فرصت حضور شینزو آبه در تهران

پیش از آنکه دونالد ترامپ به توکیو سفر کند، دکتر محمدجواد ظریف به ژاپن سفر کرده بود. وزیر امورخارجه کشورمان در سفر به ژاپن در پی آن کاهش تنش بود. بعد از سفری که ترامپ به ژاپن داشت و ملاقات با شینزو آبه صورت گرفت، نخست وزیر ژاپن پیشنهاد میانجیگری میان تهران-واشنگتن را مطرح می‌کند تا مذاکراتی را با ایران انجام دهد. ژاپن کشور خوشنامی در فضای بین‌المللی است، ژاپن از نظر اقتصادی و تکنولوژی بسیار پیشرفته است. بنابراین این یک طرف قضیه است و یک طرف دیگر ماجرا این است که ژاپن شاید سمبلی از ویرانگری جنگ جهانی دوم باشد که در ماه‌های آخر جنگ توسط آمریکا بمباران هسته‌ای شد. ژاپن یک حالت سمبلیک پیدا کرده به گونه‌ای که در قانون اساسی‌اش نیز آمده است که به هیچ عنوان نباید که صاحب ارتش تهاجمی شده و نه هیچ زمان اقدام به حمله نظامی به کشور دیگری کند. این مساله از لحاظ سمبلیک ممکن است چنین نقشی به ژاپن داده شده باشد. بنابراین به نظر می‌رسد حضور شینزو آبه در تهران، با توجه به آنکه از بعد از انقلاب در سال 1357 تاکنون هیچ یک از نخست وزیران ژاپن به تهران سفر نکرده‌اند، اهمیت بسیار بالایی دارد و این مساله بستگی به آن دارد که با توجه به اراده حاکم بر جامعه، از سوی مقامات ارشد کشورمان چه برخوردی با این مساله خواهد شد. به نظر می‌رسد نباید بگذاریم نخست وزیر ژاپن دست خالی تهران را ترک کند. همچنین ایران باید بادقت بیشتری مسائل را زیر نظر داشته باشد تا بتواند بازی ماهرانه‌ای در این مسیر انجام دهد. ورود نخست وزیر ژاپن در تهران می‌تواند برای تهران مفید باشد. با توجه به حوادثی که در منطقه در حال وقوع است و با توجه به اینکه آمریکا دنبال آن است که مساله ایران را به موضوعی بین‌المللی تبدیل کند، عدم دقت می‌تواند به هماهنگی بیشتر تل‌آویو-ریاض کمک کند. لذا تهران باید یک تصمیم بسیار ماهرانه و حساس بگیرد. مجموعه تحرکات دیپلماتیکی با محوریت تهران آغاز شده و از جمله شاهد حضور هایکو ماس وزیر خارجه آلمان در تهران بودیم. با توجه به آنکه روابط میان تهران-برلین بسیار نزدیک است و این کشور جبهه‌گیری ملایم‌تری را نسبت به تهران داشته، شاید این حضور نیز بتواند از افزایش تنش‌ها بکاهد. اما به نظر می‌رسد ژاپن حداقل شرایط برای انجام گفت‌وگو مطرح کند اجازه دهد که موضوع تهران-واشنگتن به یک نقطه سرانجام برسد. افراطیون آمریکایی هر روز و هر لحظه اظهار نظرهای متعارضی در مورد ایران دارند، ایران باید شرایط روشنی برای گفت وگو با همتایان ترسیم کند.
* تحلیلگر روابط بین‌الملل