نشست ایران، روسیه و ترکیه؛ قدرت‌نمایی ایران

 
 
 
 


مساله سوريه يکي از مسائل مهم منطقه و نظام بين‌الملل است که در آن قدرت‌هاي درون‌منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي اثرگذارند. با وجود اينکه بشار اسد در يک جنگ داخلي پيروز شده، اما سوريه از ثبات منطقه‌‎اي برخوردار نيست و به دوره‌هاي بسيار گذشته و حتي دوره حافظ اسد برگشته و نيازمند حمايت‌هاي جدي است. در اين ميان روسيه، ترکيه و ايران به عنوان سه کشور موثر در اوضاع سوريه گرد هم آمدند تا بتوانند راه‌حل‌هايي را براي مشکل سوريه که مشکل آنها هم هست، در چارچوب کمک به اين کشور پيدا کنند. اگرچه تعيين‌کننده راه‌حل مشکل سوريه تنها اين سه کشور نيستند اما بدون شک اين کشورها موثرند و به دنبال ايجاد فضايي هستند که اثرگذاري خود را افزون کنند. در نشست سران سه کشور، نقش روسيه با ايران و ترکيه تفاوت‌هايي دارد. چراکه ترکيه به عنوان همسايه سوريه و ايران به عنوان همسوي ايدئولوژيک آن، از جهاتي شرايطي نزديک به هم دارند. در اين ميان روس‌ها با ورود خود به مساله سوريه و منطق معادلات موجود در بحران آن کشور، مي‌خواهند جايگاه خود را در خاورميانه تجديد کنند. سوريه از قديم محيط نفوذ روس‌ها بوده است. زماني که بعثيون بر عراق حاکم بودند، نزديکي بيشتري با مسکو از خود نشان مي‌دادند. در مجموع اگرچه نشست‌هاي سه‌جانبه در مورد حل مشکل سوريه امري گريزناپذير است، هر يک از کشورها در اين مذاکرات نگاهي هم به منافع خود دارند. به نظر مي‌رسد با توجه به ساختار و بافتار نشست سه‌جانبه ايران، روسيه و ترکيه، اين نشست‌ها دست‌کم مي‌تواند زمينه‌ساز حفظ وضع موجود باشد تا وضع از اين بدتر نشود. از سوي ديگر با توجه به اينکه جمهوري اسلامي تحت فشار تحريم‌هاست، اين نشست‌ها مي‌تواند به نفع کشور ما هم باشد. آمريکا مي‌خواهد ايران را به انزواي ديپلماتيک بکشاند اما ايران در منطقه نفوذ دارد و سعي مي‌کند از اين نفوذ براي تحکيم جايگاه خود استفاده کند. از اين‌رو، نشست سه‌جانبه ايران، روسيه و ترکيه، آوردگاه ديپلماتيکي است که ايران نهايت استفاده را از آن به عمل مي‎آورد. ايران از يک سو با روس‌ها همکاري دارد و مسکو و تهران هر دو خود را شريک استراتژيک ديگري مي‌دانند؛ اما از سوي ديگر رقابت‌هاي پنهاني هم بين اين دو کشور وجود دارد. در اين شرايط با توجه به ارتباطي که ايران با مسکو دارد و نيز با در نظر گرفتن جايگاه ترکيه در منطق ديپلماسي منطقه، مي‌توان گفت که با وجود تمام تلاش‌هاي ايالات متحده آمريکا براي منزوي کردن و منزوي نشان دادن ما، ايران توانسته وزن خود را به عنوان قدرت بزرگ منطقه‌اي با اعمال نفوذ در محافل ديپلماتيک و تصميم‌گيري براي منطقه، حفظ کند. ايران بايد مراقب باشد که در شرايط ناشي از تشديد تحريم‌ها در اين نشست‌ها امتيازاتي به رقباي خود ندهد که در آينده نتواند راجع به آن پاسخگوي افکار عمومي باشد. اين منطق چه در مورد سوريه، چه در باب درياچه خزر و چه در ارتباط با ديگر مسائلي که در منطقه وجود دارد و نقش ايران در آن مشهود است، بايد مد نظر قرار گيرد. چراکه دير يا زود اين نشست‌ها خواهد گذشت و تمام تصميم‌هايي که در اين نشست‌ها گرفته شده، جلوي ديدگان مردم قرار خواهد گرفت.