روزنامه مردم سالاری
1398/07/30
تحریمها و راه حل مشکلات اقتصادی ایران
در حال حاضر اقتصاد ایران، وضعیت مناسبی ندارد. اگر چه تا همین جا نیز باتوجه به تحریمهای عجیب و غریب و غیرقانونی اقتصادی، سیاسی و... دولت دونالد ترامپ فشار زیادی بر اقتصاد ایران وارد کرده ولی خوشبختانه تا کنون مقاومت خوبی از خود نشان داده و برخلاف اظهارنظر و انتظار بسیاری از کارشناسان مبنی بر ورشکستگی و فروپاشی احتمالی اقتصاد ایران باتوجه به تحریمهای کمرشکن و قطع شدن عمده صادرات نفت و سنگ اندازی در مراودات تجاری از سوی دولت فعلی آمریکا و وزارت خزانهداری آن و...، اما اقتصاد ایران و مردم ایران هنوز مقاومت نشان دادهاند و با این کار، فداکاری نمودهاند تا بار دیگر وفاداری و غرور و عزت خود را نسبت به میهن خود نشان داده باشند اما متاسفانه ضعف مدیریت و برنامه ریزی و نبود آیندهنگری و نگرش درازمدت و جامع نسبت به اقتصاد ایران در میان مدیران کشور به خصوص بخش دولتی کاملا مشهود است.ضعفهایی که بخش عمدهای از آن به ساختار ناکارآمد و فسادزای اقتصاد دولتی که موجب انحصار و رانتها و اختلاس و تبعیض نسبت به مردم شده و بخش خصوصی واقعی را ضعیف نگه داشته و موجب سطح پایین صادرات غیرنفتی و صنعتی به خصوص صنایع Hi-Tech و تکنولوژی محور شده برميگردد. در بازار نرم افزارهای کامپیوتری و اپلیکیشنها در منطقه و جهان نیز متاسفانه هنوز در ابتدای راه هستیم و با توجه به اینکه تمام دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی کشور متعلق به بخش دولتی یا حکومتی هستند و بخش خصوصی حضوری ندارد لذا پروژههای تعریف شده کاربردی و هدفمند نیستند یا علیرغم صرف بودجههای فراوان، متناسب با نیاز مشتریان و بازار تعریف نشدهاند. متاسفانه در هیچ صنعتی ما نتوانستهایم حضور جدی و همه جانبهای در بازارهای جهانی داشته باشیم و کشورهای منطقه و همسایگان بسیار جلوتر از ما هستند. به طور مثال در صنایع بستهبندی و چاپ، مواد غذایی و لبنی، پوشاک و نساجی، کفش، خودروسازی و قطعهسازی، دخانیات، داروسازی، تجهیزات پزشکی و... شرکتهای ترکیهای، عربستانی، اماراتی، هندی، چینی و... هم به لحاظ طراحی، هم به لحاظ بستهبندی، هم به لحاظ تناسب با نیازهای مشتریان و هم قیمت تمام شده و فروش و... بسیار موفقتر و پیشرفتهتر از شرکتهای ایرانی هستند. متاسفانه در صنایعی که شرکتهای ایرانی پیشروتر از شرکتهای خارجی بودند یا کشور ما در آن محصولات در گذشته دارای مزیت رقابتی بوده مثل فرش، خاویار، زعفران، پسته، و... نیز از قافله عقب ماندهایم و کشورها و شرکتهای خارجی گوی سبقت را از ما ربودهاند. به طور مثال شرکتهای ایرانی نتوانستند از فرصت تحریم روسیه و قطر یا بازار عراق و افغانستان و... استفاده لازم را ببرند و عمدتا شرکتهای ترکیهای، عربستانی، اماراتی، چینی، هندی و برزیلی و... بازارهای مختلف را تسخیر کردند و سهم کمی متعلق به شرکتهای ایرانی است.
مهمترین مشکل شرکتهای ایرانی، حضور بخشهای دولتی و شبه دولتی به عنوان رقیب بخش خصوصی در کنار دولت و اقتصاد متمرکز دولتی تک محصولی وابسته به صادرات و فروش نفت خام است. به طور مثال، در صنعت مخابرات، سه اپراتور فعلی کشور عمدتا متعلق به بخش دولتی و شبه دولتی است و بخش خصوصی حضور قابل توجهی ندارد. بخش خودروسازی و باشگاههای ورزشی و دانشگاهها و... عمدتا در کشور به صورت دولتی و با ردیف بودجه دولتی اداره ميشوند و بخش خصوصی انگیزه و فرصتی برای فعالیت در این بخشها ندارد چون توان رقابت با بخش دولتی یا شبه دولتی را ندارد. سالهاست دولتهای مختلف شعار کوچک سازی دولت را دادهاند ولی عملا بدنه دولت سال به سال بزرگتر و حجیمتر شده که موجب افزایش افسارگسیخته ردیف بودجههای مربوط به هزینههای جاری نسبت به هزینههای عمرانی و سرمایه گذاری شده است.
تصمیمات نادرست یا شیوههای غلط اجرای برخی تصمیمات همانند اصرار بر ادامه ارز چند نرخی به خصوص ادامه ارز دولتی 4200 تومانی، مقوله یارانهها و یارانههای نقدی، تثبیت قیمت سوخت، افزایش نقدینگی و... نیز بر مشکلات دولتها افزوده است. حذف سه یا چهار صفر از پول ملی نیز باتوجه به اینکه بسترهای لازم برای اجرا و پیاده سازی آن در حال حاضر وجود ندارد احتمال موفقیت آن کم است. علاوه براین استفاده از نیروهای انسانی با تجربهتر و موفقتر امکان دستیابی به نتایج عالیتر را افزایش ميدهد. به طور مثال، حضور آقای علی طیب نیا در دولت اول آقای روحانی علیرغم وجود بیماری رکود تورمی در اقتصاد کشور، موجب مهار تورم و دستیابی به نرخ تک رقمی تورم پس از بیست و شش سال شد که فرصت کاهش نرخ بهره بانکی، افزایش سرمایهگذاری، کاهش نرخ بیکاری، کاهش فشار اقتصادی بر درآمد و معیشت مردم، و... را فراهم ساخت که اگر این حضور ادامه ميیافت در دو سال اخیر امکان تصمیمگیریهای بخردانهتر و حصول نتایج مثبت تر را تسهیل مينمود.
در مجموع، با وجود تحریمهای شدید اعمال شده، اقتصاد کشور طی چند ماه اخیر به وضعیت پایدار نسبی رسیده و امکان جراحیهای منطقی و هدفمند در اقتصاد کشور وجود دارد که ميتوان از این فرصت پیش آمده برای کاهش تصدی گری دولت و کاهش حجم و اندازه بدنه دولت در اقتصاد و صنعت و خدمات استفاده کرد. ایران بزرگترین اقتصادی در جهان است که هنوز نتوانسته به سازمان جهانی تجارت بپیوندد که عمدهترین دلیل آن مسائل سیاسی و مخالفت دولت آمریکاست. البته باید اذعان نمود که زیرساخت لازم و متناسب برای پیوستن به این سازمان و استفاده از فرصتهای پیش رو در اقتصاد کشور وجود ندارد. ایران خوشبختانه به لحاظ منابع انسانی و منابع خدادادی در وضعیت بسیار مناسبی که بخش عمدهای از این ظرفیتها سالهاست در حالت بالقوه وجود دارد و هنوز نتوانستهایم از این دو بال بهره لازم را ببریم.
بخش دیگری که نیاز به تجدیدنظر اساسی دارد تسریع در عضویت ایران در سازمانهای منطقهای و بینالمللی و ایفای نقش فعالتر در آن سازمانهاست. عدم حضور ایران در سازمانهای بینالمللی فرصتهای زیادی را از اقتصاد ایران گرفته است که ميبایست هر چه سریعتر این امکان فراهم شود. حضور فعالتر ایران در بانک جهانی، صندوق بینالمللی پول، سازمان تجارت جهانی و... موجب کاهش ریسک اعتباری ایران و افزایش میزان جذب سرمایهگذاریهای خارجی در صنایع مختلف به خصوص بخشهای مغفول ماندهای مانند گردشگری و... ميگردد و موجب افزایش سطح درآمد دولت و کاهش وابستگی دولت به نفت ميشود که این مهم نیازمند اجماع و تصمیمگیری قاطع از سوی دولت، بخش خصوصی، مردم، قوه مقننه و قوه قضائیه و... است و دولت به تنهایی توان اجرا و پیاده سازی چنین طرحهای کلانی را ندارد. نیاز به طراحی و پیادهسازی طرحهایی مبتنی بر توسعه پایدار و همه جانبه و متوازن با نگاه بلندمدت نگر در همه بخشها و تلاش و همکاری همه بخشها و سازمانهای دولتی و مردم در کنار یکدیگر هستیم تا بتوانیم به عنوان کشوری قدرتمند و تاثیرگذار و توسعه یافته و پیشرفته در سطح منطقه خاورمیانه و آسیا و جهان
قرار بگیریم.
سایر اخبار این روزنامه
تحریمها و راه حل مشکلات اقتصادی ایران
زمان اجرای قانون ارتقای سلامت اداری تمدید شود
امکان صرفهجویی ۶ میلیون بشکه نفت و گاز در کشور
چرا به دانشجویان شاغل وام تعلق نمیگیرد؟
«ع.ص» متهم پرونده پتروشیمی کیست؟
شبهای ناآرام بارسلون
ایران آماده برداشتن گام چهارم است
آمریکا معتاد به تحریم است
جلوی تکرار حوادث کارگری در هپکو را بگیرید
تکذیب دستگیریها در نهاد ریاستجمهوری