روزنامه همدلی
1398/07/24
پدیده میانجیگری و ادعای انزوای جهانی ایران
علی امیدوار- میانجیگری میان دو کشور یا در بعد وسیع‌تر، بحران‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، فرآیندی است که ریشه‌ای طولانی در تاریخ سیاست جهانی دارد. اگر نگوییم پدیده میانجیگری از زمان شکل‌گیری قدرت و حکومت‌ها به شکل ابتدایی وجود داشته است، دست کم از زمان شکل‌گیری دولت – کشورها به شیوه‌ای قاعده‌مند به‌وجود آمده است. در جهان معاصر، میانجیگری به طور کلی یا از طرف نهادهای بین‌المللی و منطقه‌ای صورت می‌گیرد، یا اینکه کشورها به‌طور مستقل وارد پروسه میانجیگری می‌شوند. در مورد اول برخی نهادهای بین‌المللی هستند که میانجیگری جزو وظایف ذاتی آنها است، از جمله این نهاد‌ها می‌توان به سازمان ملل متحد اشاره کرد که یکی از وظایف مهم آن میانجیگری بین کشورهای متخاصم در همه نقاط دنیا است. برخی نهادهای دیگر مانند جنبش کشورهای غیر متعهد، سازمان کنفرانس اسلامی، اتحادیه عرب و سازمان‌های مشابه دیگر نیز سوابق زیادی در خصوص میانجیگری در منازعات بین کشورها یا منازعات بین‌المللی دارند. اما در مورد میانجیگری کشورها به‌طور مستقل، باید گفت که میانجیگری دارای یک هدف مشترک و واحد نیست، بلکه بسته به شرایط و موقعیت کشورها، اهداف و انگیزه‌های متفاوت و متعددی را دنبال می‌کند. میانجیگری کشورها از این حیث به دو شکل زیر صورت می‌گیرد:میانجیگری با هدف حفظ منافع ملی و دور ماندن از آسیب‌های کشورهای متخاصم؛
برخی از کشورها هستند که در صحنه تخاصم کشورهای متخاصم قرار ندارند، اما در صورت بروز جنگ بین کشورهای دیگر به‌طور غیر مستقیم در معرض آسیب‌های جنگ قرار می‌گیرند. این کشورها، صرفا به‌خاطر حفظ منافع ملی خود وارد میانجیگری می‌شوند و تلاش می‌کنند به هر نحو ممکن از بروز جنگ بین کشورها جلوگیری کنند. نمونه این گونه میانجیگری‌ها در همه نقاط جهان فراوان است، چرا که در دنیای امروز که به تعبیری از آن به‌عنوان دهکده جهانی یاد میشود، منافع کشورها در هم تنیده است و بروز جنگ بین دو کشور می‌تواند به‌طور مستقیم یا غیر مستقیم، کشورهای دیگری را تحت تاثیر قرار دهد.
میانجیگری کشورهای مختلف بین جمهوری اسلامی ایران و آمریکا در چهارچوب میانجیگری با اهداف فوق است، کشورهای متعدد از ژاپن در شرق دور تا کشورهای عمده اروپایی مانند فرانسه در جهان غرب و نیز کشورهای منطقه نظیر عمان، عراق یا پاکستان همه به‌خاطر منافع ملی و محفوظ ماندن از آسیب‌ها و خسارات جنگ احتمالی بین ایران و آمریکا به میدان میانجیگری آمده‌اند.
میانجیگری با هدف افزایش وزن سیاسی کشور به منظور تامین منافع ملی؛
هدف کشورها از این نوع میانجیگری بر خلاف مورد اول نه به‌خاطر دور ماندن از آسیب‌های مناقشات کشورهای متخاصم، بلکه افزایش روحیه ملی از یک سو و از سوی دیگر ارتقای وزن و اعتبار منطقه‌ای به منظور غلبه بر چالش‌های داخلی و تامین منافع ملی در مناسبات خارجی است. به عبارت دیگر در اینگونه موارد کشور میانجیگر بیشتر از اینکه به دنبال حل مشکل کشورهای متخاصم باشد، به‌دنبال رفع مشکلات و تامین منافع خود است. به‌علاوه در صورت موفقیت‌آمیز بودن میانجیگری و اعاده صلح بین کشورهای متخاصم، کشور میانجیگر وجهه و اعتبار بین‌المللی قابل توجهی پیدا خواهد کرد که همانطور که گفته شد به حل و فصل مسائل داخلی و روابط خارجی آن کشور کمک شایانی خواهد کرد. نکته قابل تامل در خصوص میانجیگری این است که بین جایگاه و اعتبار کشور میانجیگر و کشورهای متخاصم یک رابطه مستقیم برقرار است. بدین معنی که وزن و اعتبار کشور میانجیگر حاکی از وزن و اعتبار کشورهای متخاصم است. به عبارت دیگر یک کشور معتبر برای کشوری غیرمعتبر که نقشی در معادلات بین‌المللی ندارد، وارد عرصه میانجیگری نمی‌شود. حال می‌توان نتیجه گرفت هنگامی که کشورهای معتبر شرق و غرب عالم و منطقه برای میانجیگری بین کشور‌هایی که یک طرف آن جمهوری اسلامی ایران است، تلاش می‌کنند، این کشور نمی‌تواند در صحنه بین‌المللی منزوی باشد، بلکه حتما کشوری نقش‌آفرین و تاثیرگذار در معادلات جهانی و منطقه‌ای است که شماری از کشورها می‌کوشند راهی فراروی یک معضل و مشکل با ابعاد امنیتی و سیاسی بزرگ بیابند.
سایر اخبار این روزنامه
گفت‌وگو با امیرعلی حنانه در 30 سالگی مرگ استاد مرتضی حنانه کاشف گام‌های گمشده
ظریف: استعفایم برای حفظ برند ایران بود
ارزیابی «همدلی» از جدید ترین گزارش سازمان شفافیت بین‌المللی سقوط 8پله‌ای ایران در شاخص فساد
گام‌های کاهش تنش بین شمال و جنوب خلیج فارس چراغ سبز گفت‌وگوی تهران و ریاض
هشدار نسبت به عوارض مهلک استفاده غیر ضروری از دستگاه‌های پزشکی پرتوزا ترور خاموش
برای اولین باردر ایران هدایت یک پرواز توسط دو خلبان خانم انجام گرفت تاریخ سازی دیگری برای زنان ایران
دهلوی؛ موسیقیدان تمام‌عیار
محمد هاشمی در گفت‌وگو با همدلی: حق با رییس‌جمهور است
پدیده میانجیگری و ادعای انزوای جهانی ایران
روحانی: افتخار ایثار و فداکاری پزشکان ما است
