دیپلماسی ظریف و عزم فرانسه برای موفقیت آن - علی‌اصغر زرگر

سفرهای دیپلماتیک دکتر محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، به سه کشور شمال اروپا، فنلاند (رئیس دوره‌ای شورای اتحادیه اروپا)، سوئد و نروژ و سپس به فرانسه آنهم همزمان با تشکیل جلسات گروه ۷، متشکل از آمریکا و ژاپن و متحدان غربی‌شان در خور توجه و گمانه‌زنی است. خصوصا اینکه با به تعویق انداختن برنامه سفرش به چین، بنا به دعوت آقای لودریان، وزیر امور خارجه فرانسه، مجددا یک روز دیگر به فرانسه و محل اجلاس گروه ۷ در فرانسه رفت.
اهداف دیپلماسی ظریف مشخص است. ابلاغ پیام صلح و دوستی جمهوری اسلامی ایران به تک تک دولت‌ها و ملت‌های این کشورهاست و اینکه ایران خواهان جنگ و نزاع و نا امنی در حوزه خلیج فارس و خاورمیانه نیست بلکه خواهان روابط مسالمت آمیز سیاسی و اقتصادی با کشورهای طرف گفت وگو است. ایران یک جانبه گرایی و تحریم‌های غیر قانونی و تروریسم اقتصادی آمریکا علیه ایران را بر نمی‌تابد و به هیچ وجه حاضر به مذاکره مجدد در مورد برجام نخواهد بود. در واقع هدف نهایی تلاش دیپلماتیک ظریف آن بود که ثابت کند خروج ترامپ از برجام و اعمال تحریم‌های ظالمانه و یکجانبه آمریکا و حضور نظامی آن کشور در منطقه علت العلل همه تنش‌ها و جو متلاطم منطقه است.
اما سفر ظریف به فرانسه از اهمیت بیشتری برخوردار است. رئیس‌جمهور فرانسه، آقای مکرون، در هفته‌های گذشته تلاش زیادی کرده است که از طریق دیپلماسی راه حلی برای حفظ برجام پیدا کند و ضمن حفظ برجام با دادن امتیازاتی به ایران از جانب آمریکایی‌ها، راه را برای مذاکرات بیشتر بین ایران و گروه برجامی منجمله آمریکا باز کند. از فرستادن فرستاده ویژه به تهران تا مذاکرات تلفنی طولانی با آقای روحانی و اکنون دعوت آقای ظریف به محل کنفرانس گروه ۷،  اهداف سیاسی و اقتصادی دولت فرانسه برای حفظ برجام در این مقطع و به عنوان پلیس خوب چند گانه‌اند.
نخست باید متذکر شد که سیاست خارجی فرانسه را در مقایسه با سایر کشورهای اتحادیه اروپا، سیاستی فعال و تهاجمی در صحنه بین‌المللی لقب داده‌اند. علاوه بر این در زمینه سیاست خارجی، فرانسویان سعی کرده‌اند که در جهت‌گیری‌ها وسیاست‌های فعالی خود نسبت به منطقه خاورمیانه، شمال و مرکز آفریقا، به عنوان بازیگری مستقل نقش آفرینی کنند. بنابراین حتی در مواردی که ظاهرا فرانسه میبایست در هماهنگی با اتحادیه اروپائی و یا با آمریکا اقدام کند، سیاست و عمل دولت فرانسه بگونه ای متفاوت ظاهر می‌شود. این تجلی متفاوت  درسیاست خارجی فرانسه از رویکرد هماهنگ اروپائی-آمریکائی تا حدودی نشان از تمایل سنتی استقلال طلبانه فرانسویان و تظاهر اقتدار و وزن فرانسه بعنوان یک بازیگر بین‌المللی تاثیر گذار و مستقل دارد.


دولت مکرون در حال حاضر با مشکلات عدیده اجتماعی و اقتصادی داخلی روبرو است، و نیاز به یک موفقیت در سیاست خارجی دارد که می‌تواند در زمینه دیپلماسی برای حفظ برجام و کاهش تنش بین ایران و آمریکا در منطقه خلیج فارس و خاورمیانه اتفاق بیفتد.
با وجود خروج انگلستان از اتحادیه اروپا و همراهی بیشتر با سیاست‌های آمریکا، فرانسه با یک سیاست فعال در زمینه سیاست خارجی می‌تواند رهبری سیاست خارجی اتحادیه را به عهده بگیرد و تا حدودی راه مستقلی از سیاست‌های آمریکا در خاورمیانه در پیش گیرد.
در بین کشورهای اروپایی،  فرانسه بیشترین منافع اقتصادی را در ایران دارد و خصوصا در بخش خودرو‌سازی و پتروشیمی و نفت تمایل زیادی دارد که بتواند راهی برای ورود مجدد به این بخش‌های اقتصادی ایران باز کند. تلاش فرانسه تا حدودی همراهی اتحادیه اروپا را با خود دارد تا از افتادن ایران بطور کامل به دامن چین و روسیه جلوگیری کند.
عقب نشینی آمریکا از مواضع سرسختانه و تنش زا در حوزه خلیج فارس نیز موجب شده است تا دیپلماسی فرانسه موفق شود ضمن همراهی با سیاست‌های آمریکا، از مشکلات ترامپ در سیاست‌های داخلی و خارجی، خصوصا با چین و روسیه استفاده کرده، تا بتواند آمریکا را مجاب کند تا امتیازاتی خصوصا در زمینه صادرات نفت ایران و مبادلات بانکی به ایران بدهد. تلطیف مواضع آمریکا نسبت به ایران از سیاست تهاجمی اسراییل نسبت به مواضع ایران در منطقه نشان از مخالفت اسراییل نسبت به این موضع جدید آمریکا دارد. باتوجه به مولفه‌های فوق الذکر به نظر می‌رسد که فرانسه به عنوان واسط در جایگاهی است که به منظور تنش زدایی بین ایران و آمریکا تلاش کند. البته در حال حاضر هر گونه مذاکره در قالب برجام خواهد بود که در مقابل دادن امتیازاتی، ایران به تعهدات برجامی خود برگردد. حال باید دید علاوه بر این اقدامات، آیا  گفت‌وگوهای مستقیم بین ایران و آمریکا نیز اتفاق خواهد افتاد یا خیر؟ بدیهی است ایران و آمریکا از نظر تاکتیکی، روحانی برای مناسب سازی وضعیت بین‌المللی ایران و ترامپ برای نیاز انتخاباتی داخلی به گفت‌وگو نیاز مبرم دارند ولی هر دو آنها می‌بایست بر مخالفت‌های داخلی چه مشاورین و چه جناح‌های مخالف فائق آیند.
منبع: خبر آنلاین