روزنامه ابتکار
1398/04/09
شروع دیرهنگام اینستکس شروع دیرهنگام اینستکس
هماهنگ‌کننده نشست کمیسیون برجام از نخستین تراکنش مالی اینستکس و دسترسی تمام کشورهای اروپایی به آن خبر دادمحمدرضا ستاری
نخستین نشست کمیسیون مشترک برجام پس از اقدام ایران در جهت کاستن بخشی از تعهدات هسته‌ای خود، روز جمعه با حضور نمایندگان ایران و کشورهای 1+4 در وین برگزار شد. در همین راستا و در حالی که پس از این نشست سه ساعته در هتل کوبورگ وین، هلگا اشمیت معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پیامی توئیتری از نخستین تراکنش در کانال مالی اینستکس خبر داد و اعلام کرد که سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز در حال پیوستن به این کانال مالی هستند، هماهنگ‌کننده نشست کمیسیون مشترک برجام میان ایران، اتحادیه اروپا، فرانسه، انگلیس، آلمان، چین و روسیه طی بیانیه‌ای 9 بندی با اشاره به اهمیت برجام به عنوان عنصری کلیدی در ساختار عدم اشاعه و نیز اساسی برای امنیت و ثبات منطقه‌ای، اعلام کرد: در این نشست که در سطح معاونین برگزار شد، رفع تحریم‌ها به عنوان یک بخش محوری برجام مورد بررسی قرار گرفت و سه قدرت اروپایی صراحتاً اعلام کردند که اینستکس ضمن عملیاتی شدن، در دسترس تمامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا قرار گرفته است. در بند چهارم این بیانیه آمده است که همکاری‌های تکمیلی جاری با نهاد متقابل تاسیس شده ایرانی تسریع خواهد شد. همچنین آلمان، انگلیس و فرانسه تایید کردند که برخی دولت‌های عضو اتحادیه اروپا در حال پیوستن به سهامداران اینستکس برای تجارت قانونی با ایران هستند و همچنین تلاش می‌کنند که اینتسکس را بر روی فعالان اقتصادی کشورهای ثالث بازگشایی کنند.
در این بیانیه همچنین با اشاره به اینکه رایزنی‌های مطلوبی درخصوص راکتور اراک و تاسیسات فردو صورت گرفت و کمیسیون برجام حمایت قاطع خود را از تکمیل پروژه مدرن‌سازی راکتور اراک مورد تاکید قرار داد، ذکر شده است که این کمیسیون علاوه بر راهکارهای عملی برای صادرات اورانیوم غنی شده و آب سنگین ایران، تلاش‌های خود را به منظور ارائه راه‌حل‌های عملی در جهت حفظ عادی‌سازی روابط تجاری و اقتصادی با ایران تشدید خواهد کرد.
اقدام اروپا برای توقف تصمیم ایران کافی نبود
نشست روز جمعه کمیسیون مشترک برجام که قرار است بار دیگر این بار در سطح وزرا برگزار شود، در حالی با محوریت اینستکس به کار خود در چارچوب اقدام عملی در کانال مالی اینستکس پایان داد که ایران 18 اردیبهشت ماه و در سالگرد خروج آمریکا از توافق هسته‌ای، طی بیانیه‌ای از سوی شورای عالی امنیت ملی کشورمان بخشی از تعهدات هسته‌ای خود شامل توقف فروش اورانیوم غنی شده و آب سنگین را متوقف کرده و طی ضرب‌الاجلی دو ماهه به سایر طرفین برجام اعلام کرد که درصورت عدم اقدامات عملی متناسب در چارچوب توافق هسته‌ای، ایران وارد گام دوم هسته‌ای شامل راه‌اندازی راکتور اراک و غنی‌سازی بالای 3.67 درصد خواهد شد. امری که از همان ابتدا با مخالفت و نگرانی اروپایی‌ها مواجه شد و ایران نیز بارها تاکید کرد که در طول مدت زمان باقی مانده درصورت عدم بهره‌مندی از مزایای تعهد به برجام، با قاطعیت وارد گام دوم هسته‌ای خواهد شد.
در همین رابطه و در حالی که گفته میشود اروپایی‌ها به همراه چین و روسیه در حال تلاش برای حفظ توافق هسته‌ای هستند، عباس عراقچی معاون وزیر خارجه کشورمان پیش از برگزاری نشست کمیسیون برجام در وین تصریح کرده بود که این موضوع که کشورهای عضو برجام نمی‌توانند و یا نمی‌خواهند به تعهدات خود عمل کنند از نظر ایران تفاوتی ندارد و مهم این است که در عمل اتفاق خاصی نیفتاده است. به همین دلیل صبر استراتژیک ایران به پایان رسیده و ما بیش از این تحمل نخواهیم کرد که به تعهدات خود پایبند بمانیم در حالی که دیگران به تعهدات خود عمل نکنند.
عراقچی همچنین پس از پایان نشست کمیسیون مشترک برجام، با بیان اینکه در این جلسه گام‌های رو به جلویی برداشته شد، به خبرنگاران گفت که هنوز این اقدامات تا برآورده شدن خواسته‌های ایران فاصله قابل توجهی دارد. هر چند کانال مالی اینستکس عملیاتی شده و کشورهای دیگر نیز قبول کردند که به عنوان سهامدار به آن بپیوندند، اما پروسه آن علاوه بر اینکه دیر شروع شده و با توجه به عدم خرید نفت یا تخصیص اعتبارات خاص، نمی‌تواند انتظارات ما را به طور کامل برآورده کند. در همین راستا، رئیس هیئت ایران در نشست روز جمعه وین، تصریح کرد: من نتایج این نشست را به تهران می‌برم و آنها تصمیم می‌گیرند که گام دوم هسته‌ای ایران را متوقف کنند یا نه. هر چند از منظر من این جلسه برای توقف تصمیم ایران کافی نبود.
ابهامات اینستکس
کانال مالی اینستکس در حالی قرار است که نخستین تراکنش خود را انجام داده و گام عملی جدی در برابر تحریم‌های آمریکا بردارد که اقدامات دیرهنگام اروپایی‌ها همزمان شده با تشدید فشارهای اقتصادی ایالات متحده، تحرکات معنادار نظامی این کشور در منطقه و نیز تصمیم تهران به منظور خروج تدریجی از برجام درصورت برآورده نشدن تعهدات برجامی 1+4. در همین رابطه هر چند اینستکس زمستان گذشته با اهداف و وظایفی نظیر ارائه خدمات مالی، اعتبار اسنادی، ریالی، ارزی، اعطای نمایندگی و اخذ وام فعالان تجاری و نیز بانک‌ها در فرانسه به ریاست آلمان و حسابرسی انگلستان تاسیس شد، اما درخصوص نحوه عملیاتی شدن آن و برآورده کردن انتظارات تهران همچنان با ابهامات و اما و اگرهای زیادی همراه است.
نخست اینکه این کانال مالی به جای SPV تشکیل و راه‌اندازی شد. تفاوت اینستکس با SPV در این است که نسبت به سازوکار قبلی بسیار محدودتر است. یعنی SPV شامل تمامی شرکت‌های اروپایی می‌شد که قرار بود ایران بتواند در ازای فروش نفت، کالا یا خدمت مورد نیاز خود را از کشوری ثالث دریافت کند. این در حالی است که اینستکس در ابتدای کار با سه کشور اروپایی و شرکت‌های کوچک و متوسط آغاز به کار کرده و پس از یک سال و چند ماه از خروج آمریکا از برجام، تازه در حال انجام نخستین تراکنش خود است.
دومین مسئله در این است که کارشناسان معتقدند، مکانیسم حقوقی دور زدن تحریم‌های آمریکا توسط اینستکس هنوز مبهم است. با توجه به مراودات مالی گسترده میان اروپا و آمریکا و نیز درصد قابل توجه سهامداران آمریکایی در شرکت‌های این قاره و نیز اعتراف چند باره مقامات دولتی اروپایی مبنی بر عدم توانایی آنها نسبت به مجبور کردن این شرکت‌ها برای همکاری با ایران، مشخص نیست که با توجه به تهدیدهای روزافزون ایالات متحده و نیز اذعان اروپایی‌ها به ناتوانی‌شان درخصوص مراودات تجاری و مالی با ایران، این کانال مالی از چه مبنای حقوقی می‌تواند از بار فشار تحریم‌ها آن طور که ایران را راضی کند، بکاهد.
از سوی دیگر، اروپا در حالی هشت ماه پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای، موضوع اینستکس را در دستور کار خود قرار داد که این سازوکار مالی را در ابتدای کار منوط به همکاری با ایران در زمینه غذا و دارو کرده است؛ امری که به گفته بسیاری از کارشناسان نمی‌تواند در جهت کاستن از بار تحریم‌های ثانویه آمریکا موثر باشد، زیرا علاوه بر آن که اکنون مشکل ایران و سایر شرکای برجام مسئله غذا و دارو نیست، مهم‌ترین موضوع در شرایط حساس کنونی و با توجه به عدم تمدید معافیت خریداران نفت ایران، مسئله فروش نفت و درآمدهای حاصله از آن است. به همین دلیل همانطور که عباس عراقچی هم پس از جلسه کمیسیون مشترک برجام در روز جمعه اعلام کرده است، در فاصله کمتر از دو هفته مانده به گام دوم هسته‌ای ایران، همچنان موضوع نفت و درآمدهای حاصل از آن در کانال مالی اینستکس مشخص نیست.
همچنین در حالی ایران از پایان صبر استراتژیک خود خبر داده و اروپا اعلام می‌کند که در حال یافتن راهی برای نجات برجام است که به گفته ناظران، اروپایی‌ها با کاستن از بار تعهدات خود در چارچوب اینستکس، به نوعی علاوه بر اینکه از وظایف‌شان در برجام کاسته‌اند، ابتکار عمل در تجارت و مراودات مالی با ایران را نیز در اختیار خود گرفته‌اند. در همین راستا طبق بیانیه‌ای که سه کشور اروپایی در زمستان سال گذشته و همزمان با راه‌اندازی و ثبت اینستکس منتشر کردند، در بندی از این بیانیه تصریح کرده بودند که تجارت مشروع با ایران منوط به اقداماتی از سوی تهران مبنی بر تصویب لوایج چهارگانه FATF است. در این زمینه علاوه بر اینکه مشخص نیست اروپایی‌ها چه مبنا و چارچوبی از همکاری‌های اقتصادی را مشروع تلقی می‌کنند، موضوع FATF نیز با توجه به ملاحظات داخلی در تصویب یا عدم تصویب آن، می‌تواند گره‌ای دیگر در مسیر تجارت میان ایران و اروپا قلمداد شود.
از این رو به گفته تحلیلگران، باید طی روزهای آتی منتظر نشست وزرای خارجه ایران و 1+4 بود و از سوی دیگر باید دید که طرح جدید اروپایی‌ها برای حفظ برجام تا چه میزان می‌تواند نسبت به برآورده کردن نیازهای ایران و توقف گام دوم هسته‌ای موثر باشد. موضوعی که با توجه به زمان اندک و نیز تحرکات معنادار آمریکا بر پیچیدگی معادلات جاری بیش از گذشته افزوده است.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
یازدهمین دوره «حراج تهران» برگزار میشود
فراز و فرودهای یک حراج هنری
علیرضا صدقی
یک راهکار و چند ابهام
کدام برنامه برای پر کردن اوقات فراغت فرزندان مناسب‌تر است؟
راه و رسم انتخاب کلاس‌های تابستانی
«ابتکار» از تلاش‌ها برای ضابطه‌مند کردن برداشت دولت از بانک مرکزی گزارش می‌دهد
قطع دست دولت از جیب بانک مرکزی
چینی‌ها برای سفر به ایران دیگر ویزا لازم ندارند
یک گام به جلو برای جذب ولخرج‌ترین گردشگران دنیا
دلایل کنش‌های تفکیکی احزاب و جریان‌های سیاسی بررسی شد
واگرایی محصول جامعه توده‌وار
شروع دیرهنگام اینستکس
شروع دیرهنگام اینستکس
محمد هاشمی:
تحریم ظریف تاثیری در روابط ایران با سایر کشورها ندارد
فلاحت‌پیشه:
باید به اینستکس فرصت داد
نه تسلیم، نه تقابل، نه مذاکره بلکه «تهاجم خردمندانه»
