روزنامه همدلی
1398/04/12
تاثیر با تاخیر و سناریوهای ناشناخته پیش روی ایران
احد رضایان قیه باشی - گیاه “شوکران” دارای سم بسیار مهلکی است این سم اثرگذاری آنی بر عملکرد اندام های حیاتی دارد. نقل شده است که سقراط فیلسوف بزرگ یونانی با سم این گیاه کشته شده است. سم گیاه “تاج الملوک” هم بسیار کشنده است و اثرگذاری آنی در سیستم تنفسی انسان دارد. این سم به سرعت باعث خفگی شده و قربانی را از پای در می آورد. نقل است که امپراتور کلاودیوس توسط همسرش با این سم کشته شده است. بر خلاف این دو، سم “دی متیل جیوه” که ساخته دست انسان است اثرگذاری تدریجی در بدن انسان دارد و بعضا 4 الی 10 ماه طول میکشد تا اثرات این سم نمایان شوند. این سهم به شدت کشنده است و به مرور در بدن ته نشین شده و پس از بروز برخی علائم به سرعت باعث مرگ قربانی می شود.دنیای سم ها بسیار شگفت آور و حیرت آور است. برخی سم ها هیچ سازگاری با بدن ندارند و بدن هیچ قدرتی در برابر این سموم از خود نشان نمی دهد و به سرعت تسلیم میشود. اما برخی سموم با ایجاد نوعی سازگاری تا مدت ها در بدن حضور دارند و پس از مدتی، عملکرد عادی و طبیعی بدن را مختل کرده و سازوکارهای حیاتی بدن را به چالش می کشند. در برخی موارد بدن پس از اثرگذاری تدریجی سم، دچار بیماری خودایمنی میشود و پادتن ها و گلبول های نگهبان به سلولهای عادی بدن حمله کرده و مکانیسم ها از درون متلاشی میشوند. سامانه های دفاعی بدن تحت تاثیر سم، عناصر داخلی را مورد تهاجم قرار داده و اندام های بدن را به مرور از کار می اندازند.
عملکرد و چگونگی تاثیر تحریم ها، شباهت بسیار زیادی بر عملکرد و چگونگی تاثیر سموم دارد.
برخی تحریم ها اثرگذاری آنی و مخربی بر اقتصاد، اجتماع، سیاست و غیره دارند. این تحریم ها بسیار نادر هستند. قوه تحمیل کننده بسیار قوی و کشور قربانی بسیار ضعیف است. اثرات این تحریم ها به سرعت در تمام جامعه یا در درون ساختار قدرت نفوذ کرده و تغییرات بزرگی به وجود می آورد. اما در مقابل، برخی تحریم ها اثرگذاری دیرهنگامی دارند. اثرات این تحریم ها با تاخیر در اقتصاد، سیاست، اجتماع و غیره نمایان می شود. این تاخیر، یکی از عوامل اصلی غافلگیری به شمار می رود. جامعه به مثابه بدن، قادر است تا مدت ها اثرات این تحریم ها را مخفی نگه دارد و به اصطلاح، تحریم ها در دوره کمون و نهفتگی در جامعه زیست می کنند. اما پس از مدتی اثرات این تحریم ها در قالب بیماری خود ایمنی یا همان درگیری داخلی و تشدید تنش های درونی نمایان شده و بروز می کند. تاخیر در تاثیرگذاری، امری بسیار عادی است بویژه در سطح ملی، این تاخیر در اکثر موارد از چند هفته تا چند ماه طول میکشد. برای نمونه کاهش فروش نفت و پیامدهای این کاهش اغلب با تاخیری 6 الی 12 ماهه اثرات خود را بر حوزه های مختلف نشان می دهد. کاهش فروش نفت برای اقتصاد ایران شبیه به سم دی متیل جیوه عمل می کند. وابستگی اقتصاد به درآمدهای نفتی باعث شده است تا نبود این درآمدها همچون سم کشنده ای عمل کند و سیستم ایمنی بدن را به مرور دچار خطا و اشتباه کند. افزایش سرسام آور قیمت ها بویژه در بخش خوراکی و مایحتاج ضروری، به مرور و با تاخیر چند ماهه و گاها چند ساله بر حوزه های مختلف اثر خواهد گذاشت. عواملی همچون “آستانه تحمل” در افزایش این تاخیر موثر هستند. “همزمانی” می تواند دامنه اثرگذاری با تاخیر را تشدید کند. انتخابات می تواند این همزمانی را بوجود آورد. قطع خدمات رفاهی مثل آب و برق می تواند این همزمانی را تسهیل کند. کاهش شدید پس انداز افراد می تواند این همزمانی را تسهیل کند. در شرایط همزمانی، برخی رخدادها و تحولات می توانند اثرگذاری تحریم ها را تشدید و منجر به پیامدهای پیش بینی نشده و شگفت آور شوند. ما هیچ ذهنیتی از این پیامدها نداریم و قبلا هرگز تجربه نکردیم بنابرین در مدل ها و الگوهای ذهنی ما هیچ سابقه روشنی از آنها وجود ندارد. درک شهودی مدیران و سیاستمداران ما برای مواجهه با این پیامدها کافی نیست. هیچ الگویی برای تصمیم گیری اثرگذار در چنین شرایطی نداریم. مشخص و روشن است که منابع ما برای گردآوری داده و اطلاعات در مورد پیامدهای حاصل از برایند نیروها در شرایط همزمانی کافی نیستند. بنابرین در شناخت این پیامدها با مشکل مواجه هستیم. وقتی نتوانیم پیامدی را بشناسیم چگونه می توانیم خود و سازمانمان را برای مواجهه با آن مهیا کنیم؟سناریوهای ناشناخته ای که پیش روی ما و کشور ما قرار دارند حاصل تله ها و دام‌هایی است که برنامه ریزان، مدیران و سیاستگذاران ما در پارادایم های فکری به آنها مبتلا هستند.
سایر اخبار این روزنامه
فراز و فرودهای لیبرالیزم در ایران در گفت‌وگو با مصطفی مهرآیین: لیبرالیزم در ایران شوخی است
همدلی موضوع فروش مو از سوی بسیاری زنان برای تامین مخارج زندگی را بررسی می‌کند تیغ فقر بر گیسوان زنان
اروپا برای انصراف ایران از فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای شلخته عمل می‌کند مکرون در نقش پلیس خوب
برکناری مدیرکل زندان‌های استان تهران واکنش به یک قتل
بهرام امیر احمدیان در گفت و گو با همدلی: اروپایی‌‌‌‌‌ها منافع‌شان را فدای ایران نمی‌کنند
اژدهای هفت سری که خبرنگاران را می‌بلعد
نفت در چنگالِ سیاست و سیاسیون
چرا خاورمیانه این‌قدر مهم است؟
تاثیر با تاخیر و سناریوهای ناشناخته پیش روی ایران
فاطمه راکعی در گفت و گو با همدلی: امکان تخطئه اصلاحات صفر است
