قرار بود طرح LEZ برای رفع آلودگی هوای کلانشهر‌ها اجرا شود اما تنها در حد حرف باقی ماند

فراموشی یک طرح
آفتاب یزد- گروه اجتماعی: هر چند به دلیل تنوع عوامل آلاینده و تاثیرگذار در کیفیت هوا دیگر نمی‌توان یک فصل از سال را به عنوان دوره‌ای با هوای سالم نام برد اما آنچه مسلم است این است که در فصول سرد سال شاهد بروز بیشتر پدیده وارونگی دما یا به اصطلاح عامیانه وارونگی هوا هستیم و همین امر موجب تشدید وضعیت ناسالمی هوا می‌شود. اخطاریه سازمان هواشناسی که روز گذشته منتشر شد نیز نشان از این دارد که با نزدیک شدن به هوای سرد باز هم با همین پدیده رو به هستیم. سازمان هواشناسی روز گذشته در اخطاریه‌ای اعلام کرده بود:«از صبح دوشنبه (۲۰ آبان ماه) پایداری هوا در نیمه شمالی کشور و به دنبال آن افزایش غلظت آلاینده‌های جوی در استان‌های تهران، البرز، قزوین و مرکزی موجب کاهش کیفیت هوا تا حد هشدار برای تمام گروه‌ها می‌شود و این وضعیت تا روز سه‌شنبه (۲۱ آبان ماه) ادامه می‌یابد. از این رو توصیه می‌شود افراد به ویژه کودکان، افراد مسن و بیمارهای تنفسی و قلبی از تردد و توقف در سطح شهر خودداری کنند.»
>اصلی ترین دلایل آلودگی هوا
در سال‌های اخیر شروع فصل پاییز و تغییرات دمایی با آلودگی هوا همراه بوده است و این امر موجب شده تا وارونگی دما با قدرت بیشتری بروز نماید بر همین اساس بحث آلودگی هوا در کلانشهر‌ها به ویژه تهران و مشهد، به یک چالش جدی تبدیل شده و به نظر می‌رسد باید جدیت بیشتری برای کاستن از عوامل یا منابع آلاینده هوا داشته باشیم. با نگاهی به اظهار نظر کارشناسان در سال‌های گذشته شاهد تکرار نام برخی از عوامل آلاینده هستیم که اصلی‌ترین آن‌ها خودروها و موتورسیکلت‌هایی هستند که با سوخت فسیلی کار می‌کنند؛ این موضوع زمانی به بحران تبدیل شد که مشخص شد طبق تشخیص کارشناسان، همان موتورهای سوخت فسیلی از حالت استاندارد خارج شده‌اند و خروجی اگزوز آن‌ها با ضریب بیشتری آلودگی را به هوای شهرها تزریق می‌کند.


با نگاهی به گذشته می‌بینیم از سال‌ها پیش موضوع خروج ماشین‌آلات دودزا و آلاینده در انواع مختلف آن از خودرو تا موتورسیکلت گرفته تا کارخانجات در دستور کار قرار گرفته و در نهایت اخذ معاینه فنی برای خودروها و گواهی استاندارد آلایندگی در بخش‌های مختلف الزامی شد. آنچه مسلم است در یک دهه اخیر اقدامات قابل توجهی صورت گرفت و حداقل از افزایش منابع آلاینده هوا در این بخش کاسته شده است ولی توقف طرح‌هایی مانند خروج خودروهای فرسوده موجب شد تا روند مثبت امور به سرانجام خوبی نرسد.
>آخرین مصوبه
اوایل سال 95 بود که به تبعیت از کشورهای پیشگام در حوزه مقابله با آلودگی هوا طرحی جدید در کشور تصویب شد که بر این اساس قرار بود مناطقی به عنوان منطقه انتشار کم آلایندگی در داخل کلانشهرها مشخص شوند و با گذشت زمان وسعت این مناطق هم افزایش یابد. این طرح از زمان ابلاغ به نام طرح LEZ شناخته می‌شود که مخفف عبارت Low Emissio- Zone است که ترجمه آن همان «منطقه انتشار کم آلایندگی» است؛ به زبان ساده اینکه با اجرای این طرح ورود وسایل نقلیه آلاینده به مناطق تعیین شده ممنوع است و در صورت ورود، رانندگان باید جریمه این تخلف خود را بپردازند.
معصومه ابتکار در اولین واکنش به آلودگی هوای تهران پس از بازگشتش به کشور، گفته بود: از ابتدای دولت یازدهم با یک برنامه منسجم، کارآمد و مبتنی بر ساز و کار مدیریتی فرابخشی کار درباره آلودگی هوا را آغاز کردیم. دولت دقیقا می‌داند برای آلودگی در کلانشهرها چه کار باید بکند. برنامه بسیار دقیق زمان‌بندی و اجرایی داریم که حدود ۱۶ دستگاه در آن دخیل و سهیم هستند. دستگاه‌ها به طور منظم جلسه دارند و کارگروه‌های استانی تشکیل شده است. ما از همان ابتدا در سال ۱۳۷۹ هم اعلام کردیم این برنامه کوتاه مدت نیست و ۱۵ سال زمان خواهد برد، مشروط بر آن که تمام برنامه اجرا شود و از جمله خارج کردن پیکان از خط تولید و حذف سرب از بنزین کشور در همین راستا انجام شد اما برنامه به هر دلیل مدتی به طور کامل به وقفه افتاد. قرار بود سال ۱۳۸۶ سوخت کشور، چه بنزین و چه گازوییل، استاندارد شود. قرار بود خودروهای تولیدی کشور همه یورو ۴ باشد اما این اتفاق تا نیمه دوم سال ۱۳۹۲ رخ نداد و هیچ اتفاق مهمی در زمینه آلودگی نیفتاد.
وی در پاسخ به این که اکنون در چه مرحله‌ای از برنامه هستیم تاکید کرد: «در واقع برنامه را از سال ۱۳۹۲ از آغاز شروع کردیم و اکنون سال سوم آن را پشت سر گذاشته‌ایم. البته وضعیت آلودگی هوای کشور در این سه سال بهتر شده و در اکثر کلانشهرهای ما تعداد روزهای سالم و پاک ما افزایش پیدا کرده است. البته در برخی شهرهای ما همچون اهواز به دلیل مشکلات مربوط به گرد و غبار یا مسائل نفتی روند کندتر بوده و با تاخیر پیش می‌رود و سرعت کافی ندارد.»
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست تصریح کرد: «در حوزه آلودگی هوا دولت، تمام عیار به میدان آمده است اما این یک برنامه بلندمدت است و به جای اینکه بپرسیم چرا این مشکل حل نشده باید بپرسیم چرا برنامه رفع مشکل آلودگی هوا هشت سال تعطیل شده بود؟ چرا کسانی که الان نگران آلودگی هوا هستند، آن زمان اعتراضی نکردند؟ سال ۸۶ باید سوخت کشور استاندارد و خودروهایمان یورو ۴ می‌شد. چرا سوخت کشور نه تنها یورو ۴ نشد، که بنزین آلوده پتروشیمی نیز به آلودگی هوای کشور دامن زد.»
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در پاسخ به اینکه موارد دیگری که به برنامه کاهش آلودگی هوا اضافه خواهد شد، کدام است، پاسخ داد: «حتما موارد جدیدی اضافه می‌شود و مثلا خودروهای برقی و هیبریدی در دستور کار وزارت صنایع و همچنین دانشگاه‌های ما است و در بحث آلاینده‌های خانگی و کاهش میزان آلایندگی سیستم گرمایش و سرمایش خانه‌ها اقدامات بسیار مهمی در دستور کار است و روی آن کار خواهد شد. همچنین دولت مصوب کرده که همه دستگاه‌های دولتی طی دو سال آینده ۲۰ درصد از انرژی مورد نیاز خود را از منابع انرژی نو تامین کند.»
>چرا هنوز با آلودگی هوا مواجه هستیم؟
در حال حاضر 3 سال از اظهارات معصومه ابتکار گذشته است اما دیگر خبری از طرح LEZشنیده نمی‌شود و با اینکه طرح ترافیک جدید در حال بر گزاری است اما به نظر می‌رسد که طرح مذکور بیشتر برای درآمد زایی شهرداری‌ها ارائه شده و راه‌های دور زدن آن بسیار است. به همین دلیل هم امروز می‌بینیم که خیلی از خودرو‌های فرسوده نه تنها اسقاط نشده‌اند بلکه حتی معاینه فنی هم دارند! گوگرد بنزین هم که همین چند ماه پیش حواشی ایجاد کرده بود و معلوم شد که غلظت گوگرد بنزین در تهران ۳ برابر حد مجاز است. آلودگی هوا هم تا کنون نه تنها کمتر نشده بلکه افزایش نیز یافته است و هیچ کس هم نسبت به این موضوع پاسخگو نیست. این در حالی است که پیشتر مسئولین محیط زیست اعلام کرده بودند الویت دولت رفع آلودگی هوا است! چرا هیچ کس به این موضوع توجهی ندارد؟