فصل نو در صندوق ذخیره فرهنگیان



مهدی نیکدل
مدیرعامل صندوق ذخیره فرهنگیان


در روزهای آغازین سال تحصیلی جدید و در حالی که روز جهانی معلم را به تازگی پشت سر گذاشته‌ایم، با تبریک این مناسبت به فرهنگیان عزیز کشور، جا دارد پس از یک دوره پرتلاطم از حیات صندوق ذخیره فرهنگیان که اکنون به دوره ثبات و سودآوری کم‌سابقه‌ای در عمر فعالیت خود رسیده، نکاتی با قریب به 800 هزار نفر از اعضای صندوق و همچنین مردم شریفی که اخبار این بنگاه مهم و بزرگ اقتصادی را دنبال می‌کنند، در میان گذاشته شود.
از حدود سه سال پیش بود که اخبار مفصل منفی در رابطه با این نهاد غیردولتی، موجب جلب توجه افکار عمومی به آن شد. تحقیق و تفحص و بازرسی‌های فراوانی شد و بدیهی می‌نمود که در چنین شرایطی، این نهاد دچار چالش، ایستایی و حتی عقبگرد شود.
اما در عمل این تهدید به فرصت تبدیل شد. با کمک نظارت و بازرسی‌های انجام شده، بسیاری از ضعف‌ها شناخته و برطرف شدند و از سوی دیگر پرونده‌های حقوقی متعددی برای استیفای حقوق تضییع شده به جریان افتاد.
اما این همه ماجرا نبود. در همان ابتدای مسئولیت دوره مدیریتی جدید که از آذرماه 1395 آغاز شد، با تغییر مدیران ارشد مؤسسه و جذب مدیران مجرب و خوشنام و جلوگیری از ورود نیروهای سفارشی، چند اتفاق کلان راهبردی و مدیریتی این صندوق را به دوره شکوفایی و ثباتی بی‌سابقه رساند که به اجمال در پی می‌آیند:
1- شفافیت:
واضح است که بسیاری از تخلفات در فضای پستویی و غیرشفاف رخ می‌دهد. بنابراین در گام اول تلاش برای افزایش شفافیت عملکرد صندوق، نه در شعار که در عمل شد. همکاری تمام‌عیار با نهادهای نظارتی و هیأت تحقیق و تفحص و افزایش اطلاع‌رسانی به جامعه، دو اقدام اولیه و فوری در این راستا بود. در ادامه دو راهبرد مهم دیگر برای تقویت شفاف‌سازی اتخاذ شد. یکی راهبرد بورسی شدن شرکت‌های تابعه مؤسسه و دیگری سختگیری و انتظام‌بخشی به سرمایه‌گذاری‌های مؤسسه و شرکت‌های تابعه با ایجاد کمیته سرمایه‌گذاری بود.
در دوره مدیریتی جدید استراتژی بورسی شدن شرکت‌ها به‌طور جدی دنبال شد و در حال حاضر در کنار بانک سرمایه، ماشین‌سازی اراک و شرکت ایران ارقام که از قبل وارد بورس شده بودند شرکت بیمه معلم نیز در بورس عرضه شد و گام‌های اولیه برای بورسی کردن شرکت‌های پتروشیمی مانند پتروشیمی مروارید، کیمیای پارس خاورمیانه و پتروفرهنگ برداشته شده و در سایر شرکت‌هایی که زمینه آن را دارند ادامه خواهد داشت. همزمان، با ایجاد کمیته سرمایه‌گذاری، راه را بر ورود پروژه‌های سفارشی به مجموعه صندوق گرفتیم. به نحوی که در حال حاضر به سرانجام رسیدن هر پروژه سرمایه‌گذاری جدید مستلزم عبور از فیلترهای مختلف و سختگیر کارشناسی است که از هیأت مدیره شرکت‌های تابعه شروع می‌شود و سپس به خان کمیته سرمایه‌گذاری در صندوق می‌رسد و در صورت تأیید مجدداً باید از کانال‌های دیگری چون هیأت مدیره صندوق هم بگذرد. تمام بحث‌ها در رد و تأیید هر سرمایه‌گذاری در این فیلترهای چندگانه ثبت و ضبط می‌شود و امروز می‌توان با شهامت ادعا کرد که حتی یک پروژه سفارشی و غیراقتصادی در صندوق و شرکت‌های تابعه وجود ندارد.
2- افزایش سودآوری:
اقداماتی که در بخش شفافیت صورت گرفت، نه فقط اقدامی فسادستیزانه بود که به افزایش سودآوری صندوق ذخیره فرهنگیان انجامید. مهم‌ترین مسأله برای یک بنگاه اقتصادی غیردولتی و اعضای آن، سودآوری است. نگاهی به آمار و ارقام سود سال‌های گذشته و پیش‌بینی سودآوری در سال‌های آتی به اندازه کافی گویاست.
سود سال مالی 95 صندوق ذخیره فرهنگیان 250 میلیارد تومان بود که با یک افزایش نسبی در سال 1396 به 280 میلیارد تومان رسید. در سال 1397 که صندوق کم کم به ریل اصلی خود بازگشته بود سودآوری مؤسسه به 620 میلیارد تومان و بیش از دو برابر سال قبل از آن رسید. روند افزایشی سودآوری صندوق در سال مالی 1398 با شتاب بیشتری ادامه پیدا کرده به طوری که پیش‌بینی می‌شود امسال بیش از هزار میلیارد تومان سودآوری حاصل شود.
سرمایه‌گذاری‌هایی که بویژه در بخش پتروشیمی صورت گرفته است، امکان افزایش سودآوری سالانه هزار میلیاردی را ایجاد کرده است به طوری که این سودآوری در سال 1402 به فراتر از پنج هزار میلیارد تومانی خواهد رسید.
بر این اساس، می‌توان به سخن اصلی با فرهنگیان و اعضای خانواده بزرگ صندوق ذخیره فرهنگیان رسید و سه پیشنهاد را صمیمانه و از سر مهر با آنها در میان گذاشت:
نخست اینکه فرهنگیانی که هنوز به عضویت مؤسسه درنیامده‌اند و حدود ۱۵ درصد این عزیزان را شامل می‌شود، می‌توانند با مراجعه به نمایندگان استانی صندوق ذخیره فرهنگیان یا اداره تعاون آموزش و پرورش محل خدمت خود در سراسر کشور، به‌صورت اختیاری اقدام به عضویت در مؤسسه کرده و از سود سرشار این نهاد اقتصادی بهره‌مند شوند. کم‌ترین سود عضویت در صندوق این است که معادل کسر از حقوق هر عضو، از سوی دولت پرداختی خواهیم داشت و این جدا از سود فعالیت‌های اقتصادی مؤسسه است.
دوم اینکه فرهنگیان عضو که در حال حاضر اکثریت آنها حدود یک درصد از حقوق‌شان به‌عنوان حق عضویت کسر می‌شود این میزان را تا سقف 5 درصد افزایش دهند تا ضمن برخورداری بیشتر از سهم دولت معادل سهم واریزی خود، از سود بیشتری هم بهره‌مند شوند.
سوم اینکه فرهنگیان بازنشسته به جای دریافت حق خود بلافاصله پس از بازنشستگی، با ادامه عضویت در سال‌های آینده از سود فعالیت‌های آتی مؤسسه که با سرمایه خود آنها فراهم شده، برخوردار بمانند و میزان دریافتی خود را به طور قابل توجهی افزایش دهند.
امید است که فضای مثبت و با ثبات فعلی که با افزایش اعتماد فرهنگیان عضو به نقطه خوبی از کارآمدی صندوق رسیده، با تداوم پاسخگویی و شفافیت در همه ارکان مؤسسه و افزایش قابلیت نظارت معلمان بر این نهاد غیردولتی متعلق به خودشان، به الگویی برای همه صندوق‌های مشابه بدل شود.