وضعیت شکننده صنایع دستی کشور

محمد رضا محبوب فر‪-‬ صنایع دستی سفیر کشور ماست و یکی از صنایعی است که با کمترین میزان سرمایه‌گذاری و کمترین ایجاد آلودگی، می‌تواند سهم بزرگی در اشتغال و رشد اقتصادی داشته باشد و با توجه به اینکه اقتصاد جوامع محلی و مناطق کمتر برخوردار را به تکاپو می‌اندازد، یکی از راهکارهای جلوگیری از مهاجرت به کلان‌شهرها و گسترش حاشیه‌نشینی توجه و تقویت این صنعت است. لذا توجه به این صنعت در سطوح کلان سیاست‌گذاری کشور، می‌تواند راهگشای مشکلات اساسی کشور
از جمله بیکاری، آلودگی‌های زیست محیطی و کاهش جمعیت روستاها باشد و در عمل باعث ایجاد رشد اقتصادی شود. یک سوم صنایع دستی جهان در حال حاضر در ایران تولید می‌شود. تا سال 94 شاغلین صنایع دستی در کشور، به تفکیک استان‌ها بیشتر از 42 درصد جمعیت کل کشور را به خود اختصاص می‌دادند. این جمعیت معمولا در محدوده روستاها قرار داشتند و هر چه به شهر‌ها نزدیک‌تر می‌شدیم این جمعیت کاهش پیدا می‌کرد، یعنی اکثر افراد ساکن در روستاها تولید کننده صنایع‌دستی بودند، در بین تولیدکنندگان صنایع‌دستی و شاغلین این حوزه، زنان خانوار و زنان روستایی بیشترین سهم را در تولید داشتند.
اما از سال 94 تا کنون، همزمان با افزایش تورم در سطح کشور و از طرف دیگر کمبود مواد اولیه، شاغلین صنایع‌دستی هم کمتر شدند. در حال حاضر بر اساس اخبار به دست آمده از اتحادیه‌های صنایع‌دستی استان‌ها، آمار 42درصد سال 94 به زیر 20 درصد رسیده است. یعنی چیزی حدود 17.5 درصد افراد در حوزه صنایع‌دستی شاغل هستند. البته این موضوع دلایل مختلفی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به مهاجرت روستاییان به سمت شهر‌ها و همچنین گرانی مواد اولیه برای تولید صنایع‌دستی اشاره کرد.
در حال حاضر 80 درصد روستاهای کشور خالی از سکنه هستند و این موضوع آسیب‌هایی مثل بیکاری و فقر را هم به دنبال دارد. گرانی مواد اولیه هم سبب شد تا خیلی از شاغلین در حوزه صنایع‌دستی به این دلیل که توانایی خرید مواد اولیه را نداشتند به تدریج کسب و کار‌های خود را از دست دادند. چون گرانی مواد اولیه مساوی است با تولید صنایع‌دستی گران قیمت و تولید صنایع‌دستی گران قیمت هم تقاضای خاص و ویژه خودش را می‌طلبد و این به بخش صادرات محدود می‌شود چیزی که یک شاغل در این حوزه که در روستایی کوچک زندگی می‌کند قطعا با آن رو به رو نخواهد شد.
حالا البته با وجود تحریم‌ها و کم شدن توریست خارجی در کشور به طور کلی این موضوع هم تحت تاثیر قرار گرفته است و همین مسئله سبب کاهش صادرات صنایع‌دستی به خارج از کشور شده است و بازار صنایع‌دستی در داخل کشور نیز به نوعی تحت تاثیر این موضوع قرار گرفته است. در حال حاضر صنایع‌دستی داخلی از بازار کمتری برخوردار است و در واقع در رکود به سر می‌برد. همین صنایع‌دستی کشورما با کیفیت خیلی ضعیف در کشور‌های دیگری مانند چین، کره جنوبی و تایلند تولید می‌شود، ضمن اینکه خیلی از هنرمندان صنایع‌دستی کشورمان را هم این کشورها به سوی خودشان جذب کرده اند و ما در حال حاضر از لحاظ صنایع‌دستی در کشورمان بسیار وضعیت شکننده ای داریم و در وضعیت خوبی به سر نمی بریم. این واقعیتی غیر قابل انکار است که همه افرادی که در حوزه صنایع‌دستی کار می‌کنند از نزدیک با آن رو به رو هستند.