد روحانی بوده با کسی که در ستاد رئیسی بود و با کسی که اصلا رای نداده، در این جمعیت بدون هیچ مشکلی کنار هم فعالیت می‌کنند. این یک ظرفیت قابل‌توجه است برای به هم پیوستن و همراهی مردم با یکدیگر. درواقع در این 20 سال، یک سرمایه اجتماعی ارزشمند ایجاد شده است. در فضای ما، کینه و کدورت‌های ناشی از جناح‌بندی و بازی‌های سیاسی وجود ندارد و همه حول محور کودکان و معصومیت‌شان گرد هم می‌آیند. این یگانگی و دوستی علت واضحی دارد. مثلا وقتی در سیل خوزستان می‌بینید عضو جمعیت از شیراز و تهران و مشهد و... همه و همه بی‌هیچ چشمداشتی برای خدمت به آسیب‌دیدگان، تمام ایام عید خود را در حال کمک‌رسانی هستند، تفاوت‌ها و جدایی‌ها کمرنگ میشود. اگر می‌خواهید به کودک بی‌پناه محروم از تحصیل الفبا بیاموزید، ربطی به این ندارد که مشی فکری سیاسی شما چه باشد؛ این موضوع روشن و بدیهی است. من گمان می‌کنم همین رویکرد، علت فلسفی‌ای است که برخی جریانات خاص با نهادهای مدنی مشکل دارند. هر بار هم، علتی ظاهری برای برخورد پیدا می‌کنند یا در واقع می‌تراشند؛ مثلا سر همین داستان سیل گفتند صفحه اسرائیل فارسی فیلمی را زده که جمعیت امام علی(ع) برای آنها ارسال کرده است. بارها گفته شد این فیلم مشخصا هیچ ارتباطی با جمعیت ندارد و سندی هم ارائه ندادند و درنهایت هم کذب بودن این شایعه، در مدتی کوتاه اثبات شد. اما یک فضای زرد و سطحی با این تهمت بچگانه درست کردند. تمام این تهمت‌های ناجوانمردانه -که عمدتا در فضای مبهم و اکانت‌های فیک دائما تکرار می‌کنند- یک جواب روشن دارد که اگر سند محکمه‌پسند برای هر کدام از اینها داشتید، هر برخوردی لازم است انجام دهند. این افراد به جای اینکه همواره در فضای مجازی طرح تهمت و افترا کنند، یک سند معتبر ارائه دهند. قانون می‌گوید هر سندی، مکتوب است؛ ولی هر مکتوبی، سند نیست. صرف انتشار یک مطلب علیه ما یا هر کسی در یک رسانه، دلیل بر سندیت ادعایش نیست. اگر سندیت نداشته باشد، مصداق جرم آن رسانه هم محسوب میشود. اینکه به تخلف آن رسانه رسیدگی نمی‌شود، بحث جداگانه‌ای دارد.
سایر اخبار این روزنامه
هر کاری که دشمن را تقویت کند، غلط است
جزئیات جنگ ارزی فروردین ۹۸
کـــــــــارنامه ۵ هزار صفحه‌ای دلار جــهانگیری
رابطه مستقیم تولید ناخالص ملی با تحصیلات تکمیلی
سایه و روشن جمعیت امام علی(ع)
پایان عصر پان‌عربیسم
سینمای ایران یا رخت‌شورخانه آل‌کاپون
هر کاری که دشمن را تقویت کند، غلط است
سازمان‌های مردم‌نهاد در سپهر حقوقی ایران
